گروهی از مدیران صنعت پوشاک می‌گویند با توجه به تحولات اخیر، شرایط به‌گونه‌ای رقم خواهد خورد که در آینده‌ای نزدیک شهروندان غربی اغلب پوشاک تولید کشورهای خودشان یا کشورهای همسایه را خواهند پوشید.
بسیاری از جوانان آمریکایی و اروپایی با لباس‌هایی بزرگ شده‌اند که ساخت کشورهای آسیایی مانند چین، بنگلادش و ویتنام بوده‌اند اما اکنون گروهی از مدیران صنعت پوشاک می‌گویند این روند در آینده‌ای نزدیک تغییر خواهد کرد و در اواسط دهه آینده میلادی شهروندان غربی اغلب پوشاک تولید کشورهای خودشان یا کشورهای همسایه را خواهند پوشید.
به گزارش پایگاه خبری اتاق ایران، چین و بنگلادش بزرگترین تأمین‌کنندگان پوشاک اروپا به شمار می‌روند و بیشتر واردات پوشاک آمریکا نیز از چین و ویتنام انجام می‌شود.
اما بر اساس نظرسنجی مشترک دانشگاه آخن آلمان و مؤسسه مکنزی (از معروف‌ترین مؤسسات مشاوره مدیریت در جهان)، یک‌چهارم از مدیران شرکت‌های برتر سفارش‌دهنده پوشاک در جهان بر این باورند که تا سال 2025 دست‌کم نیمی از پوشاک مصرفی کشورهای اروپایی و آمریکایی در داخل خود این کشورها یا کشورهای نزدیکتر به آنها (از لحاظ بعد مسافت) تولید خواهد شد. اگر پیش‌بینی این مدیران به واقعیت بپیوندد، معنایش این است که بخش قابل‌توجهی از بازار پوشاک کشورهای غربی از کنترل آسیایی‌ها خارج خواهد شد.
در سال‌های اخیر تولیدکنندگان غربی پوشاک لوکس و دارای طراحی ویژه بخشی از تولیدشان را به کشورهای خود منتقل کرده‌اند تا نظارت و کنترل بیشتر بر زنجیره تأمینشان داشته باشند. به‌عنوان مثال با محبوب شدن کمپین «ساخت انگلیس» در بین خریداران برندهای لوکس، گروه تجاری بربری (Burberry) و تعداد دیگری از تولیدکنندگان پوشاک لوکس در انگلیس، به‌منظور جلب نظر مشتریان خود اقدام به انتقال بخشی از کارخانه‌ها و کارگاههای تولیدی خود به انگلیس کرده‌اند. شرکت آلمانی هوگو باس نیز استراتژی مشابهی را در پیش گرفته است و مجموعه مشخصی از محصولات خود که در شهر متزینگن (محل استقرار دفاتر اصلی شرکت) تولید می‌شود را با برچسب «ساخت آلمان» به بازار عرضه می‌کند.
البته استراتژی بازگشت به خانه هنوز برای تولیدکنندگان پوشاک ارزان یا متوسط چندان جذاب نیست زیرا آنها کماکان سعی دارند بین هزینه اندک تولید و سریع رسیدن اجناس به بازارها توازن برقرار کنند تا هیچ‌یک به‌طور کامل فدای دیگری نشود.
در سال‌های اخیر افزایش دستمزدها در چین موجب شده است که این دسته از تولیدکنندگان به کشورهای دیگری مانند ویتنام و بنگلادش روی بیاورند؛ اقدامی که موجب کاهش سهم چین از بازارهای پوشاک اروپا و آمریکا شده است. اما این تولیدکنندگان نیز شاید در آینده مجبور به ترک کشورهای آسیایی شوند زیرا از یک سو سرعت عمل در رساندن اجناس به بازار اهمیت بیشتری یافته است و از سوی دیگر مصرف‌کنندگان بیش از پیش به مسائلی مانند پایین بودن دستمزد کارگران و عدم رعایت استانداردهای زیست‌محیطی در کارخانه‌های کشورهای درحال‌توسعه آسیایی حساسیت نشان می‌دهند.
مؤسسه مشاوره مدیریت مکنزی در گزارش خود راجع به تحولات پیش روی بازار جهانی پوشاک خاطرنشان می‌سازد: «امروز صنعت پوشاک جهان در شرایط حساسی قرار گرفته است زیرا مزیت سرعت نسبت به مزیت هزینه اهمیت بیشتری پیدا کرده و تعهد اندک شرکت‌ها به تولید پایدار [مطابق با استانداردهای زیست‌محیطی] به یک الزام راهبردی بدل شده است».
اگر تولیدکننده‌ای نتواند اجناسی که مشتریان بالقوه در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام دیده‌اند را هرچه زودتر به دست آنها برساند، حجم زیادی از فروش خود را از دست خواهد داد. تولیدکنندگان نمی‌توانند به مصرف‌کنندگان بگویند که چه بپوشند، پس مجبورند کاهش زمان انتظار را در صدر اولویت‌های خود قرار دهند تا پاسخگوی تغییر فوری مدهای پوشاک باشند.
شرکت‌های اروپایی و آمریکایی نمی‌توانند با حمل‌ونقل پوشاک از کشورهای آسیایی –که با کشتی حدود 30 روز طول می‌کشد- پا به پای مدهای بازار پیش بروند. علاوه بر این، بازار پوشاک در کشورهای آسیایی به‌سرعت در حال رشد است و به همین دلیل تولیدکنندگان بومی پوشاک در ویتنام، چین و بنگلادش ترجیح می‌دهند بیشتر روی بازار کشورهای همسایه تمرکز کنند و ظرفیت کمتری را نسبت به گذشته برای بازارهای غربی در نظر بگیرند.
با این وجود باید اذعان داشت که بالا بودن هزینه تولید پوشاک در همسایگی بازارهای بزرگ غربی هنوز یک مسئله تأثیرگذار در تصمیم‌گیری شرکت‌ها است. طبق محاسبات مؤسسه مکنزی، اگرچه هزینه تولید یک شلوار جین معمولی در چین با در نظر گرفتن هزینه حمل‌ونقل و تعرفه‌های مربوطه اکنون بیش از هزینه آن در مکزیک (برای بازار آمریکا) و ترکیه (برای بازار آلمان) است، اما وقتی پای بنگلادش به میان می‌آید، وضعیت فرق می‌کند.
هزینه تولید پوشاک در بنگلادش برای بازارهای آمریکا و آلمان به میزان چشمگیری کمتر از میزان این هزینه در مکزیک و ترکیه است. اگر آمریکایی‌ها و آلمانی‌ها بخواهند مکزیک و ترکیه را برای واردات پوشاک خود جایگزین بنگلادش کنند، هزینه‌هایشان به ترتیب 17 و 144 درصد افزایش می‌یابد.
البته چنان‌که اشاره شد، کاهش زمان انتظار می‌تواند برخی از هزینه‌های بالاتر تولید در کشورهای همسایه را برای بازارهای بزرگ غربی جبران کند زیرا وقتی تولیدکنندگان بتوانند پوشاک تولیدی خود را سریع‌تر به بازار برسانند، شانس بیشتری برای تصاحب بازار خواهند داشت.
از طرفی اتوماسیون می‌تواند به کاهش روزافزون هزینه تولید پوشاک در کشورهای غربی کمک کند تا جایی که دیگر بحث مزیت هزینه تولید در کشورهای آسیایی دیگر مطرح نباشد. در حال حاضر دوختن یک شلوار جین 19 دقیقه زمان می‌برد که این زمان معادل نیمی از کل زمان فرآیند تولید آن است. بر اساس محاسبات کارشناسان دانشگاه آخن و مؤسسه مکنزی، ربات‌ها می‌توانند مدت‌زمان دوخت یک شلوار جین را بین 40 تا 90 درصد کاهش دهند. از طرفی با استفاده از فناوری لیزر می‌توان زمان زاپ‌دار کردن شلوارهای جین را از 20 دقیقه به 90 ثانیه کاهش داد؛ این همان کاری است که شرکت لوی اشتراوس (تولیدکننده شلوارهای معروف برند لی، لوی و رانگلر) در کارخانه‌ها و کارگاههای خود انجام می‌دهد.
82 درصد از مدیران شرکت‌کننده در نظرسنجی دانشگاه آخن و مؤسسه مکنزی اعتقاد دارند تا سال 2025 فرآیند تولید کلیه لباس‌های ساده کاملاً خودکار خواهد شد. اگر پیش‌بینی آنها درست باشد، تولید پوشاک به غرب باز خواهد گشت اما برای شغل‌های این صنعت بازگشتی در کار نخواهد بود. از طرفی شرکت‌های چینی فعال در حوزه پوشاک نیز حتی با وجود بالا رفتن هزینه استخدام کارگر در کشورشان قصد ندارند قید بازارهای غربی را بزنند، به‌طوری که برخی از آنها کار ساخت کارخانه در کشورهای آفریقایی مانند اتیوپی –که در قیاس با کشورهای آسیایی فاصله بسیار کمتری تا خاک اروپا دارند- را آغاز کرده‌اند.
به نظر می‌رسد با تحولات اخیر باید منتظر باشیم که در آینده‌ای نزدیک کشورهای جهان (به‌ویژه کشورهای غربی) نه‌تنها پوشاک لوکس و گران‌قیمت، بلکه پوشاک معمولی مورد نیاز بازار خود را از تولیدکنندگان نزدیکتر تأمین کنند.