مهدی پازوکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه از محاسن و معایب لایجه بودجه 97 سخن می گوید.
کاهش وابستگی به نفت، افزایش مخارج دولت پایین تر از نرخ تورم و این سیاست دولت که برای پروژه های عمرانی از سایر منابع نیز استفاده کند از محاسن لایحه بودجه 97 است. این اقتصاددان اما معتقد است: اما منابع مالیاتی پیش بینی شده در این لایحه آنگونه که باید و شاید نیست.
مهدی پازوکی با بیان اینکه بودجه محاسبه دخل و خرج دولت است، می گوید: در لایحه بودجه 97 وابستگی دولت به نفت کم شده است. در قانون بودجه سال 96 درآمد حاصل از نفت 114 هزار میلیارد تومان بود. در لایحه ای که امروز آقای روحانی به مجلس تقدیم کرد، این رقم به 101 هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع 13 هزار میلیارد تومان وابستگی دولت به نقت کم شده است.
این در حالی است که قیمت نفت در قانون سال گذشته 50 دلار تعیین شده بود و در بودجه کنونی قیمت نفت 55 دلار محاسبه شده است. همچنین دولت قیمت ارز مبادله‌ای را که در بودجه سال گذشته 3350 تومان بود را در لایحه کنونی 3500 تومان در نظر گرفته است.
پازوکی ادامه می دهد: با توجه به اینکه حقوق کارکنان دولت قرار است در سال آینده به طور متوسط 10 درصد افزایش پیدا کند، مخارج دولت از 254 هزار میلیارد تومان در بودجه سال 96 به 276 هزار میلیارد تومان افزایش رسیده است؛ یعنی میزان افزایش هزینه های دولت که حدودا 6.5 درصد بوده از میزان افزایش حقوق کارکنان دولت کمتر است. این استاد دانشگاه این موضوع را از محسنات لایحه بودجه 97 می‌داند.
درآمد مالیاتی بودجه 97 آنطور که باید نیست
او در ارتباط با ضعف های بودجه 97 نیز می گوید: در کشورهای توسعه یافته جهان، منبع اصلی مخارج دولت مالیات است. هرچند در سال 97 درآمدهای مالیاتی از هزار میلیارد تومان سال قبل به 128 هزار میلیارد تومان رسیده اما هنوز ظرفیت افزایش درآمد مالیاتی وجود دارد. نسبت مالیات به تولید ناخالص ملی حدود 7.5 درصد است و می توان آن را افزایش داد. این نسبت در کشور همسایه مان ترکیه حدود 20 درصد و در کشورهای اسکاندیناوی مثل دانمارک و نروژ و سوئد 50 درصد است.
پازوکی معتقد است: نمایندگان مجلس در افزایش درآمد مالیاتی نقش به‌سزایی دارند. او از نمایندگان می خواهد که مخارج دولت را بالا نبرند و در مقابل سعی کنند از طریق سیستم مالیاتی درآمد دولت را افزایش دهند. البته این به آن معنا نیست که نرخ مالیات افزایش پیدا کند، چرا که افزایش نرخ مالیات به معنای رکود در اقتصاد است.
امیدوارم نمایندگان مجلس کمک کنند سازمان امور مالیاتی اطلاعات به دست آورد و با استفاده از تجارب بشری مثل از دستاوردهای اقتصاد آلمان، فرانسه و ژاپن در راستای عدالت اجتماعی گام برداریم.
این استاد دانشگاه می گوید: ما فقط از حدود 40 درصد اقتصاد ایران مالیات دریافت می کنیم. 20 درصد معافیت مالیاتی دارند و 40 درصد دیگر فرار مالیاتی است و ایران یکی از بالاترین نرخ فرار مالیاتی در جهان را دارد. به عبارت دیگر ایران بهشت دلالان، رانت خواران و واسطه گران است. ما باید سعی کنیم با سیاست های بخردانه اقتصادی از سرمایه داری تولید حمایت کنیم و این به معنای اقتصاد مقاومتی است.
مالیات گریزان بزرگترین مفسدان اقتصادی کشورند
او با بیان اینکه در کشور ما فساد نهادینه شده است می گوید: من اطلاع موثق دارم که بسیاری از شرکت های وابسته به صندوق های بازنشستگی وقتی می خواهند وام کلان بگیرند باید قالیچه 40 میلیون تومانی ببرند.
پازوکی با تاکید بر اینکه سازمان امور مالیاتی باید متوجه به وجود آمدن پدیده‌هایی مثل بابک زنجانی شود ادامه می دهد: این سازمان زمانی متوجه این گونه پدیده‌ها می شود که اطلاعات در دست داشته باشد. باید از ثروتمندترین افراد گرفته تا مستخدم نهاد ریاست جمهوری، اگر کسی درآمدش بیشتر از میزانی است که در قانون تعیین شده باید مالیات دهد. اما اگر میزان درآمد فرد پایین است دولت باید به او کمک کند.
این اقتصاددان می گوید: بزرگترین مفسدان این کشور کسانی هستند که فرار مالیاتی دارند. ما نیازمند طراحی سیستم تامین اجتماعی هستیم که خوشبختانه آنطور که رئیس جمهور گفته در لایحه بودجه 97 پیش بینی شده است. دولتها باید دو کار را انجام دهند. یکی طراحی سیستم مالیاتی کاراست. نیاز دوم ما هم طراحی سیستم تامین اجتماعی کارا برای ارائه خدمات اجتماعی است تا جامعه به سمت عدالت اجتماعی حرکت کند. اگر بتوانیم از ثروتمندان مالیات بگیریم و آن را از طریق سیستم تامین اجتماعی بازتوزیع کنیم عدالت اجتماعی برقرار می شود.
این اقتصاددان ادامه می دهد: وزارت اطلاعات حدود 4 هزار میلیارد تومان اعتبار دارد که اگر دو سوم این بودجه در بخش اقتصادی هزینه شود می توان جلوی فساد اقتصادی را گرفت تا امنیت ملی کشور تضمین شود. به نظر من شورای عالی امنیت ملی هم نقش به‌سزایی در پیشرفت اقتصادی، مبارزه با فسد و حمایت از تولید ملی دارد و می تواند فضای کسب و کار را مناسب کند.
نمایندگان پروژه عمرانی جدیدی تعریف نکنند
پازوکی همچنین از نمایندگان مجلس می خواهد که پروژه عمرانی جدیدی تعریف نکنند. به زعم او در حال حاضر بیمارستان های زیادی در کشور وجود دارد که کمتر از 40 درصد ظرفیت آنها استفاده می‌شود. اتمام پروژه های نیمه کاره کنونی حداقل 20 سال طول می کشد. اکنون بیش از 500 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی نیمه‌کاره وجود دارد. البته دولت اقدام مثبتی انجام داده و در لایجه بودجه 60 هزار میلیارد تومان به این موضوع اختصاص داده و 50 هزار میلیارد تومان نیز به سایر منابع مثل صندوق توسعه ملی، سیستم بانکی و بخش خصوصی اعتبار داده است تا بخش خصوصی بتواند این پروژه ها را تمام کند.
اما دولت باید قیمت پروژه های عمرانی را آزاد بگذارد. مثلا اگر قرار است عوارض آزادراه تهران شمال 5 هزار تومان باشد این پروژه یک قرن دیگر هم انجام نخواهد شد. اما اگر ما عوارض این پروژه را 100هزار تومان بگذاریم پروژه به بهره برداری نزدیک می شود. برای کسی هم که نمی خواهد از این آزادراه استفاده کند جاده های دیگری وجود دارد. بنابراین باید قیمت آزاد گذاشته شود تا بخش خصوصی وارد شود. همین نمونه با گذشت 21 سال تنها 30 درصد آن پیش رفته است و بهره برداری از آن به منابع غیر از دولت احتیاج دارد.
این استاد دانشگاه در پایان با انتقاد از برخی بودجه بگیران دولتی می گوید: تعداد دانشگاه های دولتی ما در 12 سال گذشته سه برابر شده است. در حالی که در هر استان دو دانشگاه دولتی کفایت می‌کند. شهرهایی مثل میناب، مراغه، دامغان، سیرجان و جیرفت در حالی دانشگاه دارند که اصلا دانشکده ندارند.
این دانشگاه ها را می توان به دانشکده ای وابسته به دانشگاه مرکز استان تبدیل کرد. همچنین باید قانون هیات امنا هم لغو شود. قانون هیات امنا باعث شده کیفیت دانشگاه های ما پایین بیاید و اختلاف طبقاتی زیادی بین حقوق دانشگاهیان و سایر تحصیل کردگان به وجود بیاید. هدف هیات امنا این است که دانشگاه مستقل باشد و دانشگاه‌ها مثل دانشگاه هاروارد اداره شوند نه اینکه از دولت پول بگیرد و حقوق خود را افزایش دهد. نمایندگان مجلس باید ملی فکر کنند و منطقه ای عمل کنند.