بررسی آمار در بخش‌های عمده اقتصادی نشان‌دهنده این است که در سال 1397، طولانی‌ترین میانگین ساعت کار معمول در هفته در کشور به ترتیب مربوط به بخش خدمات (45 ساعت و 12 دقیقه)، بخش صنعت (42 ساعت و 30 دقیقه) و بخش کشاورزی (37 ساعت و 12 دقیقه) بوده است.
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت کار گزارشی درباره «میانه و میانگین ساعت کار معمول در کشور جدید» منتشر کرده است. این گزارش اطلاعاتی از میزان تغییرات متوسط ساعت کار معمول در هفته در کشور و در بخش‌های مختلف اقتصادی، با استفاده از نتایج آمارگیری نیروی کار طی سال‌های 1392 تا 1397 تهیه‌شده است.
طبق این گزارش، بررسی‌های انجام‌شده حاکی از آن است که برآورد میانگین ساعت کار معمول در هفته با توجه به برآورد تعداد شاغلان حتی با پوشش حداقل یک ساعت کار در هفته، دور از میانگین جهانی و داخلی نیست و دلیل آن این است که کم‌کاری بخشی از شاغلان (شاغلان با ساعت کار کمتر از 44 ساعت کار در هفته) توسط اضافه‌کاری بخش دیگری از شاغلان (شاغلان با ساعت کار بیشتر از 44 ساعت کار در هفته) جبران می‌شود. همچنین برآورد میانگین ساعت کار معمول در هفته، در شغل اصلی است. ازآنجاکه ممکن است برخی شاغلان چندشغله باشند، با در نظر گرفتن این مهم، میانگین ساعت کار بیش از این خواهد بود.
آمارها نشان می‌دهد، میانگین ساعات کار معمول هر شاغل در هفته در سال‌های 1392 تا 1397 به‌جز سال 1396 روندی نزولی داشته، به‌طوری‌که میانگین ساعت کار در سال 1397 نسبت به سال 1392 به میزان یک ساعت کاهش‌یافته است. این در حالی است که تعداد شاغلان طی سال‌های مذکور همواره روندی افزایشی داشته است. همچنین بیشترین میانگین ساعت کار معمول در هفته طی این سال‌ها مربوط به سال 1392 برابر با 44 ساعت و 18 دقیقه و کمترین آن مربوط به سال 1397 با 43 ساعت بوده است. با توجه به اینکه اقتصاد کشور در سال‌های اخیر سمت‌وسوی اشتغال‌زایی داشته است، شیب نزولی میانگین ساعات کاری شاغلان از سال 1392 تاکنون، قابل‌تأمل است. کاهش میانگین ساعت کار معمول در کشور را می‌توان ناشی از افزایش چندمیلیونی شاغلان در طی دوره موردنظر و عدم وجود ظرفیت برای کار بیشتر، کاهش نیاز اقتصادی شاغلان و افزایش شاغلان پاره‌وقت دانست. در تمام این سال‌ها مردان نسبت به زنان ساعات بیشتری کارکرده‌اند. ازآنجاکه مردان مسئولیت بیشتری برای تأمین معاش خانوار دارند، بنابراین احتمال دارد مردان با اختصاص ساعت کاری بیشتر نسبت به زنان، درصدد این امر باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در گروه مردان، میانگین ساعت کار معمول در هفته، از سال 1392 تا 1397 به‌جز سال 96 روند کاهشی داشته است؛ به‌طوری‌که در سال 1397 با کاهش 42 دقیقه‌ای نسبت به سال 1392 از 46 ساعت به 45 ساعت و 18 دقیقه رسیده است. روند میانگین ساعت کار معمول در گروه زنان نیز همانند گروه مردان بوده و میانگین ساعت کار در سال 1397 با 1 ساعت و 36 دقیقه کاهش نسبت به سال 1392، از 34 ساعت و 18 دقیقه به 32 ساعت و 42 دقیقه رسیده است.
*کدام بخش اقتصادی بیشتر کار می‌کنند؟
بررسی آمار در بخش‌های عمده اقتصادی نشان‌دهنده این است که در سال 1397، طولانی‌ترین میانگین ساعت کار معمول در هفته در کشور به ترتیب مربوط به بخش خدمات (45 ساعت و 12 دقیقه)، بخش صنعت (42 ساعت و 30 دقیقه) و بخش کشاورزی (37 ساعت و 12 دقیقه) بوده است. میانگین و میانه ساعت کار در سال 1397 نسبت به سال 1392 در هر سه بخش عمده اقتصادی با کاهش مواجه بوده است.
مقایسه میانگین و میانه ساعت کار معمول هفتگی در بخش کشاورزی و غیر کشاورزی نشان می‌دهد که این مقدار در سال 1397 در بخش غیر کشاورزی به میزان 7 ساعت بیشتر از بخش کشاورزی است. بیشتر بودن ساعت کار در بخش غیر کشاورزی با توجه به عدم انجام فعالیت‌های کشاورزی در برخی از فصول سال، بدیهی به نظر می‌رسد.
همچنین میانگین ساعت کار معمول هفتگی طی سال 1397 نسبت به سال 1392 در هر دو بخش کشاورزی و غیر کشاورزی با کاهش ساعت کار معمول هفتگی، مواجه بوده است. این کاهش در بخش کشاورزی به میزان حدود 3 ساعت و در بخش غیر کشاورزی به میزان 1 ساعت بوده است. این در حالی است که در هر دو بخش با افزایش تعداد شاغلان روبه‌رو بوده‌ایم.
*فعالان بخش تولیدی چقدر کار می‌کنند؟
مقایسه میانگین ساعت کار معمول هفتگی در بخش تولیدی و غیر تولیدی نشان می‌دهد که میانگین ساعت کاری در سال 1397 در بخش غیرتولیدی به میزان 3 ساعت و 12 دقیقه بیشتر از بخش تولیدی است. از طرفی مقایسه میانه ساعت کار معمول هفتگی در این دو بخش نشان می‌دهد که میانه ساعت کاری در سال 1397 در بخش غیرتولیدی 1 ساعت و 18 دقیقه بیشتر از بخش تولیدی است. این در حالی است که طی سال 1392 میانه ساعت کاری در دو بخش مذکور هیچ تفاوتی ندارد.
همچنین در سال 1397 نسبت به سال 1392 در هر دو بخش با کاهش میانگین و میانه ساعت کار معمول در هفته، مواجه بوده‌ایم. کاهش ساعت کاری در بخش تولیدی به ترتیب دو ساعت و 24 دقیقه برای میانگین و 1 ساعت و 36 دقیقه برای میانه بوده است. در بخش غیر تولیدی نیز کاهش ساعت کاری به ترتیب 36 دقیقه برای میانگین و 18 دقیقه برای میانه بوده است. این در حالی است که در هر دو بخش با افزایش تعداد شاغلان روبه‌رو بوده‌ایم.
