خلاصه برنامه‌های تولید و اشتغال دولت در سال ۱۳۹۷ از سوی سازمان برنامه و بودجه اعلام و منتشر شد.
طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی یکی از برنامه‌های دولت در راستای تولید و اشتغال اعلام شده است؛ این طرح یک دوره آموزشی تلقی می‌شود. طول دوره کارورزی حداقل شش ماه و حداکثر ۱۲ ماه برای هر کارورز (به طور متوسط پنج ماه برای هر کارورز)، بر اساس استانداردهای مصوب آموزش مهارتی تعیین میگردد و برای کارورزان مشمول طرح، کمک هزینه کارورزی به صورت ماهیانه ۳۰ درصد حداقل دستمزد (معادل ۳۳۴ هزار تومان) در نظر گرفته شده است.
علاوه بر این، برای تأمین بیمه مسئولیت مدنی به ازای هر کارورز رقمی معادل ۵۰ هزار تومان در سال توسط دولت پرداخت خواهد شد. طرح کارورزی دانش آموختگان دانشگاهی موجب افزایش قابلیت جذب و اشتغال دانش آموختگان از طریق انتقال مهارت، تجربه در محیط کار و ایجاد انگیزه کارآفرینی و کسب و کار در آنها شده و متقابلا دانش و آموخته‌های آنها به محیط کسب و کار انتقال یافته و سرمایه انسانی نیز تقویت میگردد.
افزایش مهارت و اشتغال پذیری جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاهی، تسهیل در جذب و بهکارگیری جوانان در بنگاه‌های اقتصادی از اهداف این طرح و گروه هدف ۱۰۰ هزار نفر دانش آموختگان دانشگاهی بیکار و فاقد بیمه تامین و سابقه کار اعلام شده است.
نحوه اجرا هم شامل گذراندن دوره آموزشی ۴ تا ۶ ماه در واحد پذیرنده، پرداخت متوسط سرانه کمک هزینه آموزشی کارورزی، پرداخت بیمه مسئولیت مدنی (بیمه حوادث) به جای واحد پذیرنده، به ازای هر سه فرد شاغل بیمه شده پذیرش یک کارورز، پرداخت کمکهای بلاعوض به میزان ۱۶۷۶.۲ میلیارد ریال ( ۱۶۷۱.۲ میلیارد ریال برای کمک هزینه آموزشی کارورزی و ۵ میلیارد ریال برای بیمه مسئولیت مدنی) است.
طرح مشوق بیمه سهم کارفرمایی
این طرح در راستای تحرک بخشی به بازار کار کشور، حمایت از کارفرمایان و کارآفرینان و ایجاد اشتغال از طریق ترغیب و تشویق کارفرمایان کارگاه‌های تولیدی و خدماتـی به استفاده از نیـروی کار جدید، اجرا می‌شود.
افزایش اشتغالزایی جوانان فارغ‌التحصیل دانشگاهی، کمک به هزینههای جذب و به کارگیری جوانان در بنگاه‌های اقتصادی از جمله اهداف و گروه هدف هم ۲۰۰ هزار نفر از دانش آموختگان دانشگاهی بیکار شغل اولی (۷۰ هزار نفر از فرایند کارورزی و مابقی جذب مستقیم) اعلام شده است.
نحوه اجرا هم به صورت استفاده از ظرفیت مراکز کاریابی غیردولتی برای بهکارگیری شغل اولی و مدت برخورداری از مشوق بیمهای ۱۲ تا ۲۴ ماه مطابق ماده ۷۱ قانون برنامه ششم توسعه و پرداخت سهم بیمه کارفرما (۲۳%) به ازای هر شغل اولی است.
پرداخت کمکهای بلاعوض به میزان ۳۲۰۳ میلیارد ریال برای کمک به سهم بیمه کارفرمایی بنگاه های اقتصادی برای سال ۹۷ (۱۳۰ هزار نفر از مشمولین طرح به مدت ۸ ماه و ۷۰ هزار نفر که از شاغلین جذب شده از طرح کارورزی هستند به مدت ۳ ماه از این مشوق برخوردار خواهند شد).
طرح مهارت آموزی در محیط واقعی کار
اهداف این طرح آشنایی با محیط کسب وکار، کسب تجربه و آماده سازی و ایجاد خودباوری در مهارت آموز برای ورود به عرصه اشتغال و کارآفرینی، کمک به واحدهای اقتصادی فعال به منظور شناسایی نیروی کار مستعد و توانمند، زمینه‌سازی برای کاهش هزینههای جذب و بکارگیری نیروهای فاقد مهارت و استفاده از ظرفیت و توان آموزشی عملی بنگاه‌های اقتصادی اعلام شده و گروه هدف هم ۲۰۰ هزار نفر جوانان شغل اولی برای دوره مهارت آموزی است.
نحوه اجرای این طرح شامل ثبت نام متقاضی دوره مهارت آموزی و یا واحد پذیرنده از طریق ثبت در سامانه اعلامی و مدت برخورداری از دوره مهارت آموزی تا ۱۲ ماه بوده و کلیه مهارت آموزان مشمول این طرح از شمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی خارج خواهند بود.
استفاده از مهارت آموز متناسب با مربی موجود هر واحد و وجود امکانات، تجهیزات و ایمنی کافی (به ازای هر مربی ۲ مهارت آموز و حداکثر ۴ مهارت آموز) در هر واحد مشمول طرح به طور همزمان است و پرداخت بیمه مسئولیت مدنی (بیمه حوادث) به جای واحد پذیرنده به ازای هر مهارت آموز ۸۰ هزار تومان در سال، استفاده از ظرفیت تشکلهای بخش های خصوصی و تعاونی و مراکز کاریابی غیردولتی برای بهکارگیری شغل اولی و پرداخت کمکهای بلاعوض به میزان ۱۶۰ میلیارد ریال برای بیمه مسئولیت مدنی(حوادث) است.
طرح یارانه دستمزد
طرح یارانه دستمزد شامل اهداف زیر است؛ افزایش اشتغالزایی جوانان در مناطق محروم و کمتربرخوردار، کمک به هزینه های جذب و بکارگیری جوانان در بنگاه‌های اقتصادی همچنین گروه هدف ۶۰ هزار نفر جوانان شغل اولی در مناطق محروم و کمتربرخوردار در نظر گرفته شده است.
نحوه اجرا به شکل استفاده از ظرفیت مراکز کاریابی غیردولتی برای بهکارگیری شغل اولی، مدت برخورداری از مشوق بیمه ای تا ۱۲ ماه، پرداخت متوسط سرانه کمک هزینه دستمزد معادل۳۰ درصد حداقل دستمزد برای بهکارگیری شغل اولی (ماهانه ۳۳۴ هزار تومان)، پرداخت کمک های بلاعوض به میزان ۱۶۰۴ میلیارد ریال برای کمک به بنگاه های اقتصادی در قالب یارانه دستمزد به مدت ۸ ماه تا پایان سال ۱۳۹۷.
طرح توسعه تامین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی
پیوند مالی بین یک موسسه مالی رسمی با یک موسسه مالی غیررسمی محلی (مانند گروه خودیار) را بانکداری پیوندی می‌نامند. اهداف کلی طرح شامل افزایش توسعه کسب و کارهای خرد و خانگی در مناطق روستایی، توانمندسازی افراد و ایجاد و توسعه کسب و کارهای خرد و بهبود معیشت مناطق مورد نظر و گروه هدف را روستاییان تنگدست و آسیب‌پذیر تشکیل می‌دهند که دسترسی آنها به تسهیلات بانکی بدون ضمانت و وثیقه، تنها از طریق راهبردهای تامین مالی خرد (نزد موسسه تاک در ایران) میسر است و افراد آسیب‌پذیر و کم درآمد در مناطق شهری و روستایی با رویکرد اشتغال زایی به ویژه جوانان و زنان تشکیل می‌دهند.
نحوه اجرا شامل استفاده از ظرفیت های محلی و توانمند نمودن آن برای مشارکت در تولید و اشتغال و آماده سازی برای بازار محصولات تولید شده، پرداخت کمکهای فنی و اعتباری و یا بلاعوض برای اجرای دقیق‌تر طرح در مناطق و ظرفیت سازی و آموزش، پرداخت تسهیلات بانکی با نرخ متعارف بانکی(به جای ارزان قیمت) است.
اما ویژگی‌های گروه های خودیار در طرح تامین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی شامل این موارد است:
همه اعضای گروه بایستی ساکن محله/ روستای محل اجرای برنامه باشند، تعداد اعضای گروه بین ۱۵ تا ۲۵ نفر باشد، از هر خانواده فقط یک نفر حق عضویت در یک گروه را دارد، کلیه اعضا، مجمع عمومی گروه را تشکیل می‌دهند و هر گروه دارای یک هیأت اجرایی شامل "گروه‌یار"، "خزانه‌دار" و "منشی" باشد، گروه دارای حساب مشترک نزد بانک کشاورزی باشد، هیأت اجرایی گروه نباید از بستگان درجه یک باشند و افراد زیر ۱۸ سال نمی‌توانند عضو گروه باشند و افراد دارای بدهی معوق یا چک برگشتی هم در گروه نباشند.
اما مراحل اجرای طرح تامین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی شامل انعقاد قرارداد میان سازمان بهزیستی استان و مؤسسه مجری برنامه، تعیین شهرستان‌های هدف، انتخاب مجریان محلی، دوره‌های توجیهی و آموزشی لازم برای دست اندرکاران مختلف برنامه، مجریان محلی به فرمانداری شهرستان‌های هدف، ورود تسهیلگران به روستاها و آغاز تشکیل گروههای خودیار، تداوم و تکمیل مراحل برنامه، گزارشدهی، بازدید یارگیری از سایر سازمان‌ها و پایداری برنامه است.
با توجه به تجارب موفق این برنامه با مشارکت و هماهنگی معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت متبوع، سازمان بهزیستی و بانک کشاورزی، میتوان علاوه بر رشد طبیعی برنامه، طی ۶ سال ۱۰۰ هزار نفر جدید را در قالب ۶ هزار گروه خودیار با استفاده از منابع قانون اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری، به جامعه تحت پوشش برنامه افزود به‌طوری‌که نوآوری‌ها و ابتکارات ویژه‌ای نیز طراحی برنامه را در برگیرد تا آن را از تاثیرات زیر برخوردار نماید:
الف- افزایش پایداری گروههای خودیار از طریق شبکه‌سازی و تجمیع آنها در نهادهای بزرگ‌تر
ب- کاهش هزینههای سرانه برای آموزش و ترویج مهارت‌های کسب و کار
ج – ایجاد بستر مناسب برای هدایت و جذب بیمه‌های خرد برای گروه هدف
د- کاهش اعوجاج متصور بر استفاده از نرخ سود سرمایه‌ای که به مراتب پایین‌تر از نرخ رایج تورم می‌باشد و هدایت اختلاف بین دو نرخ به سوی و به سود تقویت نهادهای روستایی و توسعه اجتماع محور
ه- کاهش خطر انحراف از هدف تسهیلات که معمولاً در پی استفاده از تسهیلات ارزان قیمت پیش می‌آید
و -کاهش مخاطرات اخلاقی ناشی از انتخاب همسانان نامناسب و نامتناسب
بر این اساس برش یک ساله این برنامه برای سال ۱۳۹۷ به شرح زیر خواهد بود:
شناسایی و تشکیل ۱۰۰۰ گروه خودیار جدید با میانگین ۱۵ نفر عضو
ادامه فعالیت‌های ظرفیتسازی برای ۳۰۰۰ گروه موجود با میانگین ۱۵ نفر عضو
منابع مالی مورد نیاز هم به این شکل است که با توجه به اینکه بازه زمانی اجرای برنامه تامین مالی خرد با رویکرد بانکداری پیوندی مشتمل بر تشکیل گروههای خودیار، بانک‌پذیر شدن آنها و راه‌اندازی کسب و کار (توسط حدود ۱۰ درصد از اعضای گروههای خودیار) سه سال است، هزینه ظرفیت سازی هر گروه خودیار به میزان ۱۰۰ میلیون ریال برای سه سال، به این صورت که سالهای اول و دوم هریک ۴۰ میلیون ریال و در سال سوم ۲۰ میلیون ریال. بنابراین با احتساب تشکیل ۱۰۰۰گروه در سال ۱۳۹۷ و ادامه فعالیت ۳۰۰۰ گروه موجود، اعتبارات بودجه ای که برای ارائه خدمات فنی و مشاورهای، بسیج اجتماعی، ظرفیتسازی در داخل بانک و سازمانهای مدنی و افراد هدف مورد نیاز است، بر اساس جداول اعلامی با پیش‌بینی اشتغال ۶۰۰۰ نفر به مبلغ ۱۲۰ میلیارد ریال برآورد میگردد.
همچنین با احتساب میانگین مبلغ تسهیلات برای هر گروه (۳۰۰میلیون ریال و ۴۰۰۰ گروه خودیار، تسهیلاتی به مبلغ ۱۲۰۰ میلیارد ریال مورد نیاز می باشد (نرخ تسهیلات موضوع این برنامه معادل نرخ مصوب شورای پول و اعتبار است).
توسعه و حمایت از مشاغل خانگی
قابلیت انجام کسب و کار در «منزل» سبب ایجاد مزایای بسیاری برای شاغلین آنها می‌شود که از جمله میتوان به ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان، حذف هزینههای مربوط به خرید، رهن و اجاره کارگاه و ایاب و ذهاب، استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده و ایجاد زمینه های کار خانوادگی، امکان انتقال تجارب از طریق آموزش غیررسمی به شیوه استاد- شاگردی بین اعضاء خانواده و... اشاره کرد.
اهداف:
شناسایی و توسعه ظرفیت‌های کسب و کار خانگی در جهت توسعه فرصتهای شغلی
ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی و اشتغال اعضاء خانوار
کاهش هزینههای تولید و خدمات برای حضور فعال و مستمر در بازار رقابت
افزایش صرفه جویی در هزینههای جانبی اشتغال و افزایش درآمد خانواده
ارتقاء مدیریت کسب و کار خانگی از طریق پیوند با بنگاه های بالادستی و تشکلهای خوشهای، اتحادیه‌ها، تعاونیها و صنوف
گروه هدف کسانی که مبادرت به کسب و کار خانگی توسط کارکنان خانگی می‌کنند و شرایط زیر دارند:
انجام کار صرفاً توسط عضو یا اعضاء خانواده در واحد مسکونی
تناسب حجم تولید با شرایط و فضای واحد مسکونی
عدم ایجاد آلودگیهای زیست محیطی، صوتی و بصری و رعایت کامل حقوق همسایگان
عرضه و فروش محصول (کالا و خدمات) در خارج از واحد مسکونی
عدم تردد غیرمتناسب با فضای محل سکونت بهویژه در مجتمع های مسکونی
مجاز بودن و تناسب شغل با محیط مسکونی
نحوه اجرا به این صورت است که ساماندهی و توسعه و حمایت از مشاغل خانگی در سال ۹۷ در دو قالب پیاده سازی الگوی جدیدی که با همکاری جهاد دانشگاهی در حال انجام است و نیز حمایت مالی از فعالیت های پشتیبان مشاغل خانگی دنبال می شود. برای پیاده سازی دقیق الگوی توسعه مشاغل خانگی مبلغ ۳۶۰ میلیارد ریال اعتبار موردنیاز است.
مراحل پیاده سازی الگوی توسعه مشاغل خانگی شامل بررسی، شناسایی و اولویت بندی مزیتهای استانی، ساماندهی، بررسی، استعدادسنجی و توانمندسازی متقاضیان مشاغل خانگی، ساماندهی، بررسی و اتصال به بازار و پایدارسازی مشاغل خانگی است.
لازم به توضیح است در سال جاری هدف گذاری طرح پیاده سازی الگوی توسعه مشاغل خانگی به صورت مسئله محور و فارغ از محدوده جغرافیایی انجام خواهدشد و موضوعات و موارد مهم دارای توجیه اقتصادی که فرصت شغلی فراوانی ایجاد می کنند، مدنظر قرار می گیرد و لذا توزیع استانی بودجه مذکور درحال حاضر امکانپذیر نبوده و منوط به بررسی طرحهای مهم و اشتغالزای استانها و مناطق خواهد بود.
همچنین بر اساس عملکرد سالهای گذشته و برآورد انجام شده در سال جاری، حمایت از طرحهای پشتیبان مشاغل خانگی از محل منابع تسهیلاتی مندرج در آیین نامه تبصره ۱۸ قانون بودجه سال ۹۷ مطابق با جدول زیر به مبلغ ۷۵۵۰ میلیارد ریال و با پیش بینی اشتغال ۳۶۵۸۲ نفر انجام خواهد شد.
مراحل اجرایی ایجاد و توسعه مشاغل خانگی هم شامل نحوه ثبت نام متقاضیان و بررسی طرح ها در دستگاه اجرائی، تکمیل فرم پرسشنامه متناسب با شرایط توسط کلیه متقاضیان مشاغل خانگی از طریق سامانه مشاغل خانگی، ارائه مشخصات طرح و فعالیت مورد نظر خود را در قالب فرمهای موجود در سیستم به دستگاه اجرایی مربوطه توسط متقاضیان مستقل دارای کد رهگیری، تکمیل فرم پرسشنامه و دریافت کد رهگیری از سیستم در صورت برخورداری از مهارت برای افراد متقاضی انجام فعالیت تحت پوشش پشتیبان، بررسی اهلیت فردی، فنی و ... متقاضی پشتیبان توسط دستگاه اجرایی، صدور مجوز مربوطه توسط وزارت کار و امور اجتماعی و واحدهای تابعه در صورت تائید دستگاه اجرایی ذیربط، معرفی متقاضی تحت پوشش به پشتیبان توسط دستگاه اجرایی با استفاده از بانک اطلاعاتی سیستم است و در صورت پذیرش افراد فوق توسط پشتیبان، طرح تایید و به بانک ارسال میگردد.
برنامه توسعه اشتغال در بخش مسکن
این برنامه شامل موار زیر است:
کمک به احیاء بافت های فرسوده (شامل ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در سال ۱۳۹۷ و ۴۰۰ واحد مسکونی تا پایان سال ۱۴۰۰)
کمک به تأمین مسکن روستایی و اجتماعی (شامل ۵۰ هزار واحد مسکونی شهری و ۵۰ هزار واحد مسکونی روستایی در سال ۱۳۹۷ که تا پایان سال ۱۴۰۰ جمعاً به ۴۰۰ واحد مسکونی خواهد رسید).
احیاء بافت های فرسوده در سال ۱۳۹۷ نیازمند تأمین منابع مالی به میزان ۶۵ هزار میلیارد ریال است که ۲۵ هزار میلیارد ریال آن از محل تسهیلات بانکی ۶ تا ۹ درصد و ۴۰ هزار میلیارد ریال آن از محل کمک های دولت تأمین خواهد شد. پیش بینی می شود از محل اجرای این طرح ۲۴۰ هزار فرصت شغلی جدید در سال ۱۳۹۷ فراهم شود).
کمک به تأمین مسکن روستایی و اجتماعی در سال ۱۳۹۷ نیازمند تأمین منابع مالی به میزان ۴۴.۴ هزار میلیارد ریال است که ۲۱.۵ هزار میلیارد ریال آن از محل تسهیلات بانکی ۵ درصد و ۲۲.۹ هزار میلیارد ریال آن از محل کمک های دولت تأمین خواهد شد. پیش بینی می شود از محل اجرای این طرح ۶۰ هزار فرصت شغلی جدید در سال ۱۳۹۷ فراهم شود).
مصوبه هیأت وزیران در این خصوص تحت عنوان برنامه بارآفرینی شهری پایدار علاوه بر احیاء بافت های فرسوده هدف، استفاده از اراضی دولتی تمامی دستگاه های اجرایی درون بافت های فرسوده را نیز هدف گذاری نموده است که بازسازی و نوسازی آنها توسط نهاد توسعه گر انجام خواهد شد.
برنامه توسعه اشتغال در بخش کشاورزی
برنامه تولید و اشتغال بخش کشاورزی شامل دو زیر برنامه اصلی زیر به این شرح است: پیش‌بینی منابع برنامه‌های تولید و ایجاد فرصتهای شغلی بر مبنای رسته فعالیت‌های اولویت‌دار بخش کشاورزی و برنامه ارتقای توان تولید ملی و تثبیت اشتغال در قالب بازسازی، نوسازی و سرمایه درگردش واحدها.
برنامه توسعه اشتغال در بخش صنعت
برنامه‌های حوزه صنعت شامل دو طرح به شرح زیر است:
برنامه اشتغال در حوزه صنایع کوچک و خوشه‌های صنعتی اشتغال زا؛ اجرای این برنامه منتهی به ایجاد ۷۴.۵ هزار فرصت شغلی جدید تا پایان سال ۱۳۹۷ خواهد شد. این برنامه شامل طرحهای توسعه تولید پوشاک با احداث ۱۲ شرکت پشتیبان استانی و ۱۲۰ کارخانه دوزندگی صنعتی. ایجاد ۱۰ واحد جواهرسازی استانی و ۲۰۰۰ کارگاه خانگی تولیدی در حوزع سنگهای زینتی و جواهرات.
حلقه‌های مفقوده خوشه‌های کسب وکار؛ ۴۲۲ حلقه مفقوده، که با تکمیل این حلقه ها، زنجیره ارزش تولید کسب و کار ها تکمیل و علاوه بر ایجاد اشتغال، ارزش افزوده بالاتری نیز در کل زنجیره ارزش تولید محصولات حاصل خواهد شد.
ایجاد کلینیکهای صنعت در ۱۰ مرکز استان و ۱۲۰ شهرستان کشور، ۵۰ مرکز لجستیک (مدیریت زنجیره تأمین) : در شهرکهای صنعتی بزرگ (شامل خدمات پشتیبان حمل و نقل، انبار و ملزومات اداری)، اجرای ۲۵ پروژه در صنعت چرم، ایجاد ۲۵۰ واحد تولیدی در رشته صنعت مصنوعات چرمی، ایجاد ۱۰۰۰ واحد تولیدی در رشته صنعت پلاستیک، ایجاد ۲۵۰ واحد تولیدی در رشته صنعت سنگ.
برنامه تکمیل طرحهای نیمه تمام صنعتی خاتمه ۹۷ بخش خصوصی در پنج رشته فعالیت اشتغال زا؛ طرح های مشمول این برنامه شامل ۱۹۷۱ طرح در ۳۱ استان کشور است که اجرای آن در سال ۱۳۹۷ حدود ۵۱.۵ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد کرد. طرح های این برنامه در ۵ رشته فعالیت اصلی زیر قرار دارند:
ابزار پزشکی- اپتیکی- دقیق- ساعت (کد ۳۳ ISIC بخش صنعت)، ساخت ماشین آلات وتجهیزات (کد ۲۹ ISIC بخش صنعت)، مبلمان سایرمصنوعات (کد ۳۶ ISIC بخش صنعت)، محصولات غذائی و آشامیدنیها (کد ۱۵ ISIC بخش صنعت)، محصولات فلزی فابریکی (کد ۲۸ ISIC بخش صنعت) که با اجرایی شدن برنامه های فوق جمعا ۱۲۶ هزار فرصت شغلی جدید زیر ایجاد خواهد.
در مجموع برای اجرایی شدن این برنامه ها ۵۴.۷ هزار میلیارد ریال منابع مالی به شرح زیر مورد نیاز است: تجهیز منابع از محل تسهیلات بانکی ۴۷.۳ هزار میلیارد ریال و تجهیز منابع از محل کمک های دولت به صورت سود یارانه تسهیلات ۷.۴ هزار میلیارد ریال
طرح دولت برای جایگزینی اتوبوس و کامیون
در اجرای این طرح، کمک بلاعوض دولت به صورت پرداخت هزینه های مربوط به ارزش CKD است. خرید CKD از طریق فاینانس خواهد بود که تضمین بازپرداخت اصل و سود آن با دولت است. علاوه بر طرح فوق، دولت در حوزه حمل و نقل درون شهری و برون شهری برنامه‌های دیگری را تدوین کرده است.
جداول توزیع استانی اجرای طرحهای مذکور در برنامه‌های تولید و اشتغال دولت در سال ۱۳۹۷ در این فایل قابل مشاهده است.