ریسباف هم به موزه رفت

وزارت راه و شهرسازی ساختمان کارخانه ریسباف اصفهان را با قیمت ٢٠٧ میلیارد تومان برای تبدیل به موزه خرید
مائده امینی- شهروند| ساختمان یکی از قدیمی‌ترین برندهای نساجی ایران از چنگال لودر انبوه‌سازان نجات پیدا کرد و وزارت راه‌وشهرسازی دیروز آن را با قیمت ٢٠٧‌میلیارد تومان از بانک ملی خرید. ساختمانی که حالا دیگر قرار نیست چرخ صنعت در آن بچرخد و به سرنوشت موزه‌ای بسنده کرده است. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که حالا ترکیه به اندازه درآمد نفت ایران از صنعت نساجی پول به جیب می‌زند. این موضوعی است که فعالان صنعت نساجی درباره یکی از غول‌های پوشاک جهان می‌گویند که اتفاقا درهمسایگی ماست و با سرمایه‌گذاری کوچکی توانسته است قدم‌های بزرگ بردارد اما صنعت نساجی ایران که روزی در زمره بهترین‌های جهان بود، حالا نفس‌های آخر را می‌کشد و برندهای خاطره‌ساز ایرانی تبدیل به موزه می‌شود.
حالا اصفهان دیگر ریسباف ندارد. سرنوشت نهاییِ کارخانه‌ای که از‌ سال ١٣١١ تا ١٣٦٥ قطب نساجی کشور به شمار می‌رفت و مدت‌ها به این و آن پاس داده شد، حالا تغییر کاربری به موزه اشیای قدیمی است. بیست‌ویکم دی‌ماه ‌سال‌جاری تصمیم نهایی برای قطب نساجی کشور گرفته شد و وزارت راه‌وشهرسازی مالکیت این کارخانه ٨٤ساله را از آن خود کرد؛ بانک ملی ریسباف را با ارزش تقریبی ٢٠٧‌میلیارد تومان واگذار کرد.
به گفته سعید اسلامی عضو هیأت‌مدیره شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران این تصمیم درحالی روز گذشته رسانه‌‌ای شد که بنای اصلی آن ٦روز پیش گذاشته شده است.
محمد مروج‌حسینی، رئیس انجمن صنایع نساجی، به «شهروند» می‌گوید: «طبیعی است که در نا‌بسامانی‌های اقتصادی موجود، بانک‌ها دست به دامن فروش املاک و مستغلات خود شوند و نگران از بین‌رفتن برند تاریخی ریسباف نباشند. واقعیت این است که وقتی مدیران ابرکارخانه‌های قدیمی نساجی ما آن‌قدر توانمند نبودند که نام و نشان‌های قدیمی را با وجود همه تلاطم‌های اقتصادی بعد از انقلاب تا امروز، با چنگ و دندان حفظ کرده و به اتکای تاریخ‌شان به صنعت نساجی کمک کنند، نمی‌توان از بانک‌ها توقع ارزش‌گذاری بیشتر از این داشت.»
ازطرفی بازار تخریب کارخانه‌های قدیمی، بدون احیای آنها، در سال‌های قبل آن‌قدر رونق گرفته که مدیران صنعت نساجی کشور به «شهروند» می‌گویند: همین که این کارخانه فقط تغییر کاربری داده و بدنه کلی آن را تخریب نکرده‌اند، اتفاق خوبی است.
این درحالی است که رئیس انجمن صنایع نساجی پیش از این به تبیان گفته است: «برای اشتغال یک نفر درصنعت نساجی تنها ٣٥‌میلیون تومان لازم است که این مبلغ درصنعت خودروسازی به ١٥٠ تا ٢٠٠‌میلیون تومان می‌رسد.» همین می‌تواند بهترین دلیل برای اشتغالزایی درصنعت نساجی با کمترین هزینه و بیشترین بهره‌وری باشد اما به نظر می‌رسد از دید مسئولان این موضوع همچنان بی‌اهمیت است.
از پهلوی اول
تا وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم
٨٤‌سال است که ریسباف درچند قدمی زاینده‌رود قرار دارد. اتفاقی که شاید بهترین بهانه برای تبدیل این کارخانه به موزه اشیای قدیمی شده است. ریسباف دومین کارخانه ریسندگی اصفهان است که در‌ سال ۱۳۱۱ با مشارکت جمعی از سرمایه‌داران در اصفهان راه‌اندازی شد. این کارخانه توسط «ماکس اتو شونمان» آلمانی در اصفهان طراحی شده و از ‌سال ۱۳۱۴
هجری- شمسی شروع به کار کرد. این اثر یکی از ٨ کارخانه ریسندگی در اصفهان است که در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۰۱۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بعد ازموج بلندمرتبه‌سازی که دامن کارخانه‌های زخمی کلانشهرها را گرفت، ریسباف تنها کارخانه‌ای بود که به گفته سعید اسلامی عضو هیأت‌مدیره شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری به «شهروند» ٣٥‌سال متروکه ماند و آسیب هم ندید. محمدکاظم عمید معاونت فنی انجمن صنایع نساجی ایران به «شهروند» می‌گوید: «ریسباف قدیمی‌ترین واحد پشمی نساجی ایران بود که سال‌هاست چرخش دیگر نمی‌چرخد. به گفته عمید زیبایی چشم‌نواز معماری داخلی ریسباف آن را از تخریب نجات داده است؛ چراکه پیش از ریسباف کارخانه‌های نساجی مختلفی تخریب شدند. این کارخانه هم نیاز به رسیدگی‌های متعددی داشت، تهویه این کارخانه تاریخی دیگر جوابگو نبود.»
حالا قرارداد انتقال مالکیت کارخانه «ریسباف» اصفهان، درحضور عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی به امضای محمدسعید ایزدی معاون وزیر راه‌وشهرسازی و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران و حسین‌زاده مدیرعامل بانک ملی ایران رسیده است. اتفاقی که شاید توجیه اقتصادی نداشته باشد، اما می‌تواند پایان مناسبی برای این کارخانه متروکه به شمار رود.

جزییات قرارداد وزارت راه و بانک ملی

براساس قرارداد امضاشده، مبلغ ۵۰میلیارد و۷۱۱‌میلیون و۸۰۰‌هزار ریال از این مبلغ به صورت نقدی، ۱۵۲۲‌میلیارد و۲۸۸‌هزارو۲۰۰‌هزار ریال ازطریق واگذاری ۱۲ پلاک مسکونی و تجاری از بهترین نقاط اصفهان و ۵۰۰‌میلیارد ریال دیگر تا ۳۰ بهمن‌ماه ‌سال‌جاری در وجه بانک پرداخت می‌شود.
همچنین شعبه بانک ملی ازمحل فعلی به روبه‌روی کارخانه ریسباف منتقل می‌شود که ملک مورد نظر نیز با ارزش ۸‌میلیارد و۷۰۰‌میلیون تومان ازسوی وزارت راه‌وشهرسازی به منظور استقرار بانک خریداری خواهد شد.
احیای شهری ریسباف، بهترین کار ممکن بود
سعید اسلامی معتقد است؛ ریسباف را از دست انبوه‌سازان نجات داده‌اند. او به «شهروند» می‌گوید: تصور کنید چه اتفاق وحشتناکی می‌افتاد اگر ریسباف هم مانند سایر کارخانه‌ها تبدیل به برج و پاساژ می‌شد؟ گنجی درکنار زاینده‌رود خریداری شده و بناست تبدیل به موزه فروشگاهی شود که به پیشروی فرهنگ و اقتصاد اصفهان کمک کند. مخمل ابریشم کار، همه صنعت نساجی این شهر بود که به راحتی از بین رفت و به پاساژ تبدیل شد! ٣٥‌سال است ریسباف متروکه است و دیگر حتی ارزش تاریخی خود را از دست داده است. بناست ما در این تغییر کاربری فروشگاه‌ها و فرصت‌های اقتصادی مختلفی را هم ایجاد کنیم.
محمدکاظم عمید هم با این‌که دل خوشی از وضع صنعت نساجی کشور ندارد، به «شهروند» می‌گوید: امکان تبدیل دوباره همین ساختمان به کارخانه نساجی به هیچ عنوان وجود نداشت. تبدیل این شاهکار معماری به موزه‌ اتفاق خوشایندی است. شما به سرنوشت تلخ کارخانه وطن اصفهان نگاه کنید. دوبار درسطح شهر جابه‌جا و درنهایت هم به خارج از شهر فرستاده شد.
١٥‌سال از صنعت نساجی دنیا عقب‌تریم
هرچقدر هم که درتولید نخ و پنبه خودکفا باشیم، توانایی تولید ماشین‌آلات کارخانه‌ها را نداریم. این را عمید به «شهروند» گفته و توضیح می‌دهد: تحریم‌های گذشته، ضربه بدی به بدنه نساجی و ماشین‌آلات کشور زد. کارخانه‌ها برای نوسازی یا بهسازی به ماشین‌آلات چینی بی‌کیفیت متوسل شدند.
١٥‌سال از صنعت نساجی دنیا عقب‌تریم. وزارت صنعت ١٥‌سال پیش، ٥٠٠‌میلیون دلار دراختیار صنعت نساجی قرار داد و آنها را بخیر و ما را به سلامت! ما درحال حاضر با یک حساب سرانگشتی، ١٠‌هزار واحد تولیدی داریم که کمبود نقدینگی دارند.
ماشین‌های نساجی بین ١٠-٨‌سال عمر کرده و بعد از آن مستهلک می‌شوند. ازطرفی چطور سرمایه‌گذار می‌تواند به این بازار بی‌ثبات ارز تکیه کرده و روی ماشین‌آلات نساجی سرمایه‌گذاری کند؟
ریسندگی‌   همسایه
«برای اشتغال یک نفر درصنعت نساجی تنها ٣٥‌میلیون تومان لازم است که این مبلغ درصنعت خودروسازی به ١٥٠ تا ٢٠٠‌میلیون تومان می‌رسد.» این را رئیس انجمن صنایع نساجی به تبیان گفته است. همین کم‌بودن سرمایه اشتغال اولیه باعث شده است که درکشورهایی مانند کره‌جنوبی، ترکیه، چین و هندوستان شاهد آغاز رشد بخش صنعت با سرمایه‌گذاری درصنعت نساجی باشیم. کشورهایی که رشد را از نساجی شروع کردند و پس از آن به سراغ صنایعی مانند خودروسازی رفته‌اند.
مدیرعامل صندوق پنبه محمدحسین کاویانی پیش از این به ایسنا گفته است: «درچین سالانه ٦‌میلیون تن پنبه تولید و ٦‌میلیون تن دیگر نیز وارد می‌شود که میزان پنبه با تبدیل‌شدن به محصول نهایی (لباس) درآمد ارزی بسیار بالایی برای این کشور به ارمغان می‌آورد. همچنین درآمد صنعت نساجی ترکیه با درآمد نفتی ایران برابری می‌کند.»
حالا صنعت نساجی ایران مهجورتر از همه تاریخ است. کشوری که در دوران صفویه صادرکننده پارچه به کشورهای دیگر بوده، امروزه برای فروش محصولات نساجی ایران، مارک‌های خارجی به لباس‌ها وصل می‌کند تا خریدار خود را از دست ندهد.
 کار به جایی رسیده که مسئولان و مهندسین نساجی از این‌که لودرها ریسباف را تبدیل به مخروبه‌ای نکردند تا تبدیل به پی برای برج‌ها شود، راضی و خوشحالند.