تصویر تجارت خارجی 94

اگر چه این امر را می‌توان علامتی مثبت در بخش بازرگانی کشور دانست اما با این وجود آمارها نشان می‌دهد که در سال 94 هم صادرات و هم واردات کشور در سطح پایین تری از سال ماقبل آن قرار دارد که مستلزم آن است در سال 95، با بهبود ساختارهای تجاری این روند تغییر کند. براساس آمارهای گمرک، صادرات غیرنفتی کشور (با احتساب میعانات گازی) در سال 94 معادل 42میلیارد و 415 میلیون دلار (93 میلیون و 520 هزار تن) رقم خورده که نسبت به رقم مشابه سال گذشته افت ارزشی بیش از 16 درصدی و افت وزنی هفت درصدی را تجربه کرده است.

بر این اساس با توجه به رقم هدف گذاری شده 1/ 61 میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی کشور در سال 94، می‌توان گفت در این سال سهمی معادل 69 درصد رقم هدف‌گذاری شده، محقق شده است. واردات کشور نیز در سال 94 معادل 41 میلیارد و 499 میلیون دلار (35 میلیون و 70 هزار تن) ثبت شده که نسبت به رقم مشابه در سال 93 افت ارزشی 5/ 22 درصدی و افت وزنی 5/ 18 درصدی را به خود دیده است. بر اساس آمارها می‌توان گفت، در سال گذشته شاهد افزایش میانگین قیمت كالاهای صادراتی کشور بودیم كه از كاهش نسبتا محسوس خام‌فروشی حكایت دارد؛ به‌طوری‌كه متوسط قیمت هر تن كالای صادراتی كشور در سال گذشته به ۴۶۱ دلار رسید و 22/ 1 درصد افزایش یافت. همچنین متوسط قیمت هر تن كالای وارداتی به یك هزار و ۱۸۳ دلار رسید كه نسبت به رقم مشابه سال 93، معادل ۵درصد كاهش داشته و نشان می‌دهد سهم مواد اولیه از واردات ایران در سال گذشته افزایش یافته است. همچنین در سال 94، حجم تجارت خارجی کشور معادل 83 میلیارد و 914 میلیون دلار ثبت شده و تراز تجاری کشور نیز مازاد 916 میلیون دلاری را تجربه کرده است. «افت قیمت نفت و به تبع آن افت قیمت سایر کالاها» و «انتظار فعالان اقتصادی به برداشته شدن تحریم ها» در سال 94 را می‌توان دو عامل مهم کاهش تجارت خارجی کشور در سال 94 دانست.

بررسی اقلام عمده كالاهای صادراتی كشورمان در سال 94 نشان می‌دهد جایگاه میعانات گازی در میان كالاهای صادراتی به‌شدت افت داشته است؛ به‌طوری‌که سال گذشته 5/ 52 درصد صادرات میعانات گازی افت داشته و تاثیر قابل‌توجهی بر افت صادرات غیرنفتی كشور گذاشته كه تحت تاثیر نوسانات شدید قیمت نفت صورت گرفته است. با این وجود صادرات انواع محصولات پتروشیمی و سایر كالاها با روند كاهشی بسیار كمتری مواجه بوده و فقط ۲ درصد كاهش داشته ‌است كه البته در صورت تفكیك محصولات پتروشیمی از سایر كالاها شاهد افزایش صادرات پتروشیمی‌ها هم خواهیم بود. در مجموع عمده كالاهای صادراتی به ترتیب شامل گازهای نفتی و هیدروكربورهای گازی شكل مایع شده به ارزش یک میلیارد و 572 میلیون دلار و سهم 40/ 4 درصد از كل ارزش صادرات، پروپان مایع شده به ارزش یک میلیارد و 422 میلیون دلار و سهم ارزشی 98/ 3 درصدی از کل ارزش صادرات و قیر نفت به ارزش یک میلیارد و 239 میلیون دلار با سهم ارزشی 47/ 3 درصدی از کل ارزش صادرات بوده است. عمده كالاهای وارداتی كشور نیز به ترتیب شامل ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و 405 میلیون دلار با سهم 39/ 3 درصدی از كل ارزش واردات، گندم خوراکی به ارزش 867 میلیون دلار با سهم ارزشی 09/ 2 درصدی، لوبیای سویا به ارزش 728 میلیون دلار با سهم ارزشی 75/ 1 درصدی، برنج به ارزش 680 میلیون دلار با سهم ارزشی 64/ 1 درصدی و كنجاله سویا به ارزش 672 میلیون دلار و سهم ارزشی 62/ 1درصدی قرار دارد.

عمده‌ترین كشورهای واردكننده و صادركننده
همچنین در سال 94 به ترتیب كشورهای چین، عراق، امارات متحده عربی، افغانستان و هند عمده‌ترین خریداران كالاهای ایرانی بوده‌اند كه سهم كشورهای امارات متحده عربی و افغانستان از كالاهای صادراتی ایران در مقایسه با سال ۱۳۹۳ افزایش داشته و سهم هند نیز تقریبا ثابت مانده است؛ اما سهم چین از كالاهای صادراتی ایران بیش از ۲۳ درصد كاهش داشت. براساس آمارها در سال 94، صادرات ایران به چین معادل هفت میلیارد و 227 میلیون دلار بوده که از ارزش کل صادرات غیرنفتی کشور (بدون احتساب میعانات گازی) سهمی معادل 20 درصد را به خود اختصاص داده است. همچنین سهم ارزشی صادرات ایران به عراق 17 درصد، سهم ارزشی صادرات ایران به امارات متحده عربی 14 درصد، سهم صادرات به افغانستان 7 درصد و سهم ارزشی صادراتی ایران به هند از کل ارزش صادرات 94 نیز معادل هفت درصد رقم خورده است. عمده‌ترین كشورهای صادركننده كالا به ایران در سال گذشته نیز به ترتیب شامل چین، امارات متحده عربی، كره جنوبی، تركیه و سوئیس بوده‌اند كه مهم‌ترین نكته در این خصوص كاهش ۱۸ درصدی واردات كالای چینی به ایران در سال ۱۳۹۴ بوده است. همچنین آمارها نشان می‌دهد سهم سوئیس به‌عنوان كشوری كه محل انجام معاملات كالاهای سایر كشورها در آنجا بوده از تجارت خارجی كشورمان به میزان ۵ درصد افزایش یافته و سهم امارات متحده عربی در انجام معاملات كالاهای وارداتی به ایران نیز ۳۶ درصد كاهش داشته است. بر این اساس سهم واردات ایران از چین از ارزش کل واردات کشور در سال 94، معادل 25 درصد بوده و سهم ارزشی واردات ایران از امارات متحده عربی 19 درصد، از جمهوری کره 9 درصد، از ترکیه هفت درصد و از سوئیس 6درصد بوده است.

واردات خودروی سواری
همچنین در سال ۱۳۹۴ با اجرایی شدن سیاست جلوگیری از واردات خودروهای بالای ۲۵۰۰ سی‌سی یا لوكس و چشم‌پوشی دولت از درآمدهای حاصل از آن، واردات خودرو بیش از ۵۰ درصد كاهش یافت و تعداد ۵۱ هزار و ۵۲۲ دستگاه انواع خودرو وارد كشور شد. میزان واردات خودرو در سال ۱۳۹۳ به تعداد ۱۰۳ هزار و ۹۱۸ دستگاه بود. از سوی دیگر، ارزش واردات خودرو هم كاهش قابل‌توجهی داشت و با 43 درصد كاهش به یك‌میلیارد و ۲۳۰ میلیون دلار رسید. در سال ۱۳۹۳ به میزان ۲ میلیارد و ۱۵۱ میلیون دلار صرف واردات انواع خودرو شده بود.