پرسش و پاسخ مسائل کار - مهندس اصابتی مشاور انجمن صنایع نساجی ایران

1. نحوه محاسبه اضافه کاری در قانون کار به چه نحو می باشد؟

اساساً محاسبه اضافه کاری بر مبنای مزد یک ساعت به علاوه چهل درصد صورت می گیرد به عبارت دیگر مزد یک ساعت اضافه کاری برابر است با مزد یک ساعت کار عادی به اضافه 40% فوق العاده اضافه کاری که در این زمینه شیوه قانونی محاسبه که در اجراء با عملکرد کارفرمایان و مراجع حل اختلاف هماهنگی دارد به شرح زیر بیان  می گردد.

                                                                    مزد روزانه = 30÷ مزد ماهانه

                                 مزد یک ساعت کار عادی = 7 ساعت و20دقیقه (33/7)÷ مزد روزانه

        مزد یک ساعت اضافه کاری = 40% مزد یک ساعت کار عادی + مزد یک ساعت کار عادی

2.  پرداخت سنوات پایان کار به سنوات ارفاقی موضوع ماده (76) قانون تامین اجتماعی برای کارگران بازنشسته مشمول مشاغل سخت و زیان آور چگونه است؟

کارگرانیکه با داشتن سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان آور بازنشسته می شوند همانند سایر کارگران به نسبت سابقه کارگاهی برای هر سال سابقه مشمول دریافت یکماه پاداش بازنشستگی قرار می گیرد.به عبارت دیگر سنوات ارفاقی به پرداخت سنوات مزایای پایان کار اضافه نخواهدشد.

3. آیا عناوینی همچون خرید خدمت،رسمی،کارتی و غیره‌ می‌تواند شخصی را از دایره شمول‌ مقررات قانون کار خارج و یا به این‌ دایره وارد نماید؟

با عنایت به مادتین (5) و (188) قانون کار و با توجه تعریف کارگر در ماده‌ (2) قانون مرقوم، کلیه کسانی که به هر عنوان و از جمله تحت عنوان خرید خدمت‌ در مقابل دریافت حق السعی به درخواست‌ کارفرما کار می‌کنند مشمول مقررات قانون‌ کار می‌باشند مگر اینکه مشمول قانون‌ استخدام کشوری یا سایر قوانین و مقررات‌ خاص استخدامی بوده و یا در کارگاههای‌ خانوادگی اشتغال بکار داشته باشند.

4.  اگر خانواده فردی که کمتر از 15 سال سن دارد با استخدام وی در کارگاهی موافقت نمایند آیا بلحاظ قانونی اشتغال وی بلامانع خواهد بود؟

اشتغال افراد زیر 15 سال مستند به موجب ماده (79) قانون کار ممنوع بوده و رضایت خانواده این افراد نیز نافذ نبوده و مسئولیت اشتغال افراد زیر 15 سال فقط متوجه کارفرما بوده و کارفرمایان متخلف برابر ماده (176) قانون مجازات می‌گردند.

5. سالانه چند دست لباس کار به کارگران مشمول قانون کار تعلق می گیرد و منظوراز لباس کار چه نوع لباسی می باشد ؟

به استناد ماده 61 آئین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاه ها ، کارفرما موظف است در سال دو دست لباس کار مجاناً در اختیار کارگر بگذارد ، لباس کار باید متناسب با نوع کار باشد و طوری تهیه شود که کارگر بتواند به راحتی وظایف خود را انجام دهد و موجب بروز حادثه نگردد .

6. در صورتیکه کارفرما به جای لباس کار به کارگران پول آن را پرداخت نماید آیا این رویه درست است ؟

در صورتی که کارفرمایی به جهت اجرای موضوع ماده 61 آیین نامه حفاظت و بهداشت عمومی در کارگاهها پول لباس کار را به کارگران پرداخت نماید بایستی اطمینان حاصل نماید که لباس کار خریداری شده و نوع آن متناسب با کار بوده و حتماً در کارگاه مورد استفاده قرار گیرد. درهرصورت کارگر بایستی از وسایل حفاظتی مناسب درمحیط کار استفاده نماید ومسئولیت نظارت برعهده کارفرما میباشد.

7.  در صورتی که در یک کارگاهی  تعداد پیمانکاران زیاد باشد مسئولیت هماهنگی و رعایت مقررات ایمنی چگونه است ؟

هرگاه کارفرما و یا پیمانکاراصلی با موافقت یکدیگر اجرای قسمت های مختلف عملیات را به پیمانکار یا پیمانکاران دیگر محول نمایند هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسئول اجرای کلیه مقررات مرتبط بوده و کارفرما یا پیمانکار اصلی مسئول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آن ها خواهد بود .

8. منظور از ارجاع کار مناسب و سبک به کارگرانیکه دچار بیماری ناشی از کار شده اند چیست؟

کارگرانی که از طرف شورای پزشکی مورد معاینه قرار گرفته و مبتلا به بیماری ناشی از کار تشخیص و یا در معرض ابتلا باشند در این صورت کارفرما و مسئولین مربوطه مکلفند او را بر اساس نظریه شورای پزشکی مذکور بدون کاهش حق السعی در قسمت مناسب دیگری تعیین نماید و غیر از مورد اخیرالذکر پیش بینی توصیه ارجاع کار سبک نشده است .

9.  دستگاهی خریداری نموده ام که مطابق گزارش بازرس اداره کار دارای نقص حفاظتی است ، آیا رفع نقص به عهده خریدار است یا تولیدکننده؟

مطابق ماده 88 قانون کار،اشخاصی که به ساخت و یا ورود و عرضه ماشین و تجهیزات می پردازند مکلف به رعایت ایمنی و حفاظتی مناسب می باشند.خریدار موظف است دستگاه و تجهیزات ایمنی را که مطابق استاندارد ساخته شده را خریداری نماید.بنابراین رفع نقص دستگاه خریداری شده بر عهده خریدار است.

10.  وظیفه کارفرمایانی که مشاغل موجود در کارگاه های آن ها سخت و زیان آورشناخته می شوند ، چیست ؟

کارفرمایان کارگاه‌های دایر از تاریخ تصویب ،  تمام یا برخی از مشاغل آنها در کمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی ، ‌سخت و زیان آور شناخته شده یا می شود مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط کار مطابق حد مجاز و استاندارد‌های مشخص شده در قانون کار و آیین نامه‌های مربوط( مصوب شورای عالی حفاظت فنی ) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آوری مشاغل موضوع بند "الف" ماده (1) را حذف و نتیجه را کتباً به کمیته بدوی موضوع ماده (8) این آیین نامه برای بررسی و تایید گزارش نمایند .

11.  شغل کارگری در یک کارگاه دیگر به عنوان شغل سخت و زیان آور تایید شده ولی شغل مشابه ایشان سخت و زیان آور تایید نشده آیا این کار قانونی است ؟

مستند به ماده 15 آیین نامه اجرایی تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی ، سخت و زیان آور بودن مشاغل قابل تسری به دیگر واحدها نمی باشد به بطورمثال، اگرعنوان شغلی جوشکار دریک کارگاه خاص سخت و زیان آور شناخته شود و  ممکن است همان عنوان شغلی در کارگاه دیگر سخت و زیان آور شناخته نشود .ملاک تطبیق و تشخیص مشاغل سخت وزیان آور ،آلاینده سنجی از محیط کار متقاضی می باشد.

12.  شغل کارگری در کمیته استانی به موجب ماده 76 قانون تاین اجتماعی ،سخت و زیان آور تشخیص داده شده و درحال انجام مراحل بازنسشتگی می باشد . وی تقاضای اضافه کاری ایامی که بیش از 6 ساعت در کارگاه کار کرده است رادارد. تکلیف چیست ؟

قوانین و آیین نامه های مربوط به تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون تامین اجتماعی در خصوص مزایای بازنشستگی ( سنوات ارفاقی ) درکارهای سخت وزیان آورمی باشدو هیچگونه ارتباطی به مزایای مندرج  در تبصره ماده 52 قانون کارو آئین نامه آن ندارد .حتی به استناد ماده 61 قانونکار ، ارجاع کاراضافی ممنوع می باشد.

13. هدف از تشکیل کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار چیست ؟

بر اساس ماده 93 قانون کار به منظور جلب مشارکت کارگران و نظارت بر حسن اجرای مقررات حفاظت فنی و بهداشتی در محیط کار وپیشگیری از حوادث و بیماریها،در کارگاههایی که وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت ،درمان وآموزش پزشکی ضروری تشخیص دهند کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل خواهد شد .

14. وظایف کمیته های حفاظت فنی وبهداشت کارموضوع ماده 93 قانونکارچیست ؟

بر اساس ماده 5 آیین نامه ،وظایف کمیته حفاظت فنی وبهداشت کار به شرح ذیل می باشد .

1 - طرح مسائل ومشکلات حفاظتی وبهداشتی درجلسات کمیته وارائه پیشنهادات لازم به کارفرما جهت رفع نواقص وسالم سازی محیط کار.

2 - انعکاس کلیه ایرادات ونواقص حفاظتی وبهداشتی وپیشنهادات لازم جهت رفع آنها به کارفرمای کارگاه.

3 - همکاری وتشریک مساعی باکارشناسان بهداشت حرفه ای وبازرسان کارجهت اجرای مقررات حفاظتی وبهداشت کار.

4 - توجیه وآشناسازی کارگران نسبت به رعایت مقررات وموازین بهداشتی وحفاظتی درمحیط کار.

5 - همکاری با کارفرمادرتهیه دستورالعملهای لازم برای انجام کارمطمئن،سالم وبدون خطروهمچنین استفاده صحیح ازلوازم وتجهیزات بهداشتی وحفاظتی درمحیط کار.

6 - پیشنهاد به کارفرما جهت تشویق کارگرانی که درامرحفاظت فنی وبهداشت کارعلاقه وجدیت دارند.

7-پیگیری لازم به منظورتهیه وارسال صورتجلسات کمیته وهمچنین فرم های مربوط به حوادث و بیماری های ناشی ازکاربه ارگان های ذیربط.

8 - پیگیری لازم درانجام معاینات قبل ازاستخدام ومعاینات ادواری به منظورپیشگیری ازابتلاء کارگران به بیماری های ناشی ازکاروارائه نتایج حاصله به مراکزبهداشت مربوطه.

9 - اعلام موارد مشکوک به بیماری های حرفه ای ازطریق کارفرمابه مراکزبهداشت مربوطه وهمکاری درتعیین شغل مناسب برای کارگرانی که به تشخیص شورای پزشکی به بیماری های حرفه ای مبتلاء شده ویا درمعرض ابتلاء به آنها قراردارند.(موضوع تبصره ۱ ماده ۹۲ قانون کار).

10 - جمع آوری آمارواطلاعات مربوطه از نقطه نظر مسائل حفاظتی وبهداشتی وتنظیم وتکمیل فرم صورت نواقص موجود درکارگاه.

11- بازدید ومعاینه ابزارکار و وسائل حفاظتی وبهداشتی درمحیط کارو نظارت برحسن استفاده از آنها.

12- ثبت آمارحوادث و بیماری های ناشی از کار وتعیین ضریب تکرار وضریب شدت سالانه حوادث.

13- نظارت بر ترسیم نمودار میزان حوادث و بیماری های حرفه ای و همچنین نصب پوسترهای آموزشی بهداشتی وحفاظتی در محیط کار.

14-اعلام کانون های ایجاد خطرات حفاظتی و بهداشتی درکارگاه.

15- نظارت بر نظم وترتیب وآرایش مواد اولیه و محصولات و استقرار ماشین آلات و ابزار کار به نحو صحیح وایمن و همچنین تطابق صحیح کارو کارگر در محیط کار.

16- تعیین خط مشی روشن و منطبق با موازین حفاظتی و بهداشتی برحسب شرایط اختصاصی هر کارگاه جهت حفظ وارتقاء سطح بهداشت و ایمنی محیط کار و پیشگیری از ایجاد حوادث احتمالی و بیماری های شغلی.

17- تهیه و تصویب و صدور دستورالعمل های اجرایی حفاظتی و بهداشتی جهت اعمال در داخل کارگاه در مورد پیشگیری از ایجاد عوارض و بیماری های ناشی از عوامل فیزیکی،شیمیایی،ارگونومیکی،بیولوژیکی و روانی محیط کار.

15.  در صورت وقوع حادثه شغلی در کارگاه وظیفه کارفرما چیست ؟

الف) به استناد ماده 65 قانون تأمین اجتماعی در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه لازم را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد.

ب) به استناد تبصره 1 ماده 95 قانون کار کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می گردد ثبت و مراتب را سریعاً به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند و همچنین به استناد ماده 9 آئین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی و ماده 65 قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارائه فرم ویژه حادثه اقدام نماید.

16. آیا حوادث ناشی از کار مشمول مرور زمان می باشد؟

با توجه به کیفری بودن نتیجه حوادث ناشی از کار،این موضوع مشمول مرور زمان نمی شود، به عبارتی دیگر اگر پانزده سال پیش کارگر حادثه دیده باشد وتاکنون شکایتی راجهت دریافت دیه ازطریق مراجع قضایی مطرح ننموده باشد ، میتواند طرح شکایت نماید . اما ادله اثباتی برعهده شاکی میباشد.

17.  در صورتی که کارفرما وسایل ایمنی را در اختیار کارگر قرار دهد و بر اثر عدم استفاده از وسایل ایمنی حادثه ای در کارگاه رخ دهد، مقصر کیست؟

به موجب تبصره 2 ماده 95 قانون کار چنانچه کارفرما یا مدیران واحدهای موضوع ماده 85 این قانون برای حفاظت فنی و بهداشت کار وسایل و امکانات لازم را در اختیار کارگر قرار داده باشند و کارگر با وجود آموزش های لازم و تذکرات قبلی بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آن ها استفاده ننماید و همین عامل از علل بروز حادثه باشد کارفرما در این خصوص مسئولیتی نخواهد داشت.

18.اگر کارگری درحین رفتن به منزل با سرویس ایاب وذهاب کارگاه دچار حادثه شود، آیا حادثه ناشی از کار محسوب می گردد ؟

بلی،بر اساس ماده 60 قانون تامین اجتماعی حادثه مزبور حادثه ناشی ازکارمحسوب میگردد .

ماده 60- حوادث ناشی از کار حوادثی است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای کارگر اتفاق می افتد مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است که بیمه شده در کارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان ها و محوطه آن مشغول کار باشد و یا به دستور کارفرما در خارج از محوطه کارگاه عهده دار انجام ماموریتی باشد اوقات مراجعه به درمانگاه و یا بیمارستان و یا برای معالجات درمانی و توانبخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به کارگاه جز اوقات انجام وظیفه محسوب می گردد مشروط بر اینکه حادثه در زمان عادی رفت و برگشت به کارگاه اتفاق افتاده باشد حوادثی که برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می افتد حادثه ناشی از کار محسوب می شود .