عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد علامه‌طباطبایی معتقد است بر اثر به اجرا درآمدن برنامه‌های تعدیل ساختاری امروز تعداد گرفتاری‌ها، بحران‌ها و نا به سامانی‌ها پیش روی نیروی کار از حد متعارف خود فراتر رفته است.
دکتر فرشاد مومنی (اقتصاددان) در نشست بررسی وضعیت جامعه کارگری گفت: تعداد گرفتاری‌ها، بحران‌ها و نابه‌سامانی‌ها پیش روی نیروی کار بر اثر برنامه‌های تعدیل ساختاری از حد متعارف فراتر رفته است که اگر بخواهیم صرفا در فکر اصلاح رفروگرانه آن باشیم، اشتباه کرده‌ایم و اسیر خیال باطل شده‌ایم.
مومنی با بیان اینکه در هیچ دوره‌ای از تاریخ وضعیت نیروی کار تا به این اندازه بحرانی نبوده است، افزود: این فرایند مخرب نتیجه برنامه‌های تعدیل ساختاری پس از جنگ بود که در سالهای 85 تا 90 شاهد اوج بحران‌های ناشی از آن بودیم به گونه‌ای که تعدیل‌های گسترده نیروی کار اصلی‌ترین برآیند آن بود.
این اقتصاددان با بیان اینکه قراردادهای موقت در سالهای بعد از جنگ ایران و عراق به بیش از 70 درصد و در حال حاضر به بیش از 90 درصد رسیده است، گفت: این یعنی اینکه سرمایه محوری جایگزین انسان محوری شده است و حتی الگوی رابطه دولت - ملت، که در آن دهه در سطح مطلوبی قرار داست برهم ریخته است.
وی افزود: در دوران جنگ با وجود بیشترین مشکلات اقتصادی، با اعتراضات صنفی نیروی کار اینگونه برخورد نمی‌شد که البته این وضعیت نتیجه مناسباتی است که بر پایه اعتماد بین مردم و دولت بنا شده بود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه، کینز (از بنیانگذاران تئوری اقتصاد نوکلاسیک) در کتاب «پیامدهای اقتصادی صلح» گفته بود که کاهش ارزش پول ملی بزرگترین بحران فراگیر ملت‌هاست، گفت: مدافعان دیروز تعدیل ساختاری امروز صحبت از ضرورت اصلاح قیمت ارز می‌کنند و باید گفت اتخاذ چنین رویکردهایی یه معنای به تباهی کشاندن لفظ اصلاح است.
مومنی در توضیح وضعیت نامطلوب کنونی کارگران به نقل قولی از سوی رئیس یکی از اتحادیه‌های کارفرمایی پرداخت که براساس آن سهم حقوق و دستمزد نیروی کار پس از اجرای شوک حاصل از افزایش قیمت حامل‌های انرژی تا 50 درصد کاهش یافته است.
وی بابیان اینکه حتی در دوره دولت گذشته که درآمدهای نفتی در اوج قله قرار داشت خالص فرصت‌های شغلی به منفی 415 هزار رسیده بود، گفت: بی سابقه ترین صنعتی زادیی در این دوره انجام شد.
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی در ادامه با استناد به مطالب کتاب چرا ملت‌ها شکست می خورند، گفت: نویسندگان این کتاب در اثر خود به تبیین چرایی عدم شکل گیری رابطه مبتنی بر اعتماد میان دولت و ملت پرداخته اند.
وی بابیان اینکه باید بازسازی در رابطه دولت و ملت بر اساس عدالت اجتماعی، اعتماد و شفافیت شکل می گیرد، بر ضرورت رویکردهای بازآرایی نهادگرایانه در مناسبات اقتصادی تاکید کرد و گفت: اقتصاد ایران امروز باید بر مبنای رویکردهای نهادگرایانه بازآرایی شود تا به تلقی مناسبی از رابطه دولت و ملت برسیم.
مومنی سپس با انتقاد از برنامه ششم توسعه اظهار داشت: در این برنامه صدها نوع استراتژی و هدف تعیین شده است که به جای آن باید تنها یک هدف می‌داشتیم چراکه توسعه انسانی تنها در این بستر محقق می‌شود.
ی در ادامه با تاکید بر اینکه مدیریت اقتصادی در دوران جنگ، بیشترین خدمات را به گروه‌های محروم در شهرها و روستاها ارائه کرد، افزود: همانطور که گفته شد این امر نتیجه شکل گیری اعتماد و شفافیت بود و به غیر از این چیزی دیگری وجود نداشت اما حالا باید پاسخ داد که چرا این روند، به سمتی کاملا متفاوت رفته است.
مومنی بابیان اینکه در زمان جنگ حمایت دولت از تولیدکننگان ما به ازای نهادی و بیرونی داشت، افزود: به دلیل برچیده شدن این شرایط در سالهای پس از جنگ، دولت‌ها نتوانستند برای حمایت از تولیدکنندگان موفق ظاهر شوند و تنهااقدامی که صورت گرفت حمایت از غیرمولدها و رانت جویان حمایت بود که این وضعیت اصلا با شرایط دوران جنگ قابل مقایسه نیست.
مومنی با بیان اینکه در آن دوره هزینه‌های سنگینی بر دست رانت جویان گذاشته شده بود، افزود: همین امر موجب شد تا آنها همواره در پی جبران برخوردهایی باشند که در زمان جنگ با آنها صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه اندیشکده آینده پژوهی رِند در کشور آمریکا به شورای روابط خارجی این کشور توصیه کرده است که در عصر دانایی باید قدرت نرم را جایگزین قدرت سخت کنند، تصریح کرد: حمایت از قدرت نرم به این معنی است که همه عوامل توسعه در یک کفه دیده شوند نه اینکه صرفا یک بخش را دید و بخش های دیگر که یکی از آنها نیروی کار است را ندید.
مومنی در ادامه افزود: انتخابات یکی از کم اهمیت ترین مولفه های مردم سالاری است اما در مقابل می بینیم که به اشتباه از برگزاری انتخابات به عنوان مهم ترین مولفه مردم سالاری و دولت-ملت سازی یاد می‌شود.
این اقتصاددان با بیان اینکه دولت‌های پس از جنگ یا ازعدالت بد دفاع کرده‌اند و یا اینکه نسبت به آن بی اعتنایی بوده‌اند، تصریح کرد: توسعه بر بستر عدالت شکل می‌گیرد و باید گفت که توسعه خواهی در دوران مشروطه، نهضت ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی در وضعیت خوبی قرار داشت اما حالا از عدالت تهی شده است.
مومنی افزود: بازآرایی نهادی به نفع فرودستان باید هدف اصلی برنامه‌های نهادی باشد. در عین حال باید هزینه‌های مفت خوارگی را افزایش داد.
وی گفت که برنامه ششم توسعه گرهی از کار ایران باز نمی کند چرا که به جای یک هدف ، 169 هدف و 56 استراتژی دارد.
این اقتصاددان افزود: هشدار می دهم که هرچه سریعتر، یک برنامه بر اساس توسعه عادلانه بر محور یک هدف تعریف شود.
مومنی آن هدف را اشتغال مولد دانست و افزود: کل سیستم تولید باید بر مبنای توسعه گرایی نهادی بازآرایی شود و البته باید در خصوص مفهوم تولید شفاف سازی کرد تا خود محملی برای توزیع رانت نشود.