کالبد شکافی از رشد بهاره 4.4 درصدی اقتصاد ایران

رشد ارزش افزوده بخش نفت ناشی از 2 عامل افزایش میزان صادرات نفت خام ایران از یك سو از افزایش قیمت جهانی آن از سوی دیگر است.

دولت برای سال جاری نرخ رشد اقتصادی 5 درصدی را هدف‌گذاری كرده و باید دید آیا در فصول تابستان، پاییز و زمستان هم روند رشد اقتصادی مثبت و رو به افزایش باقی می‌ماند و مهمتر اینكه باید كالبدشكافی دقیقی صورت گیرد كه اجزا و عوامل تعیین كننده و تاثیرگذار بر شاخص رشد اقتصادی چیست و آیا گزارش احتمالی بانك مركزی در آینده مهر تاییدی بر مثبت شدن و پایداری و استمرار رشد اقتصادی و ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی خواهد زد یا نه؟

تفاوت دید بانك مركزی و مركز آمار
رشد اقتصادی ایران پس از دو سال منفی شدن در سال‌های 91 و 92 سرانجام در سال 93 به روایت بانك مركزی به 3 درصد با احتساب ارزش افزوده بخش نفت رسیده ولیكن بانك مركزی نه تنها از اعلام رشد اقتصادی فصلی در سال 94 شانه خالی كرد، بلكه با گذشت 5 ماه از سال 95، هنوز گزارشی از وضعیت شاخص رشد اقتصادی ایران در سال گذشته اعلام نشده است.

كارشناسان و فعالان اقتصادی برای تحلیل شرایط اقتصاد كلان ایران و همچنین ارائه تصویری از آنچه گذشته و آنچه پیش روی اقتصاد قرار دارد، عمدتا مبنا را بر گزارش رسمی بانك مركزی می‌گذارند چرا كه مركز آمار ایران در برآورد رشد اقتصادی كشور سال پایه را 1376 قرار داده ولیكن بانك مركزی سال پایه را برای احتساب ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی سال 1383 قرار داده كه میزان انحراف در برآورد شاخص رشد اقتصادی و ارزش افزوده به دلیل نزدیكی سال پایه بانك مركزی با سال محاسبه كمتر از برآورد مركز آمار ایران خواهد بود.

رونمایی از كیك اقتصادی مركز آمار

برای درك شفاف‌تر از كیك اقتصاد ایران كه بر اساس مركز آمار ایران 4.4 درصد در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته بزرگتر شده، بهتر است لایه رویی این كیك را برداریم و ببینیم تا چه میزان این كیك بوی نفت می‌دهد؟ كیك بزرگ شده اقتصاد ایران دست پخت مركز ایران شامل سه بخش اصلی یا گروه كشاورزی، گروه صنعت و معدن و گروه خدمات می‌شود كه سهم گروه كشاورزی از تولید ناخالص داخلی یا همان GDP در بهار امسال 8.9 درصد، گروه صنعت و معدن 26.9 درصد و گروه خدمات 63.9 درصد می‌شود. البته سهم بخش كشاورزی در این مدت نسبت به مدت مشابه پارسال 2.3 درصد كاهش و به جای آن سهم بخش صنعت و معدن و خدمات به ترتیب 1.8 و 1.1 درصد بیشتر شده است. نمودار زیر تغییر سهم گروه‌های اصلی از تولید ناخالص داخلی در بهار 94 و 95 را نشان می‌دهد.

از سوی دیگر ابهام جدی در گزارش مركز آمار ایران از وضعیت رشد اقتصادی ایران مبنا قرار دادن سال 76 آنهم به قیمت‌های ثابت است در حالی كه برای درك شفاف و دقیق ضرورت دارد تا این نهاد آماری جدول محصول ناخالص داخلی وارزش افزوده رشته فعالیت‌های عمده اقتصادی به قیمت‌های جاری را منتشر سازد.

از دیگر ابهام‌های گزارش مركز آمار ایران نسبت به گزارشی كه بانك مركزی منتشر می‌سازد و فعلا هم خبری از این گزارش نیست، اینكه در گزارش مركز آمار ایران اشاره‌ای مستقیم و دقیق به میزان تولید و صادرات نفت خام، صادرات و واردات كالا، وضعیت تولید برق و سایر انرژی‌ها و دیگر شاخص‌های كلیدی نشده و بیشتر به كلیات بسنده شده، با این حال 1.5 درصد از رشد اقتصادی گزارش شده ناشی از ارزش افزوده بخش نفت برآورد شده است. با فرض نادیده گرفتن این ابهام و سوال كه چرا مركز آمار ایران مبنای برآورد اعلام شده در خصوص وضعیت تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده هر بخش را قیمت‌های جاری قرار نداده است، تامل در اجزا تشكیل دهنده رشد اعلام شده هم ضرورت دارد.

گروه كشاورزی با سهم 8.9 درصدی از كیك اقتصاد ایران در بهار امسال رشدی 4 درصدی را تجربه كرده كه زیرگروه كشاورزی، شكار و جنگلداری 4.9 درصد رشد مثبت و زیرگروه ماهیگیری رشد منفی 14.3 درصدی داشته است.

گروه اصلی صنعت با سهم 26.9 درصدی از كیك اقتصادی شامل چهار زیرگروه معدن، صنعت، تأمینآب،برقوگازطبیعی و ساختمان می‌شود كه به ترتیب با رشد 41.4، 4.2 ، 15.4 و منفی 8.8 درصد همراه شده است.

این در حالی است كه در گروه خدمات با سهم 63.3 درصدی از كل رشد اقتصادی ایران تمامی زیربخش‌ها شامل عمده وخرده فروشی،هتل ورستوران (1.5 درصد)، حمل ونقل،انبارداری وارتباطات (1.4 درصد)، واسطه گری‌های مالی (0.3 درصد)، مستغلات،كرایه وخدمات كسب وكار (4 درصد)، امورعمومی،آموزش،بهداشت ومددكاری (2.8 درصد) و سایرخدمات عمومی،اجتماعی وشخصی هم (10.8 درصد) رشد داشته است.

بانك مركزی از كما خارج می‌شود؟
حالا همه چشم به انتظار خروج بانك مركزی از كما هستند و اینكه گزارش رسمی این نهاد اقتصادی از آیینه اقتصاد ایران منتشر شود. گزارشی كه در آن سال پایه محاسبات شاخص‌های اقتصادی سال 1383 است، گزارش‌ها بر مبنای دو قیمت جاری و ثابت محاسبه و اعلام می‌شود و مهمتر اینكه جزییات تولید نفت و صادرات آن، تولید برق و ارزش افزوده نیروگاه‌های، شاخص پروانه‌های ساختمانی، وضعیت درآمدی دولت از محل مالیات‌ها و فروش نفت، صادرات و واردات و ... به صورت شفاف اعلام می‌شود. آقای سیف همه منتظر شما هستند.