محسن رنانی که در آیین رونمایی از کتاب «مردمان روی زمین»، در کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان، سخن می‌گفت، دراین باره گفت:...
اگر بخواهیم توسعه را از بعد اقتصادی-مادی بررسی کنیم، شامل ساختمان‌سازی، جاده‌سازی، برق، مخابرات، دانشگاه، سد و... می‌شود که مظاهر قابل مشاهده در بعد اقتصادی توسعه به شمار می‌آیند. برای اینکه این بعد ایجاد شود، نیازمند سرمایه‌گذاری هستیم و این سرمایه می‌تواند هم مالی باشد و هم انسانی. اینکه بتوانیم نیروی ماهر و متخصص، تربیت و ارزش‌آفرینی کنیم، نوعی سرمایه‌گذاری است.
او با تاکید براینکه توسعه اقتصادی و مالی یک کشور می‌تواند زمینه رفاه جامعه را فراهم و افراد جامعه را در برابر محدویت‌ها مقاوم کند، به بعد دیگر توسعه یعنی توسعه رفتاری و فرهنگی، اشاره کرد و گفت: این بعد از توسعه زمانی به وجود می‌آید که در سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی و نمادین بتوانیم سرمایه‌گذاری کنیم.
سرمایه‌های فرهنگی هم تمام آنچه مبنای فرهنگ ما را همچون ادبیات، نقاشی، موسیقی، آداب، رسوم و... شکل می‌دهد دربر می‌گیرد. سرمایه‌های اجتماعی همه آنچه باعث می‌شود ما در کنار هم جمع شویم مانند رفاقت، مشارکت، کارهای جمعی، «ان‌جی‌او»ها و..... را به وجود می‌آورد و سرمایه‌های نمادین هم آن چیزهایی هستند که باعث می‌شوند ما به بهانه آن گردهم آییم؛ مانند آثار تاریخی، بزرگان علم و ادب کشور و آداب و رسوم همچون نوروز که اگر بر این ۳ سرمایه فرهنگی، اجتماعی و نمادین، سرمایه‌گذاری شود، محصول آن رضایت خواهد بود.
این استاد دانشگاه یادآور شد: خیلی وقت‌ها ممکن است ما از رفاه برخوردار باشیم اما راضی نباشیم. به طور نمونه اکنون در کشور بیشترین میزان دارو و تجهیزات پزشکی وجود دارد اما مردم ما از مناسبات درمانی موجود راضی نیستند.
رنانی گفت: اکنون خیل فرزندان این سرزمین به‌خاطر کسب رفاه مهاجرت نمی‌کنند بلکه به‌خاطر احساس رضایت از زندگی که آن را در کشور خود نمی‌یابند دست به مهاجرت می‌زنند در حالی که بیشتر آنها در کشور خود از رفاه هم برخوردارند. بنابراین، تردید نکنید اگر ما در این سرمایه‌های سه گانه، سرمایه‌گذاری مناسب کنیم، می‌توانیم تحولاتی ایجاد کنیم که به دنبال آن رضایت نیز به وجود آید.
او در ادامه با اشاره به این موضوع که تمام توجه سیاست‌گذاران بعد از انقلاب به بعد مادی و کمی توسعه معطوف بوده و این خطای مهمی بود که رخ داد، تصریح کرد: در دوره ۷۰ساله برنامه‌ریزی در کشور یک کلمه نمی‌توانیم درباره موضوعاتی مانند سرمایه‌گذاری برای شاد کردن مردم، بلد بودن آیین گفت‌وگو، انتقادپذیر بودن، ریسک‌پذیر بودن و نظایر اینها پیدا کنیم.
وی تصریح کرد: کشور ما در تمام دنیا بیشترین نرخ رشد ورود خانم‌ها به دانشگاه را دارد اما واقعیت است که در این سال‌ها زنان ما دانشمند شده‌اند اما توانمند نه. به نظر می‌رسد به بعد فرهنگی توسعه باید در این بخش توجه شود. رنانی با اشاره به این موضوع که محصول سرمایه‌گذاری‌های فرهنگی، اجتماعی و نمادین، در دوران مدرن جامعه، ویژگی‌هایی همچون غلبه کردن عقل بر عاطفه یا جایگزین شدن قانون به جای سنت است، در ادامه تاکید کرد: برای تحقق این هدف، نیازمند تحولات فرهنگی در جامعه هستیم.
او به‌عنوان نمونه به مشارکت پایین زنان در جامعه اشاره کرد و گفت: بخش زیادی از زنان در سال‌های گذشته وارد دانشگاه شده‌اند، اما سهم زنان در هدایت جامعه و سیاست‌گذاری‌ها نسبت به گذشته تغییر نکرده؛ به‌طوری که در سال ۱۳۵۵ نرخ مشارکت زنان کشور ۱۳/۵درصد بوده و پارسال هم در همین حد قرار داشته است. وی خاطرنشان کرد: این شرایط در حالی بر کشور ما حاکم است که در کشورهای توسعه یافته نرخ مشارکت زنان بالای ۶۰درصد و در کشورهای در حال توسعه ۴۰ تا ۶۰درصد است که با توجه به این شرایط، به نظر می‌رسد نیازمند تحول در حوزه فرهنگی و اجتماعی هستیم.
رنانی به موضوع گذر از آبروداری به رواداری اشاره کرد و گفت: دو واژه «مدارا» مانند صبر و تحمل و «رواداری» مانند دگرپذیری است و آنچه برای توسعه یک جامعه لازم است رواداری است نه مدارا.
رنانی اظهار کرد: رواداری به این معنی است که بپذیریم دیگران هم حق دگراندیشی و دگرباشی دارند. حق دارند متفاوت بیندیشند و متفاوت زندگی کنند و در این شرایط دیگر نمی‌خواهد تحمل کنم و مدارا کنم. به گفته او تئوری سیستم‌ها می‌گوید در یک سیستم زنده، فقط تفاوت‌ها زندگی را زیبا می‌کند. بدون وجود این تفاوت‌ها و بدون دگراندیشان، جامعه رشد نمی‌کند و بزرگ نمی‌شود. وی تاکید کرد: جامعه‌ای می‌تواند به بعد فرهنگی توسعه برسد که وارد مرز روامداری شود.
رنانی، یکی از تحولات توسعه را روامداری به معنی عبور از عقاید سنتی مدارا به عقایدی دانست که عنصر روامداری در آن وجود دارد. وی با بیان اینکه رواداری را باید از درون خانه و از مدرسه به کودکان آموخت تصریح کرد: کتاب «مردمان روی زمین» چنان با نرمی با کودک برخورد می‌کند که او در پایان به طور ناخودآگاه روامداری را می‌آموزد و درمی‌یابد زیبایی زندگی به این است که تفاوت‌ها را بپذیرد.
این کارشناس بر این باور است که درحال‌حاضر، یکی از ماموریت‌ها این است که تمرکز خود را بر عبور جامعه از آبروداری به رواداری سوق دهیم. باید در تمامی حوزه‌های زیست اجتماعی، این فضا را تغییر دهیم. مادران باید در خانه و معلمان از مدارس، فرهنگ رواداری را رواج دهند.
به اعتقاد وی، نظام آموزشی ما باید تغییر کند و این موضوع نیاز به اصلاحات دارد. نظام آموزشی ما باید کودک محور باشد نه معلم محور، بازی محور باشد نه مشق محور، رابطه محور باشد نه حافظه محور و همه آنچه برای توسعه باید ایجاد شود این است که بچه‌ها شاد بزرگ شوند تا ریسک‌پذیر شوند و مشارکت کنند. رنانی تصریح کرد: در این راستا باید دو اقدام همزمان انجام شود تا دو یا سه نسل بعدی در ریل توسعه قرار گیرند. نظام آموزشی باید محتوای دروس را به سمت رواداری سوق دهد و شکل و نظام آموزشی تغییر کند. دوم اینکه در خانه باید فرهنگ آبروداری را تخریب کنیم و سبک زندگی را تغییر دهیم.
رنانی همچنین درباره کتاب «مردمان روی زمین» تاکید کرد: این کتاب، به ظاهر کوچک اما بسیار بزرگ و ارزشمند است و اگر من وزیر آموزش و پرورش بودم آن را برای همه کلاس‌های ابتدایی، به عنوان کتاب درسی قرار می‌دادم.