سیدمحمدحسن سیدزاده - گروه صنعت: سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در راستای مهم‌ترین رسالت خود مبنی بر نوسازی صنایع کشور تدوین منشور نوسازی صنایع فرسوده با هدف الحاق به برنامه ششم توسعه را در دستور کار خود قرار داده است.
در منشور نوسازی صنایع فرسوده ۶۰۰ واحد صنعتی با اعتباری حدود ۳هزار میلیارد تومان هدف‌گذاری شده که برای عملیاتی شدن نیاز به موافقت هیات دولت و تصویب مجلس شورای اسلامی دارد.
براساس برنامه ششم توسعه ۲۰هزار واحد کوچک از نظر تجهیزات، فناوری، نیروی انسانی، آموزش و... نوسازی خواهد شد که این رقم حدود ۲۵درصد واحدهای صنایع کوچک را دربرمی‌گیرد. صنایع متوسط و بزرگ نیز به‌دلیل آنکه بخشی از این واحدها تازه‌تاسیس هستند و نوسازی آنها هزینه‌بر خواهد بود هدف‌گذاری ۱۵درصدی در برنامه ششم توسعه برای نوسازی آنها در نظر گرفته شده است. بر همین اساس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در حوزه صنایع مربوط به این سازمان منشور نوسازی صنایع فرسوده را بر پایه ۳محور نوسازی ماشین‌آلات و فناوری، ارتقای سطح مدیریت صنایع و انحلال یا تغییر کاربری واحدهای فاقد توجیه اقتصادی تدوین و به دولت و مجلس ارائه کرده است.
نوسازی صنایع بر پایه نسل چهارم
سعید فائقی، معاون نوسازی و بهره‌برداری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با اعلام این خبر به صمت گفت: یکی از وظایف عمده سازمان ایدرو در طول سال‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی نوسازی صنایع کشور در تمام ابعاد بوده که با توجه به برنامه ششم توسعه سازمان در تلاش است امسال برنامه ویژه‌ای در این زمینه اجرا کند. فائقی با اشاره به اینکه صنایع در دنیا نسل چهارم صنعتی را پشت سر می‌گذارند، گفت: متاسفانه برخی از صنایع کشور همچون صنایع نساجی هنوز در نسل اول باقی مانده‌اند بر همین اساس بروز کردن صنایع و رساندن آنها به نسل چهارم صنعتی در دستور کار قرار گرفته است. به‌طور مثال سازمان ایدرو در تلاش است در پروژه نوسازی نساجی بافت بلوچ با استفاده از روش‌های نوین این واحد صنعتی را از نظر تجهیزات، مدیریت و... به نسل چهارم صنعتی ارتقا دهد.
برآورد ۳هزار میلیارد تومان اعتبار
معاون نوسازی و بهره‌برداری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با بیان اینکه در منشور نوسازی ۶۰۰ واحد صنعتی با اعتبار ۳هزار میلیارد تومان پیشنهاد شده، گفت: برای تامین اعتبار این طرح ابتدا باید صندوقی اختصاص داده شود تا از منابعی همچون محل هدفمندی یارانه‌ها تامین اعتبار انجام شود. با توجه به اینکه این طرح در راستای کاهش آلودگی نیز اجرا می‌شود می‌توان درصدی از عوارض گمرکی خودروهای وارداتی را نیز به این طرح اختصاص داد البته تمام این پیشنهادات منوط به موافقت دولت و تصویب مجلس شورای اسلامی است. وی با اشاره به فرآیند اجرایی منشور نوسازی اظهارکرد: با هدف شروع فرآیند نوسازی، فراخوانی از سوی انجمن‌های صنفی، شرکت شهرک‌های صنعتی و سایر نهادهای ذی‌ربط برای شناسایی متقاضیان دریافت خدمات ارائه خواهد شد و سپس فهرستی از شرکت‌های واجد شرایط تهیه می‌شود.
تربیت ۵۰۰ مدیر اجرایی
معاون نوسازی و بهره‌برداری ایدرو اظهارکرد: براساس این مدل، شرکت‌های داوطلب به ۳ گروه عمده تقسیم می‌شوند؛ نخست شرکت‌هایی که بر اثر تغییرات فناوری و فرسودگی ماشین‌آلات نیاز به بازسازی دارند؛ دوم شرکت‌هایی که به دلایل مدیریتی دارای رقابت‌پذیری پایین بوده و زیانده هستند؛ سوم شرکت‌هایی که در نقطه غیرقابل بازگشت قرار داشته و باید درباره انحلال یا تغییر کاربری آنها تصمیم‌گیری شود. وی درباره برنامه‌های سازمان برای بهسازی و ارتقای مدیریت واحدها افزود: در بخش مدیریت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران تربیت ۵۰۰ مدیر همتراز با استانداردهای جهانی را مدنظر قرار داده است. به‌طور مثال با همکاری سازمان مدیریت صنعتی و طرح توسعه نیشکر در حال تربیت نیروی انسانی متخصص برای بخش‌های صادراتی، بازاریابی، اپراتور و اجرایی در کارخانه قند دزفول هستیم. وی افزود: امیدواریم تا پایان سال ۹۵، ۵۰ مدیر صادراتی همتراز با استانداردهای جهانی تربیت کرده و در واحدهای زیرمجموعه این سازمان به کار بگیریم.
لزوم شناسایی عارضه‌های صنعتی
آرمان خالقی، عضو خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با صمت درباره راهکارهای نوسازی صنایع ایران و تدوین منشور نوسازی صنایع فرسوده گفت: صنایع باید از چرخه مواد اولیه تا مصرف مورد بررسی قرار گیرد تا با شناسایی عارضه‌ها بنابه شرایط اقدام به تامین منابع، آموزش، نوسازی ماشین‌آلات، اصلاح ماده اولیه و... شود. البته این امر در سال‌های گذشته به‌واسطه شرکت نوسازی و با کمک شرکت‌های فنی مهندسی انجام شده اما تدوین منشور نوسازی از سوی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران می‌تواند به چگونگی عملیاتی شدن این طرح بپردازد.
عضو خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره چگونگی نوسازی فناوری و ماشین‌آلات به عنوان نخستین محور این منشور گفت: برخی صنایع نیاز به نوسازی دارند اما باید بررسی شود که آیا نوسازی می‌تواند گره از مشکلات صنعت باز کند یا مشکل در جای دیگری است؟ پس از بررسی این موضوع میزان سرمایه مورد نیاز و چگونگی تامین منابع باید مورد توجه قرار گیرد. در دوران تحریم امکان نوسازی وجود نداشت اما در شرایط جدید باید با تمرکز بر صنایع اولویت‌دار و بررسی جنبه‌های دیگر همچون ظرفیت تولید، قیمت تمام‌شده و... اقدام به نوسازی ماشین‌آلات کنیم.
ضعف در تفکر مدیریتی حاکم بر صنایع
خالقی درباره نوسازی مدیریت صنایع به‌عنوان دومین محور منشور نوسازی صنعتی گفت: مشکلات صنایع تنها در ماشین‌آلات و منابع مالی خلاصه نمی‌شود و منابع انسانی یکی از مهم‌ترین محورهای صنعتی مغفول مانده است. درحال‌حاضر صنایع از نبود مدیریت بروز رنج می‌برند، بنابراین تفکر حاکم بر صنایع نیاز به نوسازی دارد. رشد بهره‌وری، گسترش تحقیق و توسعه، انعطاف‌پذیری، استفاده از فناوری‌های نو و اتوماسیون مدرن... همه در گرو تفکر مدیریت سازمانی است. وی با بیان اینکه عمده صنایع کشور از سوی سرمایه‌گذاران اداره می‌شود، اظهارکرد: در عمده صنایع کشور مدیران متخصص وجود ندارند و درتمام مراحل رشد مجموعه سرمایه‌گذار به‌عنوان مدیرعامل، رییس هیات‌مدیره و... ایفای نقش می‌کند. نوسازی مدیریت صنعتی باید با تغییر ساختار مدیریت صنعتی و ورود مدیران اجرایی عملیاتی شود. عضو خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با اشاره به اینکه تربیت مدیران اجرایی بر پایه تجربه را باید مدنظر قرار داد گفت: اغلب آموزش‌های مدیریتی تئوری هستند اما باید آموزش‌های عملی را نیز مورد توجه قرار داد و در این راستا دانشگاهیان را وارد محیط اجرایی صنعتی کرد. در این مسیر باید هزینه‌هایی نیز پرداخت کرد اما به‌طور قطع هزینه‌های آن کمتر از ادامه روند سنتی خواهد بود.
تغییر کاربری بر اساس توجیه‌پذیری
خالقی درباره تغییر کاربری صنایعی که به نقطه غیرقابل بازگشت رسیده‌اند گفت: از آنجایی که صنایع کشور شناسنامه دقیقی از تجهیزات، فرآیند تولید، سابقه فعالیت و... ندارند نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد این صنایع ارائه کرد اما برآورد نسبی براساس شواهد حاکی از آن است که بسیاری از صنایع به این نقطه رسیده‌اند و ادامه فعالیت آنها توجیه اقتصادی ندارد. وی با بیان اینکه اولویت‌های صنعتی و ظرفیت‌های تولیدی در طول زمان تغییر می‌کند گفت: به‌طور مثال صنایعی همچون کاشی و سرامیک، فرش ماشینی و... دارای ظرفیت‌های مازاد هستند که زمانی بازار مناسب داشتند اما اکنون اشباع شده‌اند. نمونه موفق تغییر کاربری‌ها صنعت ماکارونی است که تعداد زیادی ازواحدها با تغییر فناوری‌های روز تغییر کاربری دادند و تنها چند واحد صنعتی با ظرفیت بزرگ باقی مانده است. خالقی با اشاره به دلایل تغییر کاربری صنایع گفت: عوامل متعددی همچون قیمت تمام‌شده، مواد اولیه وارداتی، اشباع بازار مصرف، وجود رقبای قدرتمند و... باعث می‌شود تا واحد صنعتی نتواند به بازار برگردد و باید برای جلوگیری از اتلاف سرمایه تغییر کاربری دهد. بنابر این گزارش، در نوسازی صنایع باید به تمام ابعاد صنعتی اعم از ماشین‌آلات، بازار مصرف، توجیه‌پذیر بودن طرح، مدیریت و تربیت نیروی انسانی و... توجه کرد. سازمان ایدرو نیز در راستای رسالت خود مبنی بر نوسازی صنایع ۶۰۰ واحد صنعتی را در جامعه هدف خود قرار داده تا گام موثری در راستای تحقق اهداف برنامه ششم توسعه برداشته باشد البته عملیاتی شدن این منشور پس از موافقت دولت و تصویب مجلس شورای اسلامی ممکن خواهد بود.