«جی ۷» مالک نیمی از اقتصاد جهان

نشست سالانه جی۷ هفته گذشته در ژاپن برگزار شد. در این نشست سران ۷ کشور بزرگ صنعتی جهان گرد هم می‌آیند و در محورهای مهم اقتصادی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند. با توجه به وضعیت جهان در یک سال گذشته و بحران‌های اقتصادی و صنعتی که دست به گریبان اقتصاد کشورهای جهان شده بود، موضوعاتی از جمله وضعیت اقتصاد جهانی، روند نزولی اقتصاد کشورهای در حال توسعه، افت قیمت جهانی نفت و نزول حجم تجاری بین کشورها مهم‌ترین محورهای این جلسات را تشکیل داده بود.
جی ۷ که در مجموع حدود ۵۰ درصد از اقتصاد جهان را دراختیار دارد، شامل کشورهایی از جمله امریکا، آلمان، فرانسه، ایتالیا، انگلیس، کانادا و ژاپن است که در کنار آن یک نماینده از سوی اتحادیه اروپا نیز حضور دارد. در سال‌های پایانی دهه ۹۰ میلادی، مسکو به این گروه اضافه شد و جی ۷ به جی ۸ تغییر نام داد اما پس از الحاق شبه‌جزیره کریمه به روسیه از سال ۲۰۱۴ میلادی این عضویت پایان یافت و این گروه بار دیگر جی ۷ نام گرفت.
با نگاهی به روند توسعه صنعتی این ۷ کشور پیشرفته صنعتی می‌توان نشانه‌هایی از تفاوت این کشورها با سایر کشورهای جهان و تشابه میان کشورهای عضو این گروه را یافت.

الگوی امریکایی توسعه صنعتی
امریکا به عنوان یکی از اعضای این گروه، توانسته عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای صنعتی جهان را به خود اختصاص دهد. در این میان عواملی همچون در دسترس بودن سرمایه، توسعه به‌وسیله بازار آزاد از طریق رودخانه‌های قابل کشتیرانی و آبراه ساحلی، وفور منابع طبیعی، تسهیل استخراج ارزان انرژی، کارآفرینی و روآوردن به مشاغل و صنایع نوین به افزایش سرعت این کشور در دستیابی به روند صنعتی شدن کمک زیادی کرد.
این کشور که خطوط تولیدی خود را به تمام‌اتوماتیک و هوشمند تغییر داده است در آغاز سال ۲۰۱۶ میلادی تولید ناخالص داخلی خود را بیش از ۱۸ هزار و ۵۵۸ میلیارد دلار عنوان کرد که نسبت به سال گذشته میلادی از رشد ۲/۴ درصدی بهره‌مند شده بود. از این میان صنعت در بخش‌هایی مانند نفت، فولاد، خودرو، هوافضا، ارتباطات راه دور، مواد شیمیایی، صنایع نظامی، الکترونیک، پردازش مواد غذایی، کالاهای مصرفی، چوب و معدن توانسته سهمی حدود ۲۱ درصد از تولید ناخالص داخلی امریکا را به خود اختصاص دهد.
ایتالیا به عنوان دومین عضو گروه جی ۷ نیز رشد سریع صنعتی را تجربه کرده است. این کشور نسبت به سایر کشورهای اروپایی کمی دیرتر روند صنعتی شدن را در پیش گرفت اما با این حال توانست در ۵ دهه به رتبه کشوری صنعتی و توسعه‌یافته دست یابد به طوری که در سال ۲۰۰۶ میلادی سهم صنعت به ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی رسید. مهم‌ترین و ارزآورترین صنعت این کشور اروپایی، گردشگری است و به دنبال آن تولید مواد غذایی، نساجی، ماشین‌آلات، آهن، فولاد و سایر محصولات فلزی، مواد شیمیایی، وسایل نقلیه موتوری، پوشاک و لباس و سرامیک مهم‌ترین صنایع این کشور را تشکیل داده است. صنایعی که بیشتر در دستان بخش خصوصی ایتالیا قرار دارد و دولت تنها در نقش حامی و ناظر بر عملکرد آنان نظارت دارد.
ایتالیا که علاوه بر عضویت در اتحادیه اروپا از زیرمجموعه‌های سازمان تجارت جهانی به شمار می‌آید در ابتدای سال ۲۰۱۶ میلادی به هزار و ۸۶۰ میلیارد دلار در بخش تولید ناخالص داخلی خود دست یافت و با رشدی کمتر از یک درصد نسبت به سال گذشته مواجه شد. رقمی که بنا بر پیش‌بینی‌ها تا پایان سال جاری به ۱/۲ درصد افزایش خواهد یافت. در این میان خدمات ۷۴ درصد، صنعت ۲۴ درصد و کشاورزی ۲ درصد در تولید ناخالص داخلی این کشور سهم دارند. ایتالیا عمده محصولات خود را به کشورهای هم‌گروه خود در جی ۷ از جمله آلمان، فرانسه و امریکا صادر می‌کند و به دنبال آن با کشورهای سوئیس، امارات متحده عربی و اسپانیا نیز شراکت خوبی دارد.

نبض صنعت آلمان
آلمان سومین عضو این گروه ۷ نفره است که علاوه بر عضویت در گروه جی ۷ و اتحادیه اروپا، در سازمان تجارت جهانی و سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه تجاری نیز حضور دارد. همچنین این کشور از رقم تولید ناخالص داخلی بالایی برخوردار است و تولید ناخالص داخلی خود را ۳ هزار و ۲۶۰ میلیارد دلار عنوان کرده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱/۷ درصد افزایش یافته و در این میان صنعت حدود ۳۰ درصد سهم دارد. در حال حاضر بیش از ۲۹ درصد نیروی کار آلمان در صنایعی مانند آهن و فولاد، زغال‌سنگ، سیمان، سوخت معدنی، مواد شیمیایی، پلاستیک، ماشین‌آلات تولید، وسایل نقلیه، قطار، کشتی‌سازی، فضا و هواپیما، ابزار و ماشین‌آلات، الکترونیک، فناوری اطلاعات، دستگاه نوری و پزشکی، داروسازی، مواد غذایی و نوشیدنی و منسوجات مشغول به کار هستند. علاوه بر این درباره وضعیت صنایع این کشور عنوان شده که در فاصله سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ میلادی بیش از هزار میلیارد دلار از سرمایه صرف شده در صنایع این کشور از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی تامین شده است.
آنچه آلمان را از سایر کشورهای عضو جی ۷ متمایز می‌کند، این نکته است که ۹۹ درصد از شرکت‌های آلمانی در قالب شرکت‌های کوچک و متوسط (MSE) تعریف شده‌اند. علاوه بر این آلمان نخستین کشور بزرگ صنعتی است که به سراغ انرژی‌های تجدیدپذیر در صنایع رفت و توانست بیش از ۲۷ درصد از مصرف برق خود را از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کند. این کشور در حال حاضر نیز بزرگترین تولیدکننده توربین‌های بادی در جهان نام دارد.

از فرانسه تا ژاپن
فرانسه، چهارمین عضو جی ۷ در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم در صنایع الکترونیکی، حمل‌ونقل، پردازش و ساخت‌وساز با چنان رشد سریعی مواجه شد که توانست عنوان چهارمین اقتصاد بزرگ جهان را در آن دوران به خود اختصاص دهد. فرانسه نیز مانند آلمان حدود ۳۰ درصد از سهم تولید ناخالص داخلی خود را مدیون بخش صنعت است و دولت این کشور به عنوان یکی از فعالان اصلی در عرصه صنعتی ظاهر شده است به طوری که در دهه ۸۰ میلادی حدود یک سوم از شرکت‌های فرانسوی زیرنظارت مستقیم دولت فعالیت داشتند. روندی که در هزاره سوم تا حدودی تغییر کرد اما باز هم بخش عمده صنایع هوانوردی، دفاع، خودرو، انرژی، ارتباطات از راه دور زیر نظر دولت فعالیت دارند. فرانسه در صنعت هواپیماسازی، صنایع شیمیایی، داروسازی، مواد غذایی و لبنی رشد زیادی داشته است. رقم تولید ناخالص داخلی فرانسه به تازگی ۲ هزار و ۴۶۰ میلیارد دلار و سهم بخش صنعت نیز ۱۸ درصد عنوان شده است.
کانادا، پنجمین عضو جی ۷ نام دارد که نوآوری را محور توسعه اقتصادی خود قرار داده و به سهم تحقیق و توسعه در پیشرفت صنعتی خود توجه زیادی نشان داده است. به دنبال این کشور به نام انگلیس می‌رسیم که در طول یک سال گذشته و با وجود روبه‌رویی با مشکلات و بحران‌های زیاد در صنایع خود همچنان رتبه خود را در میان کشورهای پیشرفته نگه داشته است. در حال حاضر کنفدراسیون صنعت بریتانیا به عنوان متولی بخش صنعتی بیش از ۱۹۰ هزار کسب و کار صنعتی را زیر نظر دارد و به حمایت از آنان می‌پردازد. در حال حاضر ۱۹ درصد از نیروی کار انگلیس در بخش صنعتی مشغول به کار است. تولید ناخالص داخلی انگلیس ۲ هزار و ۸۴۹ هزار میلیارد دلار عنوان شده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی با رشد ۲ درصدی مواجه شود. پنجمین اقتصاد برتر جهان در صنایع هوافضا، داروسازی، خودروسازی و فولاد جزو رتبه‌های نخست جهان است و علاوه بر این در صنایع نفت و گاز نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.
ژاپن به عنوان آخرین عضو گروه جی ۷ و یکی از کشورهای آسیایی توسعه یافته مهد مارک‌های مشهوری همچون تویوتا، سونی، فوجی فیلم، پاناسونیک و معروف در سراسر جهان است. یکی از زمینه‌های مستعد برای رشد اقتصادی آینده ژاپن صنایع روباتیک است که می‌تواند آینده روشنی را برای این کشور متصور کند. این کشور علاوه بر تولید خودرو و روباتیک در صنایع های‌تک، صنایع دریایی و ریلی نیز فعالیت دارد و جزو کشورهای مطرح جهان به شمار می‌آید.
بنا بر این گزارش می‌توان دید که تمامی کشورهای عضو گروه جی ۷ در صنایع مادر از جمله صنایع بزرگ حضور دارند و علاوه بر این دولت‌های آنان نیز در قالب نظارت یا حضور مستقیم در بخش صنعت ردپایی از خود به جای گذاشته‌اند. ردپایی که به رشد بخش خصوصی و در نهایت به رشد صنعتی کشورها منجر شده است. در کنار این موارد نکته لازم به یادآوری این است که کشورهای این گروه به نقش تحقیق و توسعه در پیشرفت صنعتی خود نیز توجه زیادی داشته‌اند و هنوز هم از این روند به عنوان نسخه‌ای برای حفظ موقعیت صنعتی خود در جهان استفاده می‌کنند.
منبع: صمت