صنعت نساجی و پوشاک از قدیمی‌ترین صنایع موجود در ایران است که به پشتوانه همین قدمت طولانی و زیاد بودن نرخ ارزش افزوده، میزان زیاد سرمایه‌گذاری و تجربه نیروی انسانی و صد البته ارتباط موثر با دیگر بخش‌های تولیدی، می‌تواند نقش مهمی در تحقق توسعه صنعتی و پایداری آن ایفا کند.
افسانه محرابی- مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت
این صنعت از حیث ایجاد فرصت‌های اشتغال فراوان و ارز آوری برای اقتصاد ملی حائز اهمیت فراوان است.
به گزارش روزنامه خراسان، به اذعان تحلیل‌گران اقتصادی، سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی مزایای بسیاری دارد و این صنعت ارزش افزوده نسبتا زیادی دارد و به تناسب سرمایه‌گذاری که در آن انجام می گیرد، اشتغال‌زایی نسبتاً زیادی هم دارد و در صورت تمرکز بر صادرات، ارزآوری بسیار مطلوبی دارد. در واقع این صنعت می‌تواند از رشد و پویایی لازم برخوردار شود و مطابق با تقاضای روزافزون بازارهای جهانی، جایگاه مناسبی در عرصه بین المللی برای خود ایجاد کند.
اگرچه هم اکنون صنایع نساجی و پوشاک ایران با مشکلات فزاینده‌ای روبرو هستند اما این موضوع مانع از ایفای نقش اساسی آنها در اقتصاد ملی به ویژه صادرات غیر نفتی نمی‌شود. البته که تاب‌آوری این صنعت در بلندمدت نیازمند حمایت‌های ویژه و نگاه بلندمدت به ظرفیت های آن است. اما به رغم آن که مسئولان به این صنعت به واسطه ماهیت فرهنگی و اجتماعی جامعه و کشور، توجه می‌کنند ولی بررسی‌ها نشان می‌دهد که جذابیت اقتصادی و سودآوری زیاد بازار پوشاک باعث شده است تا محصولات قاچاق، رقیب جدی بخش تولیدی باشند.
البته قاچاق پوشاک و پارچه به دلیل حمل و نقل آسان، فساد ناپذیری، قابلیت نقدشوندگی سریع و برخورداری از ارزش افزوده زیاد، همواره مدنظر سودجویان بوده و متاسفانه مهار این جریان سوء با توفیق همراه نبوده است. هم اکنون، قاچاق گسترده پوشاک و پارچه از کشورهایی مانند چین، ترکیه و. .. صنایع نساجی کشور را با بحران جدی مواجه کرده است.
برای اطلاع از میزان این خسران باید نگاهی به آمارها داشته باشیم. مقایسه آمار تجارت جهانی و گمرک جمهوری اسلامی ایران طی پنج سال گذشته نشان می‌دهد که تنها حدود 30 درصد واردات از مبادی رسمی و با انجام تشریفات گمرکی صورت گرفته و بیش از 70 درصد از بازار پوشاک وارداتی کشور در دست ترکیه و چین است که از مبادی غیر رسمی و غیر قانونی وارد کشور می‌شود و این اتفاق سالانه میلیاردها دلار به اقتصاد ملی ضربه وارد می‌آورد.
واردات بی‌رویه و قاچاق پارچه و پوشاک، آثار مخربی بر بازار این محصولات در ایران داشته است که از جمله آن می‌توان به کاهش تقاضا برای محصولات داخلی اشاره کرد. همچنین به دلیل کاهش تقاضا، میزان سرمایه‌گذاری در این بخش کاهش یافته است. به بیان دیگر قاچاق کالا موجب کاهش سود صنایع داخلی، ورشکستگی صنعتگران داخلی، کاهش تولید و سرمایه‌گذاری، استفاده نکردن از ظرفیت های موجود و افول بهره وری صنایع فعال در این بخش می‌شود.
همه اینها در حالی است که با وجود چند بازار چند صد میلیارد دلاری برای تجارت منسوجات و پوشاک در جهان، صنایع نساجی و پوشاک ایران می‌توانست در یک رقابت فشرده، جایگاه برجسته‌تری در بازار جهانی داشته باشد اما متأسفانه در بازار داخل و خارج با مشکلات جدی روبروست.
از سوی دیگر، این صنعت جزو صنایع کارگربر است و برای کشوری چون ایران که یکی از مشکلات آن بیکاری است، صنعت نساجی می تواند یک «محور» خوب باشد و باید روی آن به طور همه جانبه کار کرد تا شکوفا و پویا شود. بنابراین ورود به صنعت نساجی هیچ گونه مشکلی ندارد، بلکه مشکل فقط اراده و هماهنگ کردن ابزار برای جهش در این صنعت است، چنان که می‌توان اذعان کرد این صنعت م یتواند سکوی پرتاب خوبی برای صنعتی شدن باشد.
به هر رو، صنعت نساجی قدیمی‌ترین و از لحاظ اشتغال بزرگ‌ترین صنعت کشور است و می‌تواند نقش مهمی در تحقق آرمان‌های کلان اقتصادی کشور ایفا کند. توجه جدی به رشد و توسعه اصولی و منطقی این صنعت در کنار توسعه و بازسازی صنعت نساجی کشور، طی سال‌های آتی امری بسیار لازم و ضروری است. علاوه بر این شایسته است از تجربیات کشورهای موفق در این زمینه بهره‌گیری کافی صورت گیرد و حتی الامکان از سرمایه‌گذاری مشترک خارجی استفاده شود تا ضمن تامین نیازهای سرمایه‌های و فنی، تکنولوژی تولید پوشاک با استانداردهای جهانی به کشور انتقال یابد و راه برای ورود موثرتر به بازارهای جهانی هموار شود. بنابراین به رغم وجود ظرفیت‌های بسیار خوب این صنعت، متاسفانه پدیده قاچاق پوشاک و واردات محصولات بی‌کیفیت خارجی به دلیل نبود مشوق‌های لازم داخلی و در مقابل کمک‌های کشورهای رقیب به صنایع خود، موجب کاهش توان رقابتی و سهم بسیار کم ایران در صادرات جهانی شد اما با کارها و برنامه‌های بسیار جدی که در دست اقدام است، انتظار می‌رود جایگاه بهتری در سال‌های آینده در بازار پوشاک جهان به دست آید.