روز گذشته رئیس جمهوری در نشست ستاد اقتصادی دولت از دلایل افزایش قیمت ارز در بازار آزاد سخن گفت و رئیس کل بانک مرکزی هم برنامه‌های آن نهاد سیاستگذار ارزی را برای ثبات قیمت ارز اعلام کرد (مطلب بالا را بخوانید). اما در این میان تولیدکنندگان هم نسبت به شرایط پیش آمده گله‌مند هستند و نوسان قیمت ارز بلای جان تولید و صنعتگر شده است. آنها می‌گویند با منابع مالی محدود می‌توانند ادامه حیات دهند اما با نوسان روزانه نرخ ارز کاری از دست شان بر نمی‌آید و روز به روز سفره تولید آنها در حال آب رفتن است. فعالان صنعتی قبول دارند که دولت روحانی در بدترین شرایط گرفتار شده است از تحریم و کرونا گرفته تا ممنوعیت در جابه‌جایی پول! اما خواسته مشخص فعالان صنعتی این است که بانک مرکزی با تمام توان در بازار ارز دخالت کند تا قیمت دلار به ثبات برسد. در ادامه نظر 4 نفر از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان را آورده‌ایم که اکثر آنها بر ثبات اقتصادی و نرخ ارز تأکید داشتند و راهکارهایی را به سیاستگذاران توصیه کردند تا تولید از شرایط پرچالش این روزهاعبور کند.
تولیدکننده ثبات اقتصادی می‌خواهد
ابوالفضل روغنی
رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران
مهم‌ترین کارکرد ارز در هر کشوری می‌تواند ایجاد ثبات اقتصادی باشد بخصوص کشوری که موازنه صادرات و واردات آن به‌خوبی رعایت نمی‌شود، وقتی سهم واردات یک کشور مانند ایران بیشتر باشد مصرف ارزی آن هم افزایش پیدا می‌کند لذا هر گونه تغییر نرخ ارز بر اقتصاد و تولید اثرگذار است. باید قبول کرد که قیمت ارز اثر مستقیم بر تولید می‌گذارد. اعضای اتاق بازرگانی و فعالان اقتصادی بارها اذعان داشتند که نرخ تورم تک رقمی شود و نرخ واقعی ارز هم در بازار بر مبنای عرضه و تقاضا مشخص شود و البته این قیمت به گونه‌ای باشد که بتواند در بازارهای جهانی خود را پشتیبانی کند. با این شرایط تولیدکننده به کشف قیمت ارز و ثبات قیمت ارز نیاز دارد ولی این در شرایطی باید اجرایی شود که نوسان قیمت ارز روزانه نباشد. اگر قیمت ارز ماهانه و حتی هفتگی دستخوش تغییر نبود این همه به بدنه صنعت لطمه وارد نمی‌کرد. زمانی که تولیدکننده برای خرید مواد اولیه مذاکره می‌کند(پرداخت به‌صورت دلاری است) تا به نتیجه برسد باید روز به روز ارز بیشتری اختصاص دهد و این به منزله کاهش قدرت خرید تولیدکننده اصلی است. از طرفی تولیدکننده اصلی با خریدار توافق می‌کند اما برای آنکه قیمت ارز در تولید بسیار اثرگذار است خریدار نهایی هم باید پول بیشتری پرداخت کند که این امر در نهایت به ضرر مصرف‌کننده است چرا که باید بهای بیشتری را بپردازد. افزایش قیمت ارز برای تولیدکننده هیچ مزیتی ندارد و تنها باعث صدمه دیدن آن خواهد شد؛ رشد قیمت ارز باعث می‌شود که خریدار نتواند ماشین‌آلات و تکنولوژی‌های مورد نیاز خود را وارد یا با فرسوده آن جایگزین کند چرا که نرخ ارز مرتب در حال گران شدن است و این موضوع قدرت مالی تولیدکننده را کاهش داده است. توصیه‌ام به دولت این است که به جای پیدا کردن معلول گرانی در بازار، سراغ ثبات قیمت ارز و متغیرهای اقتصادی برود. دامنه تغییرات ارز نباید به گونه‌ای باشد که تولیدکنندگان به‌صورت متناوب متحمل خسارت مالی شوند. ورودی منابع ارزی کشور به خاطر تحریم نفت و تحریم صادرات بسیار ضعیف شده لذا در این شرایط ضروری است که بانک مرکزی دخالت در بازار داشته باشد. از مسئولان بانک مرکزی و سیاستگذاران می‌خواهیم که به‌صورت شفاف به تولیدکنندگان بگویند که تا سه ماه آینده چه اتفاقی می‌افتد تا ما بر آن اساس برنامه‌ریزی کنیم. وقتی جریان انقباضی ورود ارز به کشور وجود دارد سیاستگذاران چند برنامه تدوین کنند تا در صورت محقق شدن هر کدام آن یک برنامه پیش‌بینی شده را اجرایی کنند. در مقطع فعلی ما نمی‌دانیم چه کاری انجام می‌دهیم چرا که به روزمرگی دچار شدیم. روز به روز از نقدینگی واحدهای تولیدی وصنعتی کم و سفره سرمایه در گردش تولید کوچک‌تر می‌شود. وقتی تولید دچار بحران می‌شود تولیدکنندگان به ناچار به سمت کاهش تولید، اخراج نیروی کار و کاهش کیفیت می‌روند، لذا سیاستگذاران با برنامه‌ریزی جلوی این اتفاق را بگیرند؛ تمام مشکلات با ثبات اقتصادی حل خواهد شد.
جنگ صنعت داریم
سعد حسینی
عضو اتاق ایران
تولید نسبت به سال‌های گذشته شرایط بدی دارد و این اوضاع و احوال به‌دلیل تحریم و نوسان قیمت ارز است. صنعت کشور بیش از هر زمان دیگر به سروسامان گرفتن نیاز دارد. اعتقاد دارم که این روزها تولیدکنندگان با جنگ صنعت مواجه شدند. جنگی که در آن پشتیبانی وجود ندارد و صنعتگران مجبور هستند با تمام چالش‌ها مقابله کنند. زمانیکه قیمت دلار ثابت بود یا کمترین نوسان را شاهد بودیم قیمت کالاها ثبات داشت و هیچ فردی حداقل برای یکسال نگرانی نداشت ولی رشد روزانه قیمت ارز باعث شده است که دیگر در بخش تولید ثبات قیمتی را شاهد نباشیم. این مهم توزیع‌کنندگان و واحدهای صنفی را هم دچار مشکل کرده است چرا که آنها هم مجبور هستند با قیمت‌های جدید کالا بخرند و به مردم عرضه کنند.
سال‌های گذشته زمانی که تولیدکنندگان از وضعیت خود گله‌مند بودند شرایط بحرانی نبود و بالاخره با فراز و نشیب روزها سپری می‌شد ولی اکنون چنین نیست تمام صنعتگران به یک اندازه مشکل دارند چرا که نرخ ارز در فعالیت تک تک صنایع اثرگذار است. خواسته تولیدکنندگان از دولت این است که قیمت ارز در یک عدد ثابت بماند و هر روز تولیدکنندگان با قیمت‌های جدیدی مواجه نشوند زیرا این روال باعث زمین گیر شدن صنایع می‌شود. دولت هم به خاطر تحریم و شیوع ویروس کرونا با چالش‌های جدی روبه‌رو است و همین موضوع باعث شده که نتواند از تولیدکنندگان حمایت لازم را داشته باشد. با توجه به شرایط به وجود آمده تنها یک راهکار توصیه می‌شود و آن این که دولت اقتصاد را به بخش خصوصی واگذار کند و خودش از تمام بخش‌ها کنار برود. بخش خصوصی با صادرات و واردات می‌تواند ارز بازار را کنترل کند و کشور را به سمت ثبات ارزی و حتی تنظیم بازار ببرد. هیچ صادرکننده‌ای دوست ندارد که کشورش با کمبود ارز مواجه باشد و ارز حاصل از صادرات خود را وارد کشور نکند؛ لذا با اعتماد سیاستگذاران به صادرکنندگان می‌توان منابع ارزی کشور را تقویت کرد.
افزایش قیمت ارز دامنه تولید را محدود می‌کند
یونس ژائله سعدآباد
عضو اتاق ایران
افزایش قیمت دلار منجر به بی‌ثباتی در تولید شده چرا که این امر به‌صورت مستقیم در خرید مواد اولیه اثرگذار است. وقتی تولیدکننده مجبور شود مواد اولیه تولید را با ارز گرانقیمت خریداری کند، عملاً گرانی دامنگیر کالاها می‌شود چرا که تولیدکننده برای جلوگیری از توقف تولید، مجبور به خرید مواد اولیه با ارز بالا است. استمرار این امر و جهش چندباره نرخ ارز، نقدینگی واحدهای صنعتی را با چالش جدی مواجه می‌کند به گونه‌ای که ادامه مسیر فعلی باعث تعطیلی واحدهای صنعتی می‌شود. تولیدکنندگان بارها در مصاحبه و سخنرانی‌های خود گفتند که کمبود نقدینگی دارند و زایش قوانین متعدد باعث شده تولید نتواند آزادانه حرکت کند. ولی در این برهه شرایط بسیار متفاوت‌تر است. چرا که تولیدکنندگان ضمن مواجهه با تحریم‌های سخت با افزایش قیمت ارز و شیوع ویروس کرونا روبه‌رو هستند. قبل از شیوع کووید 19، تعداد زیادی از تولیدکنندگان نسبت به صادرات کالا اقدام می‌کردند و ارز به دست آمده هم به سامانه نیما می‌آمد تا نیازهای ارزی کشور تأمین شود ولی در شرایط کنونی و بسته شدن مرزها(شیوع کرونا) صادرات با محدودیت و حتی ممنوعیت مواجه است. طبیعی است در این فرآیند ارز کمتری وارد کشور می‌شود. در این میان ذکر این نکته ضروری است که بخشی از تولید فارغ از موارد یاد شده چون تحریم و نرخ ارز به خاطر شیوع ویروس کرونا با کاهش مواجه شده است. تولید متأثر از عرضه و تقاضا است اگر تقاضا برای کالایی کاهش پیدا کند، تولیدکننده چاره‌ای جز کاهش تولید نمی‌تواند داشته باشد؛ اگر کووید 19 نبود مازاد تولید به کشورهای مختلف صادر می‌شد. با توجه به موقعیت پیش آمده توصیه می‌کنم که دولت به سمت کاهش قیمت ارز برود و فضایی فراهم کند تا نرخ ارز در بین 14 الی 15 هزار تومان تثبیت شود. در این میان تمام صنعتگران و تولیدکنندگان باید دنبال این باشند که تسهیل‌گر فعالیت دولت باشند و در تمام عرصه‌ها به سیاستگذاران کمک کنند تا فضای اقتصادی و تولیدی از التهاب پیش آمده فاصله بگیرد. نکته دیگری که برای صنعتگران بحران فکری ایجاد کرده حرف و حدیث‌ها مبنی بر چاپ پول است. ما اگر هزینه‌ها را کم کنیم نیازی به افزایش نقدینگی نیست. بانک مرکزی می‌بایست استقلال مالی داشته باشد و نسبت به چاپ پول با هدف افزایش نقدینگی اقدام نکند.
موقعیت پیش آمده در اقتصاد بسیار خاص است چرا که منابع مالی هم با محدودیت‌های جدی روبه‌رو شده و همین امر اجازه نمی‌دهد نقدینگی واحدهای صنعتی و تولیدی افزایش پیدا کند؛ با تورم فعلی و افزایش قیمت ارز اگر میزان سرمایه بانک‌ها 5 برابر هم شود باز نمی‌توان نقدینگی مورد نیاز تولیدکنندگان را تأمین کرد. با وجود تمام چالش‌ها و مشکلات، تولیدکنندگان به این مقوله باور دارند که اگر دولت و بخش خصوصی در کنار هم قرار گیرند می‌توان از بحران پیش آمده عبور کرد.
آینده نگری را از تولیدکننده نگیرید
محسن پورسینا
عضو اتاق ایران
موضوعات مختلفی در باب حمایت از تولید و احیای وضعیت تولیــــــدکنندگـــــــان مطرح می‌شود ولی مهم‌ترین مبحث برای تولیدکنندگان که این روزها همه به آن نیاز مبرم دارند، ثبات اقتصادی است. شرایط روز کشور به گونه‌ای شده که نمی‌توان حتی آینده نزدیک را پیش‌بینی کرد. این امر خدشه‌ای بزرگ به حوزه تولید است. نکته دیگری که در زمره چالش‌های صنایع و تولیدکنندگان قرار می‌گیرد؛ عرضه سهام شرکت‌های وابسته به دولت و در پی آن رشد روز افزون شاخص کل بورس است. تولیدکنندگانی که در مقیاس کوچک در حال فعالیت هستند، با مشکل تأمین منابع مالی و یک تضاد در اقتصاد مواجه شدند. به‌صورت کلی رشد شاخص‌های بورس اتفاق خوبی است اما این امر باعث می‌شود سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک و متوسط به حداقل برسد. زمانی که وضعیت شاخص‌های بورس سبز (رو به افزایش) است و از هر تجارت و تولیدی دیگر این امر سودده‌تر و آینده دار‌تر شده است دیگر صاحب پول و سرمایه نمی‌خواهد ثروت خود را وارد صنعت و تولید کند و ترجیح می‌دهد بدون تقبل زحمت وارد بورس شود و سود کلان ببرد. مجموعه‌های صنعتی بزرگ که در بورس هستند و معمولاً خصولتی محسوب می‌شوند، شرایط خوبی به جهت استقبال مردمی از بورس دارند اما صنایع کوچک و وابسته که جایی در بورس ندارند نمی‌توانند از این مزیت بهره‌مند شوند. این گروه برای ادامه حیات نیاز به نقدینگی دارد که به خاطر محدودیت منابع مالی تنها تکیه‌گاهش می‌تواند منابع مالی افراد حقیقی باشد. افراد حقیقی رغبتی برای سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک ندارند که البته حق هم دارند چرا که حضور در بورس برای آنها سودده‌تر از سرمایه‌گذاری در تولید است. این امر باعث شده شرایط برای فعالیت خیلی از تولیدکنندگان سخت و دشوار شود. از طرفی افزایش قیمت سکه، دلار و ارز باعث شده که محاسبه قیمت تمام شده کالا برای تولیدکنندگان سخت شود و حتی نتوانند به‌صورت تقریبی به عددی برسند بدین جهت تولیدکنندگان تنها به فکر ثبات اقتصادی هستند. تولیدکنندگان به‌دنبال حفظ اشتغال و تولید هستند بدین جهت راهکاری که برای برون رفت از شرایط موجود می‌توان توصیه کرد، حمایت دولت از صنایع کوچک در قالب پرداخت تسهیلات است. اگر ستاد تسهیل بودجه‌ای را در راستای حمایت از صنایع اختصاص دهد و این رقم به‌صورت استانی تقسیم و در اختیار بانک‌ها قرار گیرد تا تولیدکنندگان به آن دسترسی داشته باشند، کمک خوبی صورت می‌گیرد. خیلی از صنایع بزرگ به منابع بانکی دسترسی دارند اما صنایع کوچک با حمایت دولت(وام یارانه دار) می‌توانند از تسهیلات بهره‌مند شوند.