حسن روحانی، رئیس‌جمهور دیروز لایحه بودجه «هزار و 194 هزار میلیارد تومانی» سال 1397 را تقدیم مجلس کرد؛ بودجه‌ای که او آن را فراتر از سند دخل‌وخرج کشور، بلکه «برشی از برنامه چهار ساله دولت» دانست.
در میان ارقام متعدد بودجه اما بخش درآمد دولت از «عوارض خروج از مرزهای کشور» بیش از دیگر موارد مورد توجه مردم قرار گرفته است. حتی موضوع حذف یارانه 20 میلیون نفر که تصور می‌شد واکنش‌هایی را به دنبال داشته باشد، در سایه عوارض خروج از کشور به حاشیه رانده شد.
بر اساس لایحه تقدیمی دولت به مجلس در بودجه 97 عوارض خروج از کشور از مرزهای هوایی از مبلغ 75 هزار تومان به 220 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. بر این اساس در سفر دوم به خارج از کشور 50 درصد این مبلغ بیشتر شده و به 330 هزار تومان می‌رسد. برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به 440 هزار تومان افزایش داده می‌شود. رقم پیشنهادی دولت برای عوارض خروج در سفرهای زیارتی نیز 110 هزار تومان برای هر نفر پیشنهاد شده است. در حال حاضر عوارض سفرهای زمینی و دریایی هر نفر 25 هزار تومان است که در بودجه پیشنهادی تغییری برای آن پیشنهاد داده نشده است.
بر این اساس، دولت طی سال آینده 380 میلیارد و 419 میلیون تومان از محل اخذ عوارض خروج از مرزهای کشور درآمد خواهد داشت. این درآمد حدود 0.002 درصد از درآمد 193 هزار میلیارد تومانی دولت در سال 1397 است.
طبق پیشنهاد دولت در لایحه بودجه مبلغ 40 هزار تومان از عوارض اخذ شده از هر نفر، برای توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری و حمایت از میراث فرهنگی و صنایع دست اختصاص داده می‌شود. پیش از این، مبلغ پرداختی به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ازای هر نفر 10 هزار تومان بود. طبق اعلام این سازمان، در مجموع 160 میلیارد تومان از بخش عوارض خروج به توسعه زیرساخت‌های گردشگری و حمایت از میراث فرهنگی و صنایع دستی اختصاص خواهد یافت.
اخذ عوارض خروج در دیگر کشورهای جهان
اخذ عوارض خروج از کشور در بسیاری از نقاط جهان انجام می‌شود؛ البته شیوه محاسبه این عوارض و شیوه پرداخت آن از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
در برخی کشورها مبلغ عوارض خروج به‌صورت ثابت در نظر گرفته شده است. اما برخی کشورها شیوه تعیین عوارض بر اساس مسافت سفر را به مبلغ ثابت ترجیح داده‌اند. مسافت بیشتر، عوارض بیشتری را برای مسافر به‌دنبال خواهد داشت. مبلغ عوارض در برخی کشورها همچون بنگلادش، مصر و ترکیه بین 4 تا 7 دلار است. این کشورها کمترین عوارض خروج را دریافت می‌کنند. فیجی با عوارض 125 دلاری و پاناما با عوارض 60 دلاری بالاترین مبلغ ثابت عوارض را دارند. در لبنان عوارض براساس کلاس پروازی تعیین می‌شود. عوارض برای کلاس اکونومی 40 دلار و برای پروازهای درجه یک 100 دلار است. در اتریش عوارض خروج براساس مسافت محاسبه می‌شود و از 8 دلار برای مسافت‌های کوتاه تا 39 دلار برای مسافت‌های طولانی متغیر است. در انگلیس هم عوارض براساس مسافت سفر تعیین می‌شود اما فاصله مبلغ‌ها بسیار زیاد است و از 16 دلار تا 125 دلار متغیر است. در آلمان کشورهای جهان به 3 گروه تقسیم شده‌اند. سفر به مقصد کشورهای اروپایی 10 دلار، به مقصد کشورهای گروه دوم ازجمله ایران 30 دلار و دیگر کشورها 55 دلار عوارض برای آلمانی‌ها خواهد داشت. عربستان 23 دلار عوارض خروج دریافت می‌کند. حجاج از این عوارض معاف هستند. چین 16 دلار و آمریکا 14 دلار از تمامی مسافران پروازهای بین‌المللی دریافت می‌کنند.
دریافت عوارض در برخی کشورها ازجمله انگلیس سابقه 20 ساله دارد. بسیاری از کشورهای اروپایی پس از بحران اقتصادی سال 2008 این عوارض را وضع کرده‌اند و برخی کشورها ازجمله لبنان، کوبا، مصر و جامائیکا طی یک تا 3 سال اخیر اخذ این نوع عوارض را آغاز کرده‌اند. در بسیاری از کشورهای جهان از جمله تایلند، چین، اتریش و آمریکا عوارض خروج روی بلیت پرواز و در برخی کشورها از طریق واریز وجه به بانک و در برخی دیگر ازجمله فیلیپین، مصر و پاناما به‌صورت نقدی هنگام خروج اخذ می‌شود.