براساس آمار اعلامی از سوی سازمان توسعه تجارت، حجم مبادلات تجاری ایران تا پایان آذرماه سال جاری با 25 کشور «عراق، چین، امارات متحده عربی، افغانستان، ترکیه، هند، پاکستان، کره جنوبی، عمان، تایلند، اندونزی، آذربایجان، ترکمنستان، تایوان، ایتالیا، مصر، مالزی، ژاپن، کویت، آلمان، روسیه، قطر، ویتنام، ارمنستان و قزاقستان» 55 میلیارد و 138 میلیون دلار بوده است.
به گزارش تعادل، جزییات آماری نشان می‌دهد، میزان صادرات ایران به این کشورها، 31 میلیارد و 19 میلیون دلار بوده که در مقابل تجار ایرانی 24 میلیارد و 120 میلیون دلار کالا از این کشورها وارد کرده‌اند. به این ترتیب تراز تجاری ایران تا بازه زمانی یاد شده با این کشورها، مثبت و برابر 6 میلیارد و 899 میلیون دلار گزارش شده است.
اما تحلیل آمارها، نشان می‌دهد، تراز تجاری ایران با 9 کشور «آلمان، چین، کره جنوبی، روسیه، ایتالیا، هند، تایوان، مالزی، ژاپن» منفی و به نفع آنها بوده، که این امر گویای این است که تجار ایرانی نتوانسته‌اند، با سپری شدن 9 ماه از سال 97 در بازارهای مورد اشاره به خوبی نفوذ کنند و عملا فرصت تجارت با این کشورها را از دست داده‌اند.
البته افت تجارت با این کشورها را تا حدی می‌توان به «نوسانات ارزی، محدودیت‌های صادراتی اعمال شده و پیمان سپاری ارزی » در ماه‌های اولیه سال گره زد. از سوی دیگر، جزییات مثلث وارداتی ایران تا پایان آذر ماه 97 نشان از این دارد که «کالاهای واسطه ای» بیشترین سهم از سبد کالاهای وارداتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین مطابق آمارها، «کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی» به ترتیب در رتبه دوم و سوم سبد وارداتی ایران قرار دارند.
مثلث واردات
براساس آمار اعلامی از سوی سازمان توسعه تجارت، میزان واردات ایران تا پایان فصل سوم سال جاری از نظر وزنی، 2 میلیون و 871 هزا تن کالا به ارزش 32 میلیارد و 620 میلیون دلار بوده، که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی 13.3 درصد و از نظر ارزشی 16 درصدی افت را تجربه کرده است. از دلایل افت واردات در این بازه زمانی، می‌توان به محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های وارداتی اشاره کرد.
از آن‌سو، بررسی آماری تفکیک کالاهای وارداتی در 9 ماه منتهی به آذر سال 97 حاکی از آن است که بیشترین سهم واردات به «کالاهای واسطه‌ای» اختصاص یافته است؛ به‌طوری‌که در مدت مذکور، میزان واردات این نوع کالاها، به لحاظ وزنی، 19 میلیون و 187 هزارتن بود، که از نظر ارزشی 20 میلیارد و 273 میلیون دلار گزارش می‌شود.
سهم «کالاهای واسطه ای» از سبد وارداتی ایران به لحاظ وزنی 80.4 درصد و از نظر ارزش سهم 62.1 درصد بوده است. پس از آن، «کالاهای سرمایه ای» در فهرست دوم اقلام وارداتی ایران قرار دارند.
مطابق آمارها، واردات این دسته از کالاها تا پایان فصل سوم سال 97، برابر با 426 هزارتن و به ارزش 5 میلیارد و 120 میلیون دلار بوده که از نظر ارزشی سهم 15.7 درصدی و از نظر وزنی سهم 1.8 درصدی از سبد کل واردات کشور را به خود اختصاص داده است.
سومین رتبه مثلث وارداتی ایران اما به «کالاهای مصرفی» می‌رسد که در 9 ماه منتهی به آذر سال97، یک میلیون و 863 هزارتن کالای مصرفی به ارزش 5 میلیارد و 97 میلیون دلار به کشور وارد شده است. مطابق آمار اعلامی، کالاهای مصرفی، از نظر ارزشی 15.6 درصد و به لحاظ وزنی 7.8 درصد از سهم سبد کالاهای وارداتی را به خود اختصاص داده است.
همچنین براساس آمارها، 5 قلم عمده کالاهای وارداتی به کشور در مدت مذکور، از جمله «ذرت دامی» به ارزش 1477 میلیون دلار، «قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری» به ارزش 1214 میلیون دلار، «برنج» به ارزش 1023 میلیون دلار، «لوبیای سویا» به ارزش 944 میلیون دلار و «الکترود ذغالی» برای کوره‌ها به ارزش 437 میلیون دلار بوده است.
شرکای تجاری تا پایان فصل سوم 97
تراز تجاری ایران با 25 کشور که بیشترین حجم صادرات و واردات را با آنها داشته‌ایم، چگونه است؟ جزییات تجارت خارجی ایران تا پایان آذر سال 97 نشان می‌دهد، حجم مبادلات تجاری ایران با 25 شریک تجاری‌اش، در مجموع حدود 55 میلیارد و 138 میلیون دلار بوده است.
مطابق آمارها، «عراق، چین، امارات متحده عربی، افغانستان، ترکیه، هند، پاکستان، کره جنوبی، عمان، تایلند، اندونزی، آذربایجان، ترکمنستان، تایوان، ایتالیا، مصر، مالزی، ژاپن، کویت، آلمان، روسیه، قطر، ویتنام، ارمنستان و قزاقستان» جزو 25 کشور هدف تجاری ایران هستند.
همچنین براساس آمار منتشر شده، میزان صادرات ایران به این کشورها، 31 میلیارد و 19 میلیون دلار بوده که در مقابل تجار ایرانی 24 میلیارد و 120 میلیون دلار کالا از این کشورها وارد کرده‌اند.
جزییات آماری گویای این است که در 9 ماه منتهی به آذر سال97، صادرات ایران با رشد 6 درصدی و واردات با افت 17 درصدی روبه‌رو بوده است. البته تحلیل آمارها می‌گوید که تراز تجاری ایران در این بازه زمانی مثبت و برابر با 6 میلیارد و 899 میلیون دلار بوده است.
اما عمده‌ترین تجارت ایران با کدام کشورها بوده است؟ آمار سازمان توسعه تجارت حاکی از این است که «عراق» نخستین مقصد کالاهای صادراتی ایران بوده، که در مجموع، حدود 6 میلیارد و 929 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده است.
این در حالی است که مطابق با پیش‌بینی‌ها، «عراق» توانسته به نخستین شریک تجاری ایران بدل شود و جایگاه سنتی «چین» را تسخیر کند. مطابق آمارها، تراز تجاری ایران با عراق مثبت به نفع ایران گزارش می‌شود. به طوری که در بازه زمانی یاد شده، این کشور توانسته فقط 36 میلیون دلار کالا به ایران صادر کند.
اما از آن‌سو، کشور «چین» که همواره در رتبه نخست تجارت با ایران قرار داشت با تنزل رتبه در جایگاه دوم قرار گرفته است. مطابق آمارها، ایران تا پایان آذر ماه سال 97 برابر با 6 میلیارد و 749 میلیون دلار کالا روانه بازارهای چین کرده است.
اما سومین شریک تجاری در لیست تجارت خارجی ایران، «امارات متحده عربی» گزارش می‌شود، که براساس آمارها، ایران حدود 5 میلیارد و 134 میلیون دلار صادرات به این کشور داشته و در مقابل واردات ما از «امارات متحده عربی» 4 میلیارد و 914 میلیون دلار بوده است. به این ترتیب، تراز تجارت خارجی ایران با این کشور تا پایان آذر ماه 97 مثبت بوده و به حدود 220 میلیون دلار می‌رسد.
اما «افغانستان» چهارمین مقصد صادرات کالاهای ایرانی در این بازه زمانی بوده، که همانند «عراق»، واردات چندانی به ایران نداشته است. براساس آمارها، ایرانی‌ها حدود 2 میلیارد و 337 میلیون دلار کالا به «افغانستان» صادر کرده‌اند، اما تنها 8 میلیون دلار کالا از این کشور وارد کرده‌اند.
از این رو، تراز تجاری ایران با افغانستان تا پایان آذرماه 97 مثبت و برابر با 2 میلیارد و 328 میلیون دلار عنوان شده است. همچنین مطابق آمارها، طی همین مدت، تجار ایرانی حدود یک میلیارد و 783 میلیون دلار کالا از «ترکیه» وارد کرده و در مقابل، حدود یک میلیارد و 912 میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده‌اند.
به این ترتیب، تراز تجاری ایران با این کشور حدود 129 میلیون دلار مثبت و به نفع ایران بوده است. اما براساس آمارها، تراز تجاری ایران با کدام کشورها منفی گزارش می‌شود؟ براساس لیست منتشر شده از میان 25 شریک تجاری، تراز تجاری ایران با 9 کشور «آلمان، چین، کره جنوبی، روسیه، ایتالیا، هند، تایوان، مالزی، ژاپن» منفی گزارش شده است.
به طوری که تراز تجاری ایران و آلمان، با توجه به واردات یک میلیارد و 825 میلیون دلاری ایران از این کشور و صادرات 198 میلیون دلاری، تراز تجاری با این کشور حدود یک میلیارد و 627 میلیون دلار به نفع «آلمان» بوده است. «ایتالیا» دیگر کشور اروپایی است که ایران در 9 ماهه نخست سال97، توانسته 217 میلیون دلار کالا به این کشور صادر کند.
اما در مقابل واردات 859 میلیون دلاری از این کشور باعث شده تا تراز تجاری«ایران و ایتالیا»، حدود 643 میلیون دلاری را به نفع ایتالیا رقم بزند. این مقایسه آماری نشان می‌دهد، ایران در تجارت با کشورهای اروپایی ضعیف عمل کرده و نتوانسته بازار مصرفی این کشورها را به دست بیاورد.
از آن‌سو براساس آمارها، تراز تجاری «ایران و چین» نیز، با توجه به واردات 8 میلیارد و 172 میلیون دلاری ایران از این کشور در مقابل صادرات 6 میلیارد و 749 میلیون دلاری ایران، تراز تجاری ما با این کشور، یک میلیارد و 423 میلیون دلار به نفع «چین» گزارش می‌شود.
طی همین مدت، ایران حدود یک میلیارد و 832 میلیون دلار کالا از « کره جنوبی» وارد کرده و در مقابل 853 میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده است. به این ترتیب، تراز تجاری با این کشور 979 میلیون دلار به نفع « کره جنوبی» بوده است.
همچنین تراز تجاری ایران و روسیه، با توجه به واردات 943 میلیون دلاری ایران از این کشور و صادرات 193 میلیون دلاری ایران در 9 ماه سپری شده از سال 97، حدود 750میلیون دلار به نفع «روسیه» بوده است.