بحران آب در قاب دولت یازدهم بحران آب در قاب دولت یازدهم
تعداد بازدید :
2115
تاریخ انتشار :
۱۳۹۵/۱۰/۱۳
گرچه دولت یازدهم برای حل مشکلات آبی برنامه‌های متعددی را پایه‌ریزی کرده اما بااین‌وجود مشکلات عدیده‌ای در این حوزه وجود دارد به عبارتی ایران هر روز به نحوی با نبود و یا کاهش منابع آبی دست و پنجه نرم می‌کند.
از آغاز دولت یازدهم و شروع به کار تیم جدید وزارت نیرو، طرح مهمی به نام "طرح احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی" مطرح شد و هم‌اکنون نیز در کل کشور در دست اجرا است و دستاوردهای قابل توجهی تا این مرحله داشته است. به گونه‌ای که می‌توان گفت یکی از نتایج بسیار مهم آن در سه سال گذشته، انسداد بیش از ۲۳ ۱۷۰۰ چاه غیرمجاز در کشور بوده است.
انسداد این میزان چاه در کشور باعث صرفه‌جویی بیش از ۱۲۰۰ میلیون مترمکعبی ذخایر آب زیرزمینی کشور شده این در حالی است که این میزان برای سال‌های ۸۸-۹۱ تنها برابر با ۴۱۲ میلیون مترمکعب بوده است. در واقع، در سه سال گذشته روند صرفه جویی در منابع آب‌های زیرزمینی از طریق انسداد چاه‌های غیرمجاز بیش از ۲ برابر سال‌های گذشته بوده است.
گرچه این میزان صرفه جویی، با میزان صرفه جویی پیش بینی شده ۵ میلیارد مترمکعبی سالانه برای جبران کسری ذخیره استاتیک در ۲۰ سال آینده فاصله دارد؛ اما باز هم وجود «اراده جبران»، قدم بسیار بزرگی شناخته می‌شود که در طول سه سال گذشته برداشته شده است.
براساس گزارش‌های موجود بیشترین چاه‌های مسدود شده در میان استان‌های کشور در سه سال گذشته مربوط به استان فارس با بیش از ۲۵۵۰ حلقه چاه بوده که باعث صرفه‌جویی آب در مخازن زیرزمینی این استان به میزان ۱۹۱ میلیون مترمکعب شده و کمترین میزان انسداد مربوط به استان قم با انسداد ۳۰ حلقه چاه غیرمجاز بوده که منجر به صرفه‌جویی ۱.۸۴ میلیون مترمکعبی آب‌های زیرزمینی در این استان شده است.
همچنین گزارش‌ها حاکی از این است که بیشترین میزان انسداد چاه‌های غیرمجاز در سه سال گذشته در سال ۱۳۹۴ رخ داده که حدود ۹۲۰۹ حلقه چاه بوده این در حالی است که کل چاه‌های غیرمجاز مسدود شده از سال ۸۸-۹۱ برابر با ۹۵۲۱ حلقه چاه بوده با این در شرایطی است که میزان آب صرفه‌جویی ناشی از انسداد چاه‌های غیرمجاز در سال ۱۳۹۴، به تنهایی ۳۲ میلیون مترمکعب بیش از سال‌های ۸۸-۹۱ بوده است.
علاوه بر این از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور تا پایان سال ۱۳۹۴، تعداد ۳۵۵ محدوده مطالعاتی یا دشت‌ها و مناطقی از این محدوده‌ها ممنوعه اعلام شده این در حالی است که در سال ۱۳۸۵ تعداد دشت‌های ممنوعه حدود ۲۴۳ عدد بوده و این یعنی اینکه در ۹ سال گذشته حدود ۱۱۲ دشت به دشت‌های ممنوعه کشور اضافه شده است.
براساس ارزیابی‌های انجام شده از سوی کارشناسان منابع آب و اقلیم، بخش اعظمی از خشک شدن این دشت‌ها ناشی از برداشت‌های بی رویه از چاه‌های مجاز و حفر چاه‌های غیرمجاز در این مناطق بوده است؛ به طوری که حجم مخزن آب زیرزمینی در ۱۳ سال اخیر، به طور متوسط سالانه بیش از ۵ میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده و به صورت تجمعی تا پایان سال ۹۴ به بیش از ۶۶ میلیارد مترمکعب رسیده و این در حالی است که متاسفانه آمارها برای ۵۰ سال گذشته به مراتب بدتر از این بوده و براساس گزارش‌ها میزان تجمعی کاهش مخزن آب‌های زیرزمینی در این سال‌ها به بیش از ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده است.
یکی دیگر از برنامه‌های های بسیار خوبی که در سال‌های گذشته برای فائق آمدن بر بحران آب به دلیل ماهیت «فرابخشی بودن» آن، اجرا شده تشکیل شورای عالی آب به ریاست رییس‌جمهور بوده است، شورایی که تصمیمات آن می‌تواند برای حفظ منابع آبی کشور بسیار حیاتی و در عین حال فصل‌الخطاب باشد. با این حال تا قبل از سال ۱۳۹۲ نشست‌های این شورا به صورت مستمر پیگیری نمی‌شد و هفت جلسه بیشتر تشکیل جلسه نداد. این در حالی است که در سه سال گذشته این شورا بیش از ۲۰ بار برای حل بخشی از مشکلات پیش روی منابع آب کشور تشکیل جلسه داده است.
در مجموع دولت یازدهم توجه ویژه‌ای به مساله آب داشته به طوری که هم در برنامه ششم توسعه و هم در لایحه بودجه ۹۶ آب محور اصلی قرار گرفته اما بدیهی است که بحران دیرینه ایران با یک برنامه و یا یک دولت قابل جبران نیست و حل این مساله نیاز به یک بسیج همگانی دارد.