بر اساس آمار گمرک مجموع تجارت خارجی ما حدود ۲۷۲/ ۲۹ میلیارد دلار بوده، ۱۵/۸ میلیارد دلار تومان واردات داشتیم که نشان از رشد حدود ۲۴ درصدی است. میانگین نرخ واردات ۱۳۹۹ دلار در هر تن بوده که از نظر ارزشی ۹ درصد رشد داشته اما از نظر وزنی ۹۷/ ۲۳ درصد رشد داشته است
به گزارش صمت، صادرات ما هم حدود ۵/ ۱۳ میلیارد دلار بوده که ۵/ ۹ درصد نسبت به همین زمان در سال قبل رشد منفی داشته است.تجارت جاده دو طرفه است به این معنی که ما باید صادرات و واردات را در کنار هم داشته باشیم.
در این شرایط واردات سهم خود را افزایش داده اما اشکال در این است که چرا صادرات نتواسته جایگاه خود را حفظ کند و سهم بیشتری بگیرد. این در حالی است که تراز تجاری ایران در سال گذشته بعد از مدت‌ها مثبت شده بود و آمار صادرات از واردات پیشی گرفته بود.
کاهش صادرات ارزشی است
مسعود دانشمند، عضو هیات رئیسه خانه اقتصاد درباره افزایش واردات و کاهش صادرات در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: صادرات از نظر وزنی خیلی تغییر نکرده بلکه از نظر ارزشی کاهش یافته است. بر اساس آمارها صادرات از نظر وزنی ۵/ ۲ درصد رشد داشته ولی از نظر ارزشی ۵/ ۹ درصد کاهش داشته است.این مسئله هم خیلی دست ما نیست بلکه تحت تاثیر نرخ جهانی کالاهاست. وقتی نرخ کالاها کاهش پیدا می‌کند برای همه دنیا اتفاق می‌افتد و خاص یک کشور نیست.
او با اشاره به اینکه به رشدی که انتظار داشتیم نرسیده‌ایم بیان کرد: اگر صادرات‌مان را بخواهیم با ۴ماه سال قبل مقایسه کنیم می‌بینیم که خیلی تغییر نکرده اما مسئله اصلی این است که واردات کالاهای مصرفی‌مان افزایش یافته است. در این بین اگر واردات کالاهای واسطه‌ای افزایش پیدا کند مشکلی نیست و نگرانی ندارد به این دلیل که آنها به خط تولید وارد می‌شوند اما کالای آماده و مصرفی وقتی افزایش پیدا کند ایراد دارد.
دانشمند به طور مثال به واردات خودرو اشاره کرد و گفت: چند وقتی است که واردات خودرو به کشور افزایش یافته است، نمونه آن هم انواع خودروهایی است که در داخل شهر می‌بینید. در این بین وقتی حجم واردات افزایش یابد و صادرات تغییری نکند طبیعی است که تراز بازرگانی منفی شود.
عضو هیات رئیسه خانه اقتصاد به عنوان راهکار اظهار کرد: جلوی واردات را نمی‌شود گرفت چراکه اگر این اتفاق بیفتد کالای قاچاق افزایش پیدا کرده و ما از راه غیرقانونی اجازه می‌دهیم کالا وارد شود در حالی که باید کاری کنیم تولیدمان از حالت رکود خارج شود و افزایش یابد. او تاکید کرد: باید تدابیری بیندیشیم که کالای داخلی مصرف شود. در این راه نخستین قدم برای خروج از رکود و افزایش صادرات این است که صنایع کوچک و متوسط به سمت تولید بروند تا مشکلات‌شان را حل کنند.
ضعف تولید، عامل افزایش واردات
محمدمهدی رئیس‌زاده، دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران ضمن اشاره به آمار رسمی واردات و صادرات اظهار کرد: در ۴ ماه اول سال ۹۶ بر اساس آمار رسمی گمرک کل صادرات غیرنفتی ۱۳ میلیارد و ۴۵۹ میلیون دلار بوده که نشان می‌دهد صادرات ما نسبت به سال قبل ۵۴/ ۹ درصد کاهش داشته است.
کل واردات ما هم ۱۵ میلیارد و ۸۱۳ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹۷/ ۲۳ درصد رشد داشته است. او سپس به رشد واردات در حوزه نساجی اشاره و تصریح کرد: در بخش پارچه ما دچار کمبود هستیم درنتیجه واردات افزایش یافته است. در بخش پوشاک افزایش واردات داشته‌ایم که البته رقم آن جزئی است و چیزی حدود ۱۲ میلیون دلار است اما آنچه نگران‌کننده است افزایش واردات پوشاک از راه‌های قاچاق است.
رئیس‌زاده افزایش واردات پارچه را از جهت دیگری مثبت دانست و بیان کرد: این امر نشان مثبتی از رشد تقاضاست که اندکی تحریک بازار را در مقایسه با سال قبل نشان می‌دهد. در بخش پارچه کل ظرفیت داخلی ما ۷۰ درصد تقاضای بازار را می‌تواند پاسخ بدهد بنابراین اندکی کمبود داریم که باید منجر به واردات شود البته بحث‌هایی مثل مد هم مطرح است که باعث می‌شود از واردات کالا استقبال شود.
او در ادامه واردات کالاهای مصرفی به کشور را امری منفی دانست و اظهار کرد: طبق آمار واردات انواع ماشین‌آلات ما ۱۷۳ میلیون دلار بوده که اتفاق مثبتی است. در واقع هرچه کالاهای سرمایه‌ای و ماشین‌آلات وارد کنیم اگر مرتبط با فناوری روز باشد چیز خوبی است اما آنچه مضر است در مواردی است که ما کالای مصرفی را وارد می‌کنیم در حالی که تولیدات داخلی داشته‌ایم. وقتی وارداتی در آن حوزه داشته باشیم موجب بسته شدن واحدهای تولیدی داخلی می‌شود و آن وقت است که به اقتصاد کشور ضربه می‌زنیم.
او تاکید کرد: برای حل این مشکل ما باید واردات کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی را از هم تفکیک کنیم یعنی ببینیم چه بخشی کالاهای سرمایه‌ای، ماشین‌آلات، واسطه‌ای و چه بخشی کالاهای مصرفی هستند. دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران ادامه داد: وقتی تولید داخلی نداریم طبیعی است که واردات افزایش پیدا می‌کند. این افزایش نشان از این دارد که اگر همان کالا را در داخل تولید کنیم می‌تواند رونق بگیرد و منجر به صادرات بیشتر شود.
دلایل منفی شدن تراز تجاری ایران
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: افت شدید صادرات به امارات و هند بوده که این اتفاق را مثبت ارزیابی می‌کنم، چراکه این بازارها واسطه‌ای بودند که ما معمولا کالاهایمان را در زمان تحریم صادر می‌کردیم. هند به دلیل بدحسابی‌هایی که با تاجران ایرانی کرده سهمش کاهش پیدا کرده و صادرات به امارات به دلیل کاهش تحریم‌ها و مراودات مستقیم با کاهش مواجه شده است.
لاهوتی اضافه کرد: امارات در عمل خریدار کالا نیست و بیشتر واسطه‌ای بوده که در زمان تحریم به آن بازار و از آن بازار به کشورهای دیگر کالاهای ما صادر می‌شد اما اکنون صادرات به صورت مستقیم انجام می‌شود که اتفاق مثبتی است، چون حذف واسطه در تجارت کاهش نرخ را در پی دارد.همچنین بازارهای صادراتی‌مان به ترتیب چین، عراق، امارات، کره‌جنوبی و هند بوده‌اند و بازارهای وارداتی‌مان چین، امارات، کره، ترکیه و هند بوده‌اند که مهم‌ترین نکته آن حضور کره‌جنوبی در میان ۵ کشور اول صادرات و واردات است