کانال ارزی ایران و اروپا، امید تجارت ایران

احمدصادقیان

بهتر است به‌جای افزایش نرخ ارز از واقعی شدن نرخ ارز بگوییم. ارزی که اکنون در سامانه نیما با نرخ بیش از هفت هزار تومان عرضه می‌شود، نرخ واقعی ارز است. حباب عجیب‌وغریبی که در ماه‌های گذشته در بازار ارز ایجاد شد، از بین رفته و نرخ ارز در بازار آزاد هم در حال نزدیک شدن به نرخ نیمایی است. نرخ نیمایی امروز، محصول بیش از پنج سال فشردن قیمت ارز به‌طور دستوری است و البته به‌طور حتم رشد آن صادرات کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نکته اما این است که بعضی مشکلات پیش روی صادرات اثر افزایش نرخ ارز را خنثی کرده. با این نرخ ارز بهتر از گذشته با رقبای خارجی در بازارها رقابت می‌کنیم اما موانع مربوط به حمل‌ونقل، بیمه  و انتقال پول مشکل‌زاست. بسیاری از کشورها کالای ایرانی را از ترس آمریکایی‌ها تحریم کرده‌اند و خرید از ما کاهش یافته است. اکنون بیشتر به کشورهای کوچک صادر می‌کنیم و مشتری‌های عمده صادراتی ما از مدت‌ها پیش سخت‌گیری بیشتری نسبت به واردات از ایران نشان می‌دهند. ژاپن که سال‌ها به‌عنوان مشتری فرش ماشینی ایران شناخته می‌شود از دو سال گذشته به بهانه تحریم‌ها سفارش جدیدی ثبت نکرده است و در سال جاری بیشتر مشتریان اروپایی‌مان را ازدست‌داده‌ایم. مشتری‌ای در عربستان داشتیم که 20 سال از ایران فرش می‌خرید اما به دلیل مشکلات سیاسی واردات فرش از ایران را قطع کرده‌اند. این شرایط اثرگذاری نرخ ارز بر صادرات را خنثی می‌کند.

نکته مثبت اما اثرگذاری نرخ ارز بر واردات است. درگذشته آنچه به واردات بی‌رویه کالای خارجی به کشور دامن می‌زد سوبسید دولت به ارز بود. کالای ایرانی در آن زمان به‌سختی بازار داخلی را حفظ می‌کرد و باید در سنگر صادرات هم می‌جنگید. اکنون این سوبسید کمرنگ شده و این فرصتی برای کالای داخلی است. جنبه نگران‌کننده اما اختصاص ارز یارانه‌ای به بعضی کالاهاست که به قاچاق معکوس آن دامن زده است. اختصاص یارانه دولتی به بعضی داروها، مواد غذایی یا سوخت زمینه این قاچاق را فراهم کرده است.

شرایط تجارت هیچ‌وقت به‌اندازه امروز سخت نبوده است. حتی در زمینه پیدا کردن کانتینر هم مشکل داریم. راه‌های دور زدن تحریم‌ها مسدود شده و دولت و بخش خصوصی به دنبال یافتن راه‌های تازه‌اند اما امیدواریم با راه‌اندازی کانال ارزی ایران و اروپا و عمل کشورهای اروپایی به وعده‌های پسابرجامی شرایط کمی بهتر شود. پیش‌بینی پذیری آینده برای تجار ایرانی در شرایط کنونی سخت شده است.