اشتغال در زنجیره پوشاک ایران تنها 860 هزار نفر است

صنعت پوشاک یکی از صنایع مهم در کشور است که نه تنها برای محیط زیست دشواری به همراه ندارد بلکه می تواند با اشتغال وسیع ارزش افزوده بالایی را در اقتصاد رقم بزند.

 به گزارش  ایران اکونومیست،صنعت پوشاک در کشور طی سال های گذشته، با مشکلات متعددی مواجه شده است که مهمترین آن واردات بی رویه از دیگر کشورها است، مشکلی که تولیدکنندگان بسیاری را مجبور به تعطیلی واحدهای خود کرد.

برنامه اشتغال فراگیر که در دولت یازدهم از سوی معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی ارائه شده بر مزیت های اقتصادی کشور تاکید دارد که یکی از این مزیت ها صنعت پوشاک است.

رضا تازیکی ، با مقایسه صنعت پوشاک در کشورهای ایران و ترکیه اظهار داشت: جمعیت ترکیه حدود 80 میلیون نفر است و 9 ‌میلیون نفر در این کشور در صنعت پوشاک فعال هستند؛ این کشور بزرگترین صادر‌کننده جوراب و پارچه جین در جهان است و چهارمین صادرکننده بزرگ دنیا در این صنعت محسوب می شود.

وی ادامه داد: تا سال 2023 میلادی صادرات نساجی و پوشاک ترکیه به 80 میلیارد دلار افزایش می یابد و دستمزدهای این کشور در صنعت پوشاک چهار تا پنج برابر بیش از کشورهای چین، هند، تایلند و اندونزی است.

به گفته تازیکی، ترکیه 11 ‌درصد تولید ناخالص ملی را در فناوری و ماشین ‌آلات نوین سرمایه گذاری کرده است.

*پوشاک ایران

تازیکی با بیان اینکه جمعیت ایران هم نظیر کشور ترکیه (حدود 80 میلیون نفر) است، گفت: سرانه مصرف پوشاک در ایران 185دلار و اندازه بازار مصرف پوشاک ایران 15 میلیارد دلار برآورد می شود.

مدیر طرح ملی تکاپو یادآور شد: با این حال در ایران 860 هزار نفر در حوزه نساجی، پوشاک و ریسندگی فعال هستند که سهم بخش پوشاک از این آمار ۵۵۰ هزار نفر است.

وی میزان تولید داخلی در صنعت پوشاک را کمتر از 6 میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: اشتغال کل زنجیره صنعت پوشاک در ایران 860 هزار نفر است و حدود 35 تا 40 درصد از مصرف داخلی پوشاک ایران توسط تولیدکنندگان ایرانی تامین می شود.

تازیکی میزان صادرات پوشاک در ایران را 40 میلیون دلار ( 75درصد) به افغانستان و عراق و با ارزش پایین عنوان کرد و گفت: با ادامه چنین روندی چشم اندازی برای صنعت پوشاک کشور وجود ندارد؛ به عبارتی این صنعت تاکنون در اولویت سیاست گذاران صنعتی و اقتصادی ایران نبوده است.

وی میزان دستمزد در صنعت پوشاک ایران را برابر با کشورهای آسیای شرقی و پنج برابر کمتر از ترکیه عنوان کرد.

به گفته مدیر طرح ملی تکاپو، استان های تهران، خراسان رضوی، مازندران، اصفهان و فارس و مناطق توریستی شمال ایران بزرگترین بازارهای مصرف پوشاک در ایران به شمار می روند.

تازیکی ادامه داد: ناتوانی تولیدکنندگان داخلی برای پوشش دادن نیاز بازار و نیز تعرفه بالای گمرکی واردات پوشاک به ایران که بیش از 55 درصد برآورد می شود، سبب شده تا بازارهای غیررسمی و قاچاق پوشاک به طور گسترده ای در ایران شکل گیرد.

مدیر طرح تکاپو ادامه داد: کمبود نیروی ماهر و متخصص در زمینه اپراتوری و مدیریت در رده های میانی، نبود تولید انبوه در عمده کارگاه های کوچک، گران بودن محصولات نهایی به دلیل بالا بودن هزینه های سربار، طراحی ضعیف و بی توجهی به نیازها و تغییرات بازار مد و سلیقه مشتریان و کمبود برندهای داخلی معتبر و ارتباط نداشتن با برندهای معتبر بین المللی به همراه بی توجهی به استانداردهای مرسوم بین المللی، از جمله مشکلات صنعت پوشاک در ایران است.

تازیکی ادامه داد: فشار از ناحیه واردات پوشاک تقلبی و کمبود مواد اولیه با قیمت و کیفیت در داخل ایران، نرخ بالای سود تسهیلات بانکی، کمبود فناوری نوین در تولید پوشاک و نیز نبود مراکز ارتقا مهارت از دیگر کمبودهایی است که صنعت پوشاک در ایران از آن رنج می برد.

*صنعت پوشاک در جهان

به گفته تازیکی، گردش مالی صنعت پوشاک در جهان سالیانه بطور متوسط بالغ بر 400 میلیارد دلار برآورد شده است.

مدیر طرح ملی تکاپو افزود: طی 10 سال اخیر تجارت پوشاک بیش از 167 درصد رشد داشته و از 249 میلیارد دلار در سال 2004 میلادی به بیش از 400 میلیارد دلار در سال 2014 رسیده است .

*پوشاک، صنعتی اشتغالزا

مدیر طرح ملی تکاپو گفت: صنعت پوشاک به دلیل کاربر بودن و همچنین ظرفیت بالای مصرف داخلی، می تواند به عنوان موتور محرکه و ارزش آفرین که زنجیره ارزش بزرگی را به تحرک وا می دارد، به کمک توسعه اشتغال و اقتصادی ایران بیاید.

وی تاکید کرد: ارتباط با برندهای بین المللی و تولید تحت برند و یا سرمایه گذاری خارجی برای تولید پوشاک در ایران می تواند همزمان ضمن افزایش سفارش پذیری تولید پوشاک توسط واحدهای تولیدی داخلی، باعث رونق تولید و کسب و کار در ایران و افزایش اشتغال کارگاه‌های تولیدی شده و دانش، مهارت و استانداردهای لازم را نیز به ایران و تولید کنندگان پوشاک ایرانی منتقل کند.

*بازار کوچک صنعت پوشاک در ایران

مدیر طرح ملی تکاپو گفت: بیشتر تولیدکنندگان صنعت پوشاک را بنگاه های خرد، کوچک و متوسط شکل داده اند؛ وضعیت بازار این بنگاه ها به گونه‌ای است که بصورت انفرادی و مستقل در حجم اندک، متصل به بازار بوده و مبتنی بر کپی برداری محصول، اقدام به تولید می کنند.

وی ادامه داد: بازار هدف این قشر از تولیدکنندگان، بنکداران و خرده فروشانی هستند که متناسب با سفارش آنها که اغلب الگوگرفته از بازار قاچاق است، اقدام به تولید می کنند در حالی که بنگاه های بزرگ و صاحب نام ملی، در ابعاد وسیع تولید می کنند و از شبکه های توزیع تخصصی خود استفاده کرده و محصولات خود را وارد بازار می کنند.

تازیکی اظهار داشت: ساختار کسب و کار فعلی صنعت پوشاک بازگو کننده آن است که در صورت ادامه روند فعلی رقابت منفی میان تولیدکنندگان خرد و کوچک تشدید شده و از سوی دیگر قاچاق کالا در کنار آن منجر به تعطیلی و انزوای صنعت می شود.

*اتصال با برندهای بین المللی

مدیر طرح ملی تکاپو گفت: توسعه بنگاه های بزرگ از طریق ایجاد ارتباط با بنگاه های بین المللی و صاحب برند به منظور انجام پیمانکاری در تولید محصول (تحت برند بین المللی) منجر به اخذ پروژه های بزرگ شده و نیازمند تولید انبوه خواهد بود که طی آن از طریق ایجاد شبکه های همکاری میان فعالان، قابلیت انجام پروژه های مشترک فراهم خواهد شد.

وی ادامه داد: این امر از آن جهت مهم است که انجام چنین پروژه هایی نیازمند رعایت استاندارهای جهانی و ارتقا کیفیت نیز هست؛ همچنین طی انجام آن ‌می توان با توسعه مهارتی، تعریف و تدوین استاندارهای بین المللی در کنار انجام پروژه، امکان توسعه بنگاه ها را نیز به مرور فراهم کرد.

تازیکی یادآور شد: برای تحقق مسیر توسعه مطرح شده، لازم است توسعه بنگاه و ایجاد ظرفیت میان آن‌ها اتفاق افتد؛ حوزه هایی همچون توسعه مهارت تولید، ارتقای تکنولوژی و همچنین توانمندسازی آنان از جمله موضوعات محوری است که زیرساخت را برای مسیر توسعه هموار خواهد کرد.

وی اضافه کرد: از دیگر مشکلات این صنعت، ناکارآمدی آموزش‌های دانشگاهی و مهارتی و به‌روز نبودن سرفصل ها و استاندارهای آموزشی است. متاسفانه با وجود در دسترس بودن سخت افزارهای آموزشی، نیاز نیروی کار بصورت تخصصی و دارای مهارت مطلوب در بخش صنعت پوشاک بدون پاسخ مانده است.

به گفته وی، موانع و مشکلات اخذ مجوزهای صنفی و همچنین مشکلات پیرامون قانون کار، بیمه و مالیات منجر به رشد واحدهای غیر رسمی شده است که آشفتگی بازار رقابت، برخوردار نبودن از حمایت های مالی و حقوقی و آسیب به کیفیت و خدمات بخش صنعت از مهمترین تبعات واحدهای غیررسمی است.

تازیکی با اشاره به تسهیلات بانکی در حوزه صنعت پوشاک گفت: در بخش تامین مالی نیز سود بالای وام بانکی و همچنین تامین وثیقه های بانکی و تامین مالی واحدهای صنفی یکی دیگر از مسائل پیش روی صنعت پوشاک است.

وی یادآور شد: بانک ها و موسسه های مالی ترجیح می دهند تسهیلات خود را به واحدهای بزرگ و صنعتی تخصیص دهند که این امر منجر به آسیب پذیری بخش تولید واحدهای تولیدی - صنفی شده است به شکلی که اندک تسهیلات دریافتی این بخش بیشتر ناشی از اعتبارات شخصی آنها و نه حمایت های ویژه دولت است.

مدیر طرح ملی تکاپو تاکید کرد: این در حالی است که توسعه صنعت پوشاک بدون تامین مالی و ارائه تهسیلات ارزان قیمت به واحدهای تولیدی میسر نمی شود.

تازیکی حضور نداشتن در بازارهای جهانی را یکی از معضلات صنعت پوشاک ایران دانست و در این باره گفت: واحدهای تولیدی پوشاک در دنیای امروز به دو گونه عمل می کنند؛ یا نشان تجاری (برند) خود را دارند و یا برای برندهای معتبر تولید می‌کنند.

وی تاکید کرد: برای اتصال به زنجیره ارزش جهانی آنچه ضروری به نظر می رسد، همکاری و مراودات تجاری با بازیگران بین المللی پوشاک خواهد بود، زیرا پرداختن به این امر مهم، سبب می شود تا ضمن شناخت بازارهای صادراتی و یادگیری چگونگی حضور در بازارهای برون مرزی، توسعه صنعت داخل، به واسطه انتقال دانش فنی محقق شود.

به گفته تازیکی، نبود قانون حمایت از مالکیت معنوی (کپی رایت)، فقدان توانمندی لازم در دانش آموختگان حوزه مد و طراحی لباس، بی توجهی واحدهای ارائه دهنده خدمات تخصصی در حوزه طراحی، ضعف سیستم دانشگاهی در بروزرسانی و انتقال دانش روز طراحی دنیا، نبود رشته تحصیلی «طراحی مد» در کشور، در مجموع باعث ضعف صنعت پوشاک کشور شده است بطوری که اکنون تنها 3 رشته دانشگاهی مهندسی نساجی، مهندسی پوشاک و رشته طراحی و دوخت در دانشگاه‌های ایران تدریس می شود .

تازیکی تاکید کرد: به روز رسانی تجهیزات و ماشین آلات واحدهای تولیدی منجر به ارتقای راندمان تولید، پایداری اشتغال، ارتقای بنگاه‌های خرد و کوچک از لایه های پایین به سطوح بالاتر و در نهایت ایجاد رغبت در مشارکت برندهای بزرگ خارجی می‌ شود. از این حیث، ایجاد نهادهای تخصصی مشاوره و اجرا در حوزه تکنولوژی، گزینه ای حیاتی در توسعه این صنعت خواهد بود.

هفته گذشته «عیسی منصوری» معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار به همراه مدیران و برنامه ریزان طرح تکاپو از یکی از تولیدی های پوشاک در استان تهران بازدید کردند؛ این واحد تولیدی 330نفر شاغل داشت که با اجرای طرح تکاپو تعداد شاغلان آن به دو برابر افزایش می یابد. این کارگاه تولید قرار است که بخشی تولید خود را به سفارش یک برند بین المللی تولید کند که حجم قرار داد آن با یک شرکت ترکیه ای 20میلیون یورو است.

هم اکنون شلوار جین در این کارگاه تحت برند یک شرکت ترک با برچسب ساخت ایران تولید می شود.

طرح تکاپو، نخستین برنامه هدفمند اشتغال در کشور است که از سوی دولت های یازدهم و دوازدهم قرار است در کشور اجرایی شود.

وزارت صنعت، معدن و تجارت تقاضای سالیانه مصرف پوشاک در ایران را بالغ بر 8 میلیارد دلار در سال برآورد کرده است اما تنها 5.5 میلیارد دلار آن از طریق تولید داخلی پوشش داده می شود و سهم واردات رسمی 95 میلیون دلار در سال است در حالی که سالیانه 2.5 میلیارد دلار پوشاک به شکل غیررسمی و قاچاق وارد کشور می شود.

همچنین نیاز سالیانه کشور به پارچه 700 هزار تن در سال است که تنها 390 هزار تن آن در داخل تولید می شود؛ همین امر سبب شده تا سالیانه 669 میلیون دلار پارچه به شکل غیررسمی و قاچاق وارد کشور شود.

مزیت های اقتصادی در ایران بیشمار است که تنها نیاز به شناسایی و برنامه ریزی دارد و تردیدی نیست، طی یکسال آینده شاهد تحولاتی در بازار کار ایران و تولید در کشور خواهیم بود.

بر اساس برنامه ششم توسعه قرار است سالانه 950 هزار شغل در کشور ایجاد شود تا نرخ بیکاری هر ساله(طی 6 سال) 0.8درصد کاهش یابد.

صنعت پوشاک از جمله صنایعی در کشور است که به طور تقریب حدود 90 درصد از شاغلان آن زن هستند؛ نرخ بیکاری زنان در برخی از استان های کشور بیش از 70 درصد است؛ توسعه صنعت پوشاک می تواند زنان زیادی را در این حوزه به کار گیرد.

اقتصاد کشور برای توانمندی چاره ای جز تن دادن به برنامه ندارد؛ اگر به برنامه تن دادیم می توانیم در سال های آتی حرفی برای گفتن در تولید جهانی داشته باشیم زیرا سهم ما از اقتصاد جهانی نباید فقط تولید نفت و گاز و صادرات خشکبار باشد.