رقابت نا برابر

براساس آخرین داده‌های رسمی آماری، این استان اکنون دارای ۹۱۷ واحد تولید فرش ماشینی و ۴ واحد تولید موکت است که توانسته بخش قابل توجهی از نیازهای داخلی را برطرف کند. از این تعداد ۷۲۶ واحد داخل شهرک‌های صنعتی استان مستقر هستند که حدود ۸۰ درصد از واحدها را تشکیل می‌دهد. این موضوع باعث شده بسیاری از مشکلاتی که برای تولیدکنندگان پیش می‌آید در استان اصفهان تا حد قابل‌توجهی کاهش یابد و واحدهای تولیدی تجمیع شوند.
محمدجواد بگی، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان درباره وضعیت تولید این محصول به صمت گفت: «اکنون در کل استان اصفهان ۹۱۷ واحد در زمینه تولید فرش ماشینی فعالیت می‌کنند که این واحدها توانسته‌اند برای ۲۱ هزار نفر اشتغال ایجاد کنند. »
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان با اشاره به اینکه ظرفیت اسمی تولید فرش ماشینی در اصفهان ۹۵ میلیون مترمربع در سال است که این ظرفیت با میزان سرمایه‌گذاری ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار میلیون ریال به‌دست آمده است گفت: بیشترین حجم سرمایه‌گذاری به ترتیب در شهرستان‌های آران و بیدگل، کاشان و اصفهان است که رتبه‌های نخست تا سوم را تشکیل می‌دهد.
بگی همچنین به ارائه آمار تولید موکت در این استان پرداخت و در این‌باره گفت: «در زمینه تولید موکت ۴ واحد راه‌اندازی شده که برای ۴۱۵ نفر اشتغالزایی داشته‌اند. ظرفیت اسمی تولید در این ۴ واحد به ۳۸ میلیون مترمربع می‌رسد. همچنین حجم سرمایه‌گذاری در تولید موکت ۵۰ هزار میلیون ریال است. »
وی با اشاره به اینکه از جمع واحدهای موجود در استان اصفهان ۷۲۶ واحد داخل شهرک‌های صنعتی به بهره‌برداری رسیده و این موضوع برای صنایع استان اهمیت بسیاری دارد گفت: با توجه به اینکه یکی از اهداف احداث شهرک‌های صنعتی تجمیع صنایع در محل‌های مشخص‌شده بود، اکنون در زمینه تولید فرش ماشینی و موکت این هدف تا بیش از ۷۵ درصد محقق شده است.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان به این پرسش که چه برنامه‌ای برای انتقال دیگر واحدها به داخل شهرک‌های صنعتی وجود دارد، این‌گونه پاسخ داد: «مهم‌ترین موضوعی که در زمینه حوزه فعالیتی شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان وجود دارد تامین زیرساخت‌های تولید است که خوشبختانه این زیرساخت‌ها اکنون فراهم شده است. مدیران شهرک‌های صنعتی از تولید کنندگانی که بخواهند وارد این شهرک‌ها شوند با حداکثر حمایت و مشوق‌ها استقبال می‌کنند. »

فرسودگی ماشین‌آلات چالش تولید
اصغر سلیمی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی درباره مشکلات تولید فرش ماشینی و موکت به صمت گفت: «قطب تولید این محصولات شهرستان کاشان است که محصولات باکیفیتی در این منطقه تولید می‌شود. با این حال، برخی مشکلات در این صنعت وجود دارد که باعث شده تا حدی از رشد آن جلوگیری شود. »
سلیمی با اشاره به اینکه متاسفانه خبرهایی درباره قاچاق و واردات موکت و فرش ماشینی به گوش رسیده، گفت: «البته بعید است که واردات فرش ماشینی یا موکت داشته باشیم اما این احتمال وجود دارد که محصولات این‌چنینی از مبادی غیرقانونی به کشور وارد شود. باید با موضوعات این‌چنینی برخورد شود و اجازه ندهیم کسی به دلیل سود شخصی بخواهد صنعت و اشتغالزایی را در کشور دچار مشکل کند. »
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در زمینه فرش و موکت به خودکفایی رسیده‌ایم، افزود: «البته مشکلات دیگری هم در این صنعت وجود دارد که فرسودگی ماشین‌آلات یکی از مهم‌ترین آنهاست. متاسفانه اکنون برخی از ماشین‌آلات تولید در این زمینه فرسوده شده‌اند و باید برای توسعه و نوسازی آنها برنامه‌ریزی مشخصی وجود داشته باشد. »
به گفته سلیمی، یکی از راه‌هایی که برای جلوگیری از رکود در این صنعت وجود دارد تولید صادرات‌محور است. نباید فقط به تولید برای مصرف داخل فکر کنیم. صادرات باید یکی از شاخص‌های تاثیرگذار بر تولید باشد. تولیدکننده باید به فکر صادرات بوده و برای این کار هم برنامه‌ریزی مشخصی داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه کشورهای حوزه خلیج‌فارس اکنون تمایل دارند از فرش‌های ماشینی ایران استفاده کنند، گفت: « بر این اساس، باید برای این کشورها برنامه‌ریزی داشته باشیم. یکی از موضوعاتی که در صادرات اهمیت بسیاری دارد، بازاریابی است. تولیدکننده باید بازار هدف را شناسایی و متناسب با نیاز مردمان منطقه هدف تولید را شروع کند. »
این نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بحث صادرات و نوسازی محور توسعه فرش‌های ماشینی است، گفت: «در بسیاری از صنایع چالش اصلی دانش فنی و نیروی کار ماهر است اما در این صنعت دانش فنی تولید و نیروی کار ماهر وجود دارد و مشکل در جای دیگری است. تولیدکنندگان باید تا حدی نگاه به تولید را تغییر دهند تا بتوانند به توسعه واحدهای خود نیز فکر کنند. »
سلیمی افزود: «در شرایط کنونی محدودیتی در صادرات وجود ندارد و اگر تولیدکنندگان بتوانند نوسازی را در دستور کار داشته باشند، دیگر کشورهای دنیا نیز از این محصول ایرانی استقبال کرده و به طور قطع آنها به سوددهی‌های مناسبی خواهند رسید. »
به گفته این نماینده مجلس شورای اسلامی علاوه بر اینکه دولت می‌تواند با برخی حمایت‌ها مانند افزایش تسهیلات سرمایه در گردش یا مشوق‌های صادراتی از این تولیدکنندگان حمایت کند، تولیدکنندگان نیز در این زمینه باید تحرکاتی داشته باشند تا مشکلات واحدهای تولیدی را بتوانند برطرف کنند.

خودکفایی در تولید موکت
محمدهادی کمالیان، رییس اتحادیه فرش ماشینی و موکت درباره وضعیت تولید این محصول در کشور چندی پیش به ایسنا گفته بود: ۱۰۰ درصد نیاز کشور را فرش ماشینی تولید داخلی تامین می‌کند. با این حال مخالف واردات نیستیم چراکه براساس نیازسنجی واردات انجام می‌شود و این به نفع صنعت فرش ماشینی است که تولیدکنندگان داخلی ضعف خود را بدانند و خلأ موجود با واردات پر شود.
کمالیان اظهار کرد: حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد تولیدات صادر می‌شود ولی بانک اطلاعاتی در این زمینه نداریم که این اطلاعات را دراختیار فعالان قرار دهد. تقویت صادرات از مهم‌ترین مواردی است که باید به آن توجه شود تا چندان اختلافی بین تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان وجود نداشته باشد و تولید با توزیع برابر باشد زیرا اگر این میزان اختلاف کم باشد رانت ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه واحدهای صنفی این بخش حدود ۱۰ درصد ریزش داشتند، گفت: سود واحدها ۱۲ درصد است و این در حالی است که به دلیل رکود موجود در بازار مجبور هستند فرش‌ها را با سود ۶ تا ۷ درصدی بفروشند.
رییس اتحادیه صنف فروشندگان فرش ماشینی و موکت تهران با بیان اینکه مشکل مالیاتی اپیدمی است که همه واحدها در صنوف مختلف با آن درگیر هستند، گفت: رکود اقتصادی و مازاد تولیدی که در این بخش داریم باعث ایجاد رقابت ناهماهنگ شده است چراکه زمانی که واحدی نتواند رقابت کند ممکن است از مواد اولیه کم‌کیفیت استفاده کند و این مشکلی را برای صنعت ایجاد می‌کند.

تاثیر تحریم‌ها بر تولید موکت
مدیرعامل یک کارخانه تولید موکت نیز چندی‌پیش درباره تاثیر تحریم‌های اقتصادی بر تولید این محصول در کشور ایرنا توضیح داد: وقتی رقبای من در دیگر کشورها با ارز ارزان‌قیمت به تولید موکت می‌پردازند به طور قطع کیفیت و کمیت کارشان بسیار بالا می‌رود اما در ایران به دلیل تحریم‌ها و ارز گران‌قیمت صنعت موکت دچار مشکلات عدیده‌ای شده است.
ابوالفضل رمضانی با بیان اینکه در صنعت موکت مسئله اصلی، ارز مبادله‌ای است، افزود: زمانی که تولیدکننده ایرانی با ارز گران‌قیمت به تولید بپردازد سرمایه خود ار از دست می‌دهد و مجبور می‌شود از قسمت‌های دیگر تولید از جمله نیروی کار و... کم بگذارد. عمده مشکلات ما در تحریم‌ها نقل و انتقال پول بود که با احتساب مشکلات بانکی هنوز این موضوع برطرف نشده است. ما در کشورهایی از جمله کشورهای عربی، سریلانکا، بنگلادش، هندوستان و... مشتریان زیادی داریم اما به دلیل مشکلاتی که در روابط بانکی وجود دارد برای نقل و انتقال پول موانع فراوانی داریم که باعث می‌شود خریداران ما در کشورهای دیگر تمایل‌شان برای خرید از ما کم شود و این بدترین شکل تحریم بوده است که ما گرفتار آن شده‌ایم. این تولیدکننده گفت: در زمان تحریم‌ها برای اینکه یک تولیدکننده یک قطعه ۱۰۰ یورویی بخرد، به دلیل مشکلات بانکی این کار را باید از طریق ۵ واسطه انجام می‌داد و این ۵ واسطه باعث می‌شد که هزینه‌های تولید بالا برود به همین دلیل درنهایت قیمت تمام‌شده بالا می‌رفت و مدیرعامل مجبور می‌شد وام بگیرد. بهترین نوع وامی که بانک می‌داد با بهره ۲۵ درصد بود که این باعث می‌شد یک تولیدکننده ضرر بالایی بدهد در صورتی که برای تولید همین کالا، رقیب من در چین و کره‌جنوبی با یک تا دو درصد بهره می‌تواند وام بگیرد.
وی افزود: قیمت‌ها به طور کلی افزایش یافته و مواد اولیه در زمینه موکت هم متاسفانه به طور کلی زیر نظر دولت است و روز به روز به قیمت صنایع پتروشیمی اضافه می‌شود؛ تمام این مشکلات یک طرف و مشکل کشش بازار طرف دیگر. با تمام این افزایش قیمت‌ها اما قدرت خرید مردم بالا نرفته زیرا درآمدشان به میزان بالا رفتن قیمت‌ها افزایش نیافته و کشش خرید پایین است.
رمضانی که از سال ۶۹ تولیدکننده موکت بوده است، تصریح کرد: در این چند سال طرح‌های توسعه‌ای زیادی اعلام شد که تولیدکننده باید به کارگران خود می‌افزود اما به دلیل کمبود منابع مالی تولیدکننده ترجیح می‌دهد از همان کارگران قدیمی استفاده کند.
براساس این گزارش، به نظر می‌رسد در صورتی که واحدهای تولیدی دو مشکل فرسودگی و صادرات را بتوانند برطرف کنند ایران می‌تواند یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید فرش ماشینی و موکت باشد. اکنون رقبای ایران در منطقه، کشورهای هند و پاکستان هستند که ایران می‌تواند جای آنها بگیرد.