عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیر کبیر با اشاره به اینکه مصرف آب در صنعت نساجی بسیار بالا است گفت: برای رنگرزی یک کیلو کالا بین 30 تا 50 لیتر آب مورد نیاز است بنابراین یک واحد برای تولید متوسط روزانه 8 هزار کیلو کالا به حجم زیادی آب نیاز دارد.
فیروز مهر مظاهری در همایش ملی «مواد رنگزا، محیط زیست و توسعه پایدار» افزود:مصرف بالای آب به معنای تولید پساب بالا هم است. بر اساس گزارش سال 1995 و اصلاحیه 2005 بانک جهانی بین 17 تا 20 درصد آبهای آلوده از صنعت نساجی است.
به گزارش ایرنا، وی اظهارداشت:در ادامه این گزارش آمده است پساب صنعت نساجی در بر دارنده 72 ماده مضر، سمی و آلوده است که 30 ماده از این تعداد را نمی توان به آسانی زدود و دانش و فناوری خاص خودش را می خواهد؛ محتوای پساب کارخانجات نساجی که دارای بخش های رنگرزی و چاپ هستند شامل مواد رنگزا،ماده کمکی و درصدی مواد شیمیایی معدنی آلی است.این پساب مضر، خطرناک ، سمی ، آلاینده و سرطانزا است.
مظاهری ادامه داد: همچنین بررسی ها نشان داد پساب کارخانجات نساجی در مجاورت مواد ضد عفونی کننده و رنگی که دارای بنیان کلر باشند با مواد آلی موجود در پساب واکنش نشان می دهد که در این حالت کلر آزاد و در هوا منتشر و از طریق پوست وارد سیستم بدن شده و در نهایت اگزما، سرطان پوست و بیماری های تنفسی ایجا می کند.
وی افزود: سازمان بهداشت جهانی در سال 2012 گزارش داد که پساب کارخانجات نساجی دارای فلزات سنگین است، برخی از این فلزات سنگین در تولید رنگزاها به کار گرفته می شود.این محتویات، سمی، مضر آلاینده و حتی سرطانزا هستند.
مظاهری اظهار داشت:بررسی های انجام شده نشان می دهد درصد فلزات سنگین در آبهای زیر زمینی نزدیک به کارخانجات نساجی بیش از حد استاندارد است.
وی تاکید کرد:برای حفظ محیط زیست و جلوگیری از آلودگی آب و خاک کنترل دقیق مواد سمی و آلاینده ضروری است؛ واحدهای نساجی که بخش های رنگرزی و چاپی دارند باید ملزم به جلوگیری از ورود پساب به محیط زیست باشند. بی توجهی به این موارد مشکلات زیادی برای سلامتی و همچنین هزینه های بالای درمانی و احیای آب وخاک را در آینده به همراه خواهد داشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه امیر کبیر گفت: تنوع رنگ در کالاهای مختلف برای جلب نظر مصرف کنندگان بسیار حایز اهمیت است؛ بیش از 100 سال است که از رنگزاها برای رنگ کردن محصولات نساجی، چرم و محصولات جانبی استفاده می کنند.دستیابی به رنگی مطلوب فقط با استفاده از رنگرزها میسر نیست بنابراین ضروری است از مواد کمکی با ساختار مختلف استفاده شود تا رنگ مورد نظر به دست آید.
وی افزود: بررسی ها در سطح جهانی طی چند دهه گذشته بر روی مواد رنگزا و کمکی نشان داد که درصد قابل ملاحظه ای از این مواد مضر، خطرناک و آلاینده هستند از این رو تذکر در باره نحوه مصرف این مواد ضروری است.
مظاهری گفت: اولین رنگزا در سال 1856 تولید شد؛ رنگزاها با توجه به ساختاری که دارند مضر یا غیر مضر هستند.به عنوان مثال رنگزاهایی با بنیان برخی ساختارها، «آمین های» خطرناک، سمی و آلاینده آزاد می کنند که حتی می توان ادعا کرد سرطانزا هستند.
وی افزود: در گذشته تصور بر این بود که فقط به کار گیرنده های مواد رنگزا احتمال ابتلا به سرطان دارند اما بررسی هایی که طی چند دهه اخیر انجام گرفت نشان می دهد مصرف کنندگان کالاهای رنگرزی شده یا رنگی نیز در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند از این رو اتحادیه اروپا مصوبه ای به تصویب رساند که بر اساس آن تولید و به کارگیری این گونه رنگزاها ممنوع اعلام شد.
استاد دانشگاه امیر کبیر گفت: در حال حاضر 26 آمین مضر وجود دارد، رنگزاهایی که دارای این 26 آمین مضر باشند هم تولید و هم به کار گیری آنها در آمریکا ممنوع شده است.
وی افزود: بنا بر گزارش های آماری از 150 سال پیش تاکنون حدود دو هزار رنگزا به بازار آمده است که 70 درصد آنها دارای بنیان آزوییکی هستند. این به آن معنا نیست که تمام آنها مضر و خطرناک هستند، از این میزان فقط 4.5 درصد قادرند در شرایط خاص آمین مضر آزاد کنند.
وی اظهار داشت: در تولید محصولات نساجی، چرم، لوازم آرایشی، بهداشتی،کاغذهای رنگی ، اسباب بازی،پلاستیک های رنگی از رنگزاها استفاده می شود؛ پژوهشگاه استاندارد سالها قبل استانداردهایی را در این زمینه تدوین و تصویب کرد که امیدوارم از آنها برای تولید و واردات کالا به کشور استفاده شود در غیر اینصورت فاجعه است.
مظاهری ادامه داد:بر اساس گزارش ها چین، هند و کشوری در آمریکای جنوبی از جمله کشورهایی هستند که توجه چندانی به رنگرزهای مضر ، آلاینده و سرطانزا نمی کنند؛البته روابط تجاری ما با این سه کشور خوب است.وظیفه بزرگی بر عهده مسوولان، پژوهشگران و حتی آزمایشگاه ها است تا نظارت دقیق بر روی این نوع کالاهای وارداتی به کشور داشته باشند.
عضو هیئت علمی دانشگاه امیر کبیر گفت:علاوه بر رنگرزها از مواد کمکی نیز استفاده می شود که بنا به ساختاری که دارند مضر هستند. بر اساس گزارش سال 2012 انجمن گروه سبز اروپا تولید و به کار گیری این مواد کمکی در کشورهای اروپایی ممنوع شده است اما بر اساس اخرین اعلام بانک جهانی این مواد همچنان در چین استفاده می شوند.
وی گفت: بررسی ها نشان می دهد کالاهای رنگرزی و چاپ شده در اثر تماس با پوست به ویژه در نواحی از پوست که عرق کرده باشد و همچنین جویدن این کالاها توسط کودکان ، سبب می شود که رنگرزها وارد بدن شده و آنزیم های موجود در سیستم بدن سبب می شود آمین های مضر آزاد شوند و عواقب وخیم آن منجر به سرطان خواهد شد.
مظاهری ادامه داد: از این رو استانداردی با عنوان ایزوی2014 1 - 22362 تدوین شد که با استفاده از آن می توان میزان آمین مضر در کالاهای نساجی و پوشاک را مورد سنجش و بررسی قرار دهیم که امیدواریم این استانداردها در کشور ما هم تدوین و اجرایی شود.