بسیاری هنوز به یاد دارند که اصفهان روزی میزبان کارخانه‌های مختلف تولیدی در صنعت نساجی بود، کارخانه‌هایی که با ایجاد تعداد زیادی فرصت اشتغال و تولید محصولات باکیفیت، نام اصفهان را زبانزد خاص و عام کرده بودند تا جایی که بسیاری به اصفهان لقب منچسرشرق داده بودند.
در آن روزگاران کارخانه‌های بافندگی یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی مردم اصفهان به شمار می‌رفت و در کمتر از دو دهه نزدیک به ۱۰ کارخانه بزرگ نساجی در این شهر راه‌اندازی شد.
به گزارش اسناد تاریخی در سال ۱۳۰۴ نخستین کارخانه نساجی اصفهان آغاز به کار کرد و به دنبال آن چندین کارخانه دیگر در نقاط مختلف شهر راه‌اندازی شد. گفته می‌شود این کارخانه‌ها همگی در قالب شرکت سهامی اداره می‌شدند و مردم شهر با خرید سهام در سود آن‌ها شریک بودند.
رونق این صنعت در اصفهان اما دیری نپایید و با پایان جنگ جهانی دوم و افزایش واردات پارچه‌های ارزان‌قیمت، سود این کارخانه‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرد و یکی پس از دیگری ورشکست شدند.
البته بعدازاین اتفاقات برخی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی به کار خود ادامه دادند و تلاش داشتند با وجود تمامی مشکلات راه خود را ادامه دهند.
این در شرایطی است که بعد از گذشت چندین سال از این موضوعات، دوباره خبرهای خوشی از وضعیت صنعت نساجی به گوش نمی‌رسد، مسائل و مشکلات بسیاری دامن‌گیر این صنعت بزرگ و مهم شده که ادامه راه را برای فعالان دشوار ساخته است.
در همین ارتباط به گفت‌وگو با چند نفر از مسئولان و فعالان این بخش پرداختیم تا آخرین وضعیت این صنعت را تشریح کنند.
*مالیات بر ارزش‌افزوده، باری بر دوش تولیدکنندگان
حبیب‌ا... شاه کرمی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان در ارتباط با وضعیت صنعت نساجی در استان معتقد است زمان اندکی تا نابودی صنعت نساجی استان اصفهان نمانده است.
وی دراین‌ارتباط اظهار کرد: در سال 97 پیش‌بینی شده بود که 2 هزار و 200 واحد فعال در بخش نساجی داشته باشیم اما با شرایط رکود حاکم به نظر می‌رسد بیشتر از هزار و 200 تا هزار و 300 واحد فعال در استان نداشته باشیم. این صنعت که خود زمانی بسیاری از مشکلات اقتصادی جامعه را برطرف می‌کرد امروز خود نیاز به کمک دارد.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان در مورد مشکلات صنعت نساجی بیان کرد: یکی از مشکلاتی که همیشه فعالان این صنعت را تهدید می‌کند مالیات بر ارزش‌افزوده است. به گزارش اصفهان امروز، متأسفانه دولت تمام فشار خود را فقط روی تولیدکنندگان این بخش گذاشته است و مالیات را تنها از قشر تولیدکننده دریافت می‌کند. هر تولیدکننده باید 9 درصد مالیات پرداخت کند که تولیدکننده باید برای جبران این هزینه‌ها، قیمت کالای نهایی خود را بالا ببرد و نتیجه آن گران شدن اجناس و روی نیاوردن به کالای ایرانی است.
وی ادامه داد: این در حالی است که در بیشتر کشورهای جهان مالیات از مصرف‌کننده نهایی دریافت می‌شود. در کشور ایران نیز فقط شعار می‌دهیم و در سخن گفته می‌شود که باید از مصرف‌کننده مالیات گرفت اما در حوزه عمل که وارد می‌شویم از تولیدکننده مالیات گرفته می‌شود.
وی افزود: در فضای کسب‌وکار از 150 کشور جهان، ایران در رتبه 124 قرار دارد و این بیانگر آن است که غیراز صنعت نساجی وضعیت صنایع دیگر هم خوب نیست. واردات 40 درصدی قاچاق، پرداخت بیمه 30 درصدی، بهره بانکی 23 درصدی از مهمترین مشکلات صنعت نساجی است که تولیدکننده ایرانی و بویژه اصفهانی را با خطر جدی ورشکستگی روبه‌رو کرده است. برای برطرف شدن این مشکلات دولت باید برنامه‌ریزی‌های خاصی برای رفع مشکلات داشته باشد.
*رونق صنعت در گرو رونق نساجی
مظفر چلمقانی دبیر انجمن نساجی استان اصفهان نیز معتقد است واردات بی‌رویه مشکل بزرگ صنعت نساجی است.
وی با اشاره به برخی مشکلات صنعت نساجی عنوان کرد: هر تولیدکننده باید مقداری از هزینه تولید خود را صرف مالیات، عوارض، حقوق کارگر و بیمه کند. وقتی تولیدکننده با این هزینه‌ها روبه‌رو باشد مجبور خواهد شد قیمت کالای نهایی خود را بالا برده و به فروش رساند.
این امر در صورتی است که واردکننده کالاهای قاچاق بدون پرداخت هزینه‌های تولیدکننده، اجناس خود را به قیمت بسیار پایینی به فروش می‌رسانند. همین امر باعث می‌شود تا مردم به سمت کالای قاچاق با قیمت‌های پایین رفته و کارخانه‌های نساجی با رکود دست‌وپنجه نرم کرده، مشکلات زیادی داشته و به سمت ورشکستگی نزدیک‌تر شوند.
دبیر انجمن نساجی استان اصفهان در مورد اهمیت صنعت نساجی تصریح کرد: همه صنایع از دروازه نساجی عبور می‌کنند، وقتی کارخانه نساجی مشغول به فعالیت است تمام صنایع دیگر به نحوی به آن ارتباط دارند و با رونق گرفتن این صنعت بقیه صنایع نیز رونق خواهند گرفت.
وی گفت: دولت باید سیاست‌های خاصی را جهت مبارزه با واردات بی‌رویه و قاچاق اتخاذ کند و جلوی واردات این اجناس قاچاق گرفته شود تا شاهد بهبود وضعیت این صنعت باشیم.
چلمقانی افزود: درصورتی‌که حمایت نکردن دولت، واردات بی‌رویه و قاچاق در سال 97 ادامه‌دار باشد، 100 هزار کارگر مشغول در این حرفه بیکار خواهند شد و باید با صنعت نساجی اصفهان که روزی قطب صنعتی کشور بود، خداحافظی کرد.
* تکنولوژی و سرمایه‌گذاری مناسب؛ دو عنصر کلیدی نجات نساجی
اما مصطفی اجلالیان یکی از پیشکسوتان و فعالان صنعت نساجی نیز معتقد است در حال حاضر تنها واحدهای تولیدی موفق هستند که توانستند تجهیزات و ماشین‌آلات خود را به روز کنند.
وی عنوان کرد: در شرایط کنونی، تنها واحدهایی نساجی که به ماشین‌آلات مدرن و جدید مجهز بوده و از سرمایه کافی برخوردار هستند توان رقابت و حضور موفق در بازار دارند.
این فعال صنعت نساجی بیان کرد: بسیاری از واحدهای تولیدی شرایط مناسبی ندارند و نیاز به کمک دارند تا بتوانند خود را از شرایط فعلی خارج کنند.
وی تصریح کرد: مالیات بر ارزش‌افزوده در شرایط کنونی بار سنگینی بر دوش تولیدکنندگان تحمیل می‌کند و این موضوع باعث افزایش قیمت تمام شده و کاهش سود می‌شود، این در حالی است که در بخش‌هایی همچون نرخ حامل‌های انرژی و... نیز مشکلاتی وجود دارد.
اجلالیان گفت: ماشین‌آلات صنعت نساجی گران‌قیمت هستند و با توجه به نوسانات نرخ ارز و مشکلات مالی متعدد، بسیاری از واحدهای تولیدی با ماشین‌آلات فرسوده ادامه حیات می‌دهند که این مقوله به‌نوبه خود بر عملکرد واحدهای تولیدی تأثیرگذار بوده است.
وی تکنولوژی و سرمایه‌گذاری مناسب را دو عنصر کلیدی برای نجات صنعت نساجی معرفی کرد و گفت: کشورهایی همچون چین و ترکیه با اهمیت دادن به صنعت نساجی، راه رشد اقتصادی خود را باز کردند، اما متأسفانه در کشور ما از این صنعت بزرگ غفلت شد.
این فعال صنعت نساجی اضافه کرد: راه نجات صنعت نساجی از شرایط کنونی، ورود دولت و سرمایه‌گذاران به این بخش است، درصورتی‌که حمایت‌های لازم شکل گیرد به‌طورقطع شاهد موفقیت‌های هر چه بیشتر در این بخش خواهیم بود.
وی تأکید کرد: برای حمایت هر چه بیشتر از صنعت نساجی لازم است مردم نیز به سمت خرید و مصرف کالاهای داخلی بروند و لازمه این کار فرهنگ‌سازی مناسب است، از طرفی سرمایه‌گذاران نیز باید برای حضور و سرمایه‌گذاری در صنعت و تولید ترغیب شوند و این موضوع نیازمند ارائه مشوق‌های سرمایه‌گذاری است.
اجلالیان، نساجی را یکی از صنایع مولد و اشتغال‌زا برشمرد و ادامه داد: امروز این صنعت می‌تواند بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص دهد، نساجی صنعت مادر است، بیش از 30 درصد نیروی شاغل در بخش صنعت را به خود اختصاص داده و در صورت رونق آن می‌توان شاهد به حرکت درآمدن چرخ‌های تولید در سایر صنایع وابسته نیز بود.
حال در این شرایط امید است، در شرایطی که واحدهای تولیدی نساجی نیمه تعطیل یا تعطیل هستند و کارگران زیادی از کار بیکار شده‌اند، توجه به این صنعت در استانی که روزی مهد نساجی محسوب می‌شده بیش از پیش افزایش یابد تا شاهد رفع مسائل این صنعت بزرگ، اشتغال‌زا، ارزآور و مادر باشیم.