قیمت تمامشده اصلیترین مسئله صادرات است. چند عامل باعث افزایش قیمت تمامشده محصولاتی صادراتی ایران است. مواد اولیه در ایران گران است.
در واحدهای تولیدی به مواد اولیه باکیفیت باقیمت مناسب دسترسی نداریم. علاوه بر این، نرخ تسهیلات بانکی، هزینههایی را بر تولید تحمیل میکند. مسئله تورم در سالهای اخیر به تولید محصولات صادراتی آسیبزده بود که خوشبختانه با یکرقمی شدن آن، از شدت آسیبها کاسته شده است اما باز هم در مقایسه با رقبایی که در کشوری با تورم یک یا 2 درصد تولید میکنند، به افزایش هزینه ناشی از تورم بالا دچاریم. هزینه بیمه و حملونقل در ایران بالاست. هنوز در نقلوانتقال پول مشکلداریم. 6 تا 8 درصد از 20 درصد هزینه اضافی که صادرکننده نسبت به رقبایش در بازارهای جهانی میپردازد، به انتقال پول اختصاص دارد.
این در حالی است که هزینههای حملونقل، بازاریابی حضور در نمایشگاهها در کنار یارانه صادراتی بر عهده دولتهای رقبای ماست که همه اینها رقم قابلتوجهی از هزینههای صادرکننده را در برمیگیرد. در ایران از یکسو، قیمت تمامشده بالاست و از سوی دیگر، صادرکننده شامل حمایت و یارانه صادراتی نمیشود. این در حالی است که اگر دولت بخواهد، چنین اتفاقی خواهد افتاد.
مسئله قیمت تمامشده و حمایت از صادرات مسئلهای فرا دولتی و یک مسئله ملی است. در آیندهای نهچندان دور، دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری برگزار میشود و باید دید دولت آینده چه برنامهای برای صادرات دارد اما مسائلی که به آن اشاره کردم باید برای بهبود وضعیت صادرات غیرنفتی و اثرگذاری آن انجام شود.
در دوره کار دولت یازدهم به صادرات توجه شده است. نرخ تسهیلات بانکی چند درصد کاهش پیدا کرد. تورم به زیر 10 درصد رسید اما دیگر هزینهها که منجر به افزایش قیمت تمامشده محصول میشود، هم چنان باقی است. این کاهشها برای رونق صادرات غیرنفتی کافی نیست. شرایط نسبت به سالهای گذشته بهتر است اما هنوز 20درصد بیشتر از رقبا برای عرضه محصول ایرانی در بازارهای صادراتی هزینه میکنیم و البته حمایتهای لازم را هم از دولت دریافت نمیکنیم.
مسئله رایزنان بازرگانی که در سالهای اخیر مطرحشده، از نقاط قابلاتکا برای حضور مؤثر در بازارهای صادراتی است. رایزنان بازرگانی که پیشازاین در سفارتها مستقر بودند، فعالیت اقتصادی نمیکردند و بیشتر ارتباطات آنها بر مبنای اهداف و مسئولیتهای سیاسیشان بود. حتی گاها در نمایشگاههای اروپایی حضور پیدا میکردم اما این افراد اطلاعی از وجود گروههای ایرانی در این فضاها نداشتند و تصادفاً به هم میرسیدیم. الآن وضعیت از این نظر بهتر شده است هرچند هنوز به نیروهای کارکشته و حرفهایتری در این جایگاه نیاز داریم. رایزنان بازرگانی باید جادهصافکنهای صادرات ایران باشند و هیچ صادراتی به هیچ کشوری انجام نمیشود مگر ارتباطات سیاسی قوی و مستحکم با آن کشور برقرار کنیم. حل مسائل سیاسی اصلیترین مسئله در برقراری روابط اقتصادی است، حتی اگر کالایی که تولید میکنیم که خرید آن برای کشورها بهصرفه باشد.
توضیح: ستاد اقتصاد مقاومتی دیروز در ابلاغیهای وزارت صنعت را مکلف کرد از طریق تقویت، توانمندسازی و توسعه بنگاههای خرد، کوچک و متوسط، صادرات غیرنفتی را به میزان دو میلیارد دلار افزایش دهد. تحقق این هدف با چه برنامهای ممکن است؟ وزارت صنعت با رفع چه مشکلاتی از صادرکنندگان میتواند صادرات غیرنفتی را به میزان دو میلیارد دلار افزایش دهد.