صنایع نساجی و تلفیق هنر و صنعت

در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی از قرآن مجید و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، دکتر محمد ذره بینی- استادیار دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان- ضمن خوشامدگویی به میهمانان عنوان داشت: اولین و دومین دوره مسابقات ملی دانشجویی طراحی مهندسی و هنری پارچه و پوشاک به ابتکار و همتدانشگاه یزد در سال های 1390 و 1391 برگزار شده است.

به گفته وی، سومین دوره این مسابقات با هدف دائمی نمودن آن با سرپرستی «انجمن علوم و فناوری نساجی ایران» براساس آئین نامه تدوین شده که به تصویب انجمن مذکور رسیده، برگزار می شود.

ذره بینی تصریح کرد: برگزاری دورهای این مسابقات با توجه به وسعت بازار نساجی کشور و همچنین شرایط حاکم بر این بازار از نظر تأمین نیازهای داخلی و راهیابی به بازارهای هدف صادراتی در راستای سند راهبردی صنعت کشور (که برای نخستین بار صنایع نساجی و پوشاک کشور شامل شده ) حائز اهمیت است.

به گفته این استاد دانشگاه، رشد و فعال شدن توان تولیدی صنایع کشور به طور خاص و صنایع نساجی به طور عام نه تنها می تواند گره گشای بخش قابل توجهی از معضلات اقتصادی جامه باشد، بلکه با توجه به توانایی صنایع پوشاک در ایجاد ارزش افزوده قابل توجه صنایع نساجی کشور را قادر به ایفای نقش تاریخی خویش در ایجاد سرمایه های لازم جهت شکوفایی صنعت کشور می نماید.

مهندس محسن شنبه- دبیر سومین دوره مسابقات ملی دانشجویی طراحی مهندسی و هنری پارچه و پوشاک- به عنوان سخنران بعدی در جایگاه حاضر شد و به بیان مطالبی در زمینه روند برگزاری سومین دوره مسابقات پرداخت.

وی ضمن اعلام این مطلب که تلاش داریم در سومین دوره مسابقات با رویکردی تازه در مسیر کاربردی فعالیت های مسابقات حرکت کنیم، افزود: در ابتدا برای مشخص شدن روند مسابقات، اساسنامه ای تدوین و به تأیید دانشگاه های معتبر سراسر کشور قرار گرفت و براساس آن عنوان مسابقات به صورت «مسابقات طراحی مهندسی و هنری پارچه و لباس» تغییر پیدا کرد.

شنبه به ذکر اهداف برگزاری مسابقات نیز پرداخت که عبارت بودند از:

*افزایش حضور دانشجویان با گرایش های مختلف نساجی به عنوان شرکت کننده در مسابقات و ایجاد فرصت مناسب برای نمایش مهارت ها، توانمندی ها و قابلیت های آنان

*ارتباط و تعامل دانشجویان رشته های فنی و مهندسی با رشته های هنری

*توجه و تمرکز به ابعاد عملی که در ارتباط صنعت و دانشگاه تجلی پیدا می کند.

*ابعاد تجاری و اقتصادی. معتقدیم که بدون توجه به این موضوع، برگزاری مسابقات توجیهی ندارند؛ باید طرح هایی به عنوان طرح های برتر برگزیده شوند که در آنها جنبه های اقتصاد، تولید تجاری و تولید انبوه مدنظر قرار گرفته باشند؛ به همین دلیل بخشی از داوری ها به داوری اقتصادی طرح ها معطوف شده است؛ صاحبان صنعت و مدیران واحدهای تولیدی بخشی از داوری طرح ها را به عهده می گیرند تا تمام طرح ها از نظر ابعاد تجاری و اقتصادی مورد بررسی قرار گیرند.

وی یادآور شد: بالغ بر 80 تیم از دانشگاه های مختلف مورد داوری اولیه قرار گرفتند و در نهایت61 تیم در مسابقات این دوره حضور دارند.

شنبه، خطاب به دانشجویان حاضر در همایش گفت: در مسابقات امروز، صِرف برنده شدن ملاک مهمی نیست، به همین دلیل توصیه می کنم ضمن توجه به نتایج نهایی ، از تجارب صنعتگران و مدیران واحدهای نساجی در این مسابقات نهایت استفاده را به عمل آورید.

وی در پایان ابراز امیدواری نمود که حضور دانشجویان گرایش های مختلف نساجی در این مسابقات، زمینه ای برای حضور موفق و سازنده آنان در اقتصاد، بازار، صنعت و کارخانه های نساجی کشور باشد.

مراسم افتتاحیه سومین دوره مسابقات ملی دانشجویی طراحی مهندسی و هنری پارچه و پوشاک با سخنرانی دکتر سیدمهدی ابطحی- معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان- ادامه پیدا کرد.

وی ابراز داشت: اگر پنجاه سال پیش مردم سختکوش، قانع و دلشاد اصفهان (با نرخ بیکاری کم و شادابی بالا ) را نسبت به لزوم توجه به محیط زیست در آینده هشدار می دادیم، شاید برایشان بی معنا بود. مردم در شهری زیبا با هوایی پاک و صنعتی دوستدار طبیعت (عمدتاً نساجی و صنایع دستی) بود، زندگی می کردند. اگر 40-30 سال پیش اصفهان سرخوش از توان خود در جذب صنایع بزرگی مانند فولاد و .. اندرز می دادیم که تولید کالاهای پایه و پر حجم راه توسعه قابل اتکا نیست به خِرد ما شک می کردند! اما امروز توجه به توسعه پایدار به مفهوم توسعه ای که بتواند نیازهای فعلی را (بدون خدشه دار کردن توانایی های نسل آینده) پاسخ دهد، توسعه پایدار به معنی توجه به محیط زیست و مسائل اجتماعی درکنار رشد اقتصادی برای همه ملموس است.

ابطحی، توجه به صنایع پاک، نبوغ و خلاقیت و ایجاد زمینه های کارآفرینی راه برون رفت از زندگی ناخوشایند کنونی دانست و افزود: نه اصفهان که این کشور بیمار اگر از خوان نعمت های خدادادی معادن و ذخایر زیر زمینی برخیزد و به نعمت بزرگتر خداوند یعنی نبوغ و استعدادها خود و به هنر (که نزد ایرانیان بود و هست) توجه کند به تدریج سلامت پیدا می کند.

وی افزود: در سومین دوره مسابقات ملی دانشجویی طراحی مهندسی و هنری پارچه و پوشاک، جنبه های مختلفی از توسعه پایدار را رصد می کنیم که اولین جنبه آن بین رشته ای بودن مسأله است؛ مهندسی نساجی، دامنه وسیعی از مهندسی ها اعم از علوم الیاف، پلیمر، شیمی، مکانیک، برق و صنایع را در برمی گیرد و زمانی که در کنار هنر، مردم شناسی و تاریخ قرار می گیرد ترکیب فوق العاده ای را فراهم می آورد، نویدبخش ایجاد فناوری برتر و اثربخش خواهد بود.

معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان اضافه کرد: نگاه به طراحی مهندسی پارچه و پوشاک می تواند به عنوان مزیتی برای تأثیرگذاری جهانی مطرح باشد و این امر از عهده بزرگانی ساخته است که به نبوغ جوانان ارج می نهند، استعدادهای برتر را کشف می کنند، نقادی صریح خود را به کار می برند و فناوری را شکوفا می کنند.

محمدمهدی رئیس زاده- دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران- به عنوان سخنران بعدی مراسم به جایگاه دعوت شد. وی در ابتدا به معرفی مختصر انجمن صنایع نساجی ایران پرداخت و گفت: این تشکل کارفرمایی سال1340 راه اندازی شده است و در حال حاضر حدود 500 عضو از سراسر کشور دارد.

رئیس زاده با اشاره به این نکته که انجمن تلاش می کند با هم افزایی و کمک فکری اعضای خود، نقش موثری در رفع مشکلات این صنعت ایفا نماید، اذعان داشت: یکی از مهم ترین تلاش های ثمربخش انجمن، قرار گرفتن صنعت نساجی در سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت است؛ در سال های گذشته با غفلت از این صنعت مهم و استراتژیک، در رأس هرم صنایع کشور، پتروشیمی، صنعت نفت و گاز و فولاد قرار داشت.

وی، صنعت نساجی و پوشاک را یک صنعت سبز با بیشترین میزان اشتغال و کمترین سرمایه گذاری توصیف کرد و افزود: یکی از مهم ترین معضلات این صنعت، قاچاق و واردات غیرقانونی است و اهمیت این مسأله به اندازه ای است که در جلسات مختلف رسانه ها، نهادها و سازمان های دولتی و حتی بیت معظم رهبری نیز مطرح شد.

دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران با یادآوری لزوم فرهنگ سازی توجه به تولید داخل گفت: محمدحسین کازرونی (که از وی به عنوان بزرگ ترین تاجر قرن گذشته ایران یاد می شود)، در سال 1317 هجری قمری پس از تأسیس شرکت اسلامیه، اطلاعیه ای به این شرح در روزنامه حبل المتین منتشر می کند: « حقیر الحاج محمد حسین کازرونی محض رضای خدا و تقویت شرع مطهر و اطاعت علما اسلام و ترویج منسوجات داخله ایران خاصه اصفهان و رفاه فقرا از غره شهر رجب سنه 1317 خود و بستگان و اجزاء دو اداره (شرکت اسلامیه و کمپانی مسعودیه) سر تا پا ملبس به لباس ایرانی و منسوجات اصفهانی خواهم شد. از آشنایان و دوستان که پیروان شرع مطهر و مطیع علمای اعلام هستند، خواهشمندم در این خصوص با حقیر شرکت نموده و از امروز تهیه استعمال منسوجات داخله نمایند. چنانچه دخیل میشوند محض تشویق دیگران در صدر و حاشیه این ورقه، مرقوم و به خاتم شریف، مختوم فرمایند. طی انتشار این اعلامیه 800 نفر از رؤسای تجار و اشراف اصفهان و قمشه متفق الکلمه در ترک استعمال منسوجات خارجی اتفاق کرده اند و علمای اعلام نیز کمال همراهی را نموده و بدین سبب خیر تحسین فرموده اند.»

وی سپس عنوان داشت: متأسفانه در دهه 1383 تا 1393 ، سیاستگزاری ها بر پایه حمایت از واردات و تزریق دلارهای ارزان نفتی به بازار بود. تثبیت نرخ ارز، تشدید تورم را به دنبال داشت، هزینه های دستمزد بیش از 15 برابر شد و به تبع آن هزینه های تأمین اجتماعی و حق بیمه کارفرمایان افزایش پیدا کرد، تولیدات داخلی در شرایط نابرابر با محصولا خارجی قرار گرفتند

رئیس زاده اذعان داشت: طبق آمارهای گمرک، واردات رسمی منسوجات و پوشاک طی ده سال گذشته، 7/23 میلیارد دلار و میزان قاچاق 25 میلیارد دلار بود (یعنی بیش از واردات رسمی!)؛ مجموع واردات نساجی و پوشاک 60 میلیارد دلار و در سال 1390 به 10 میلیارد دلار رسید.

وی افزود: سرمایه گذاری ارزی انجام شده طی 10 سال در صنعت نساجی 6/2 میلیارد دلار بوده است بنابراین نسبت واردات به سرمایه گذاری انجام شده در این صنعت 28 برابر است؛ پس با رشد منفی سرمایه گذاری در صنایع نساجی و پوشاک مواجهیم.

رئیس زاده به اشتغال نیز پرداخت و گفت: میزان اشتغال مستقیمی که در این ده سال از بین رفته، بین 400 تا 700 هزار نفر برآورد می شود.

وی، کمترین میزان سرمایه گذاری برای ایجاد اشتغال را متخص صنعت نساجی دانست و گفت: سهم پوشاک از کل ارزش افزوده، قبل از سال 1383 حدود82 /3 درصد بود در حالی که طی این 10سال به33/0 درصد کاهش یافته است.

دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران تصریح کرد: حوزه نساجی، پوشاکو کفش در مجموع 5/4 درصد تجارت جهانی را تشکیل می دهد اما در این میان متأسفانه صادرات فرش دستباف ایران در سال2010 تا سال2014 کاهش12 درصدی را تجربه کرد، در حالی که سایر کشورها سرمایه گذاری های قابل توجهی در این صنعت انجام دادند، برای مثال کشوری مانند ویتنام به رشد 23 درصدی در صادرات دست یافت.

به گفته وی، نخ فیلامنت پلی استر با رشد 42 درصدی، بالاترین رقم تولیدات نساجی کشور طی 9 ماه اخیر را به خود اختصاص می دهد و در مقابل با کاهش تولید الیاف اکرلیک روبرو هستیم.

رئیس زاده اضافه کرد: زنجیره عرضه تولیدات نساجی از کشاورزی (کاشت پنبه) و یا از چاه های نفت ( تولید محصولات پتروشیمی) آغاز می شود، امکان ایجاد بیش از یک میلیون شغل در بازار داخلی داریم و بازار نساجی، پوشاک و کفش ما با حجم حدود 20 میلیارد دلار (2/1کل بازار جهان) ، مهمترین بازار منطقه خاورمیانه را تشکیل می دهد.

دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران گفت: طبق آمارهای رسمی، کشور ما با داشتن 79 میلیون نفر جمعیت، هجدهمین کشور پرجمعیت دنیا محسوب می شود و ارزش بازار داخلی آن از میزان تولید ناخالص داخلی بیش از 90 کشور دنیا بیشتر است. طی سال های اخیر بیش از 60 درصد بازار داخلی با بیش از 10 میلیارد دلار تحت نفوذ واردات قرار داشته است.

وی ضمن یادآوری این مطلب که مصرف سرانه پوشاک ما بیش از کشورهایی مانند چین و حدود یک چهارم کشورهای اروپایی و آمریکایی است، گفت: ضریب نفوذ واردات پوشاک به ایران5/1 برابر متوسط جهانی است.

به گفته دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران، در دهه 80، حجم واردات پوشاک به کشور، رشد صد درصدی پیدا کرد و به 6 میلیارد دلار رسید، موجب افت شدید تولید پارچه پیراهنی و پوشاک آماده شد، و به این ترتیب بخش عمده ای از اشتغال مستقیم کشور از بین رفت.

رئیس زاده تأکید کرد: در دهه گذشته، صادرات رسمی پوشاک از ایران نسبت به دهه پیش 25 برابر و در سال 1390 نسبت به سال 1370، 215 برابر شد!! مقایسه آمار گمرک سایر کشورها مانند چین، امارات و ترکیه با گمرک ایران طی دهه 83 تا 93 نیز از رقم 6/4 میلیارد دلار، کم اظهاری یا سایر تخلفات در واردات پوشاک حکایت می کند.

وی گفت: طبق اعلام رسمی چین در سال 2014 ، 959 میلیون دلار منسوجات، پوشاک و کفش به ایران صادر شده اما در سایت گمرک ایران 5 میلیون دلار اظهار شده است! و واردات منسوجات به مناطق آزاد حدود 20 درصد مغایرت های گمرکی را در بر می گیرد.

دبیرکل انجمن صنایع نساجی ایران بیان داشت: بخش عمده ای از پوشاک وارداتی به کشور از نوع نامرغوب است، در حال حاضر در بخش پوشاک تولیدکنندگانی داریم که محصولات خود را حتی در شرایط تحریم از طریق ترکیه به اروپا صادر می کردند و صادرات بسیار موفقی داشتند.

به گفته رئیس زاده، طبق آخرین آمار بخش عمده فروشی، بازار تهران 56 درصد از کل توزیع پوشاک کشور را بر عهده دارد که از این رقم 44 درصد قاچاق و 9 درصد نیز همراه با مسافر وارد می شود.

وی، اولین رتبه قاچاق منسوجات و پوشاک با برندهای جعلی را متعلق به ایران دانست و گفت: مهم ترین دلیل کسب این رتبه، حاشیه سود بالا برای فروشندگان پوشاک قاچاق است که طبق آمار 75 درصد از کل کشفیات پوشاک قاچاق متعلق به چین و 9 درصد متعلق به امارات است که این کشورها در صدر کشورهای صادرکننده پوشاک با برند جعلی قرار دارند.

وی ضمن اشاره به توسعه خرید و فروش آنلاین و راه اندازی فروشگاه های بزرگ و هایپراستارها گفت: از نظر توزیع سامان یافته محصولات مختلف آمریکا در صدر کشورها قرار دارد و رتبه های بعدی به ترتیب امارات، مالزی، عربستان، عمان، بحرین، چین و ایران قرار گرفته اند.

به اعتقاد رئیس زاده، مهمترین راهکارهای مقابله با شرایط موجود مواردی مانند اصلاح نظام توزیع، تعدیل تعرفه ها و همسان سازی تعرفه ها ، همکاری مشترک میان تولیدکنندگان داخلی و برندهای معتبر خارجی، راستی آزمایی قراردادهای برندهای خارجی در شبکه های توزیع، عزم ملی و اقدامات فرهنگی به منظور حمایت از تولید داخلی دانست که با وجود کمبودهای کشور در بخش منسوجات، می توانیم حداقل 60 درصد از نیاز کشور را در داخل تأمین کنیم.

وی به برگزاری نمایشگاه اختصاصی پتو در اسفندماه سالجاری نیز اشاره کرد تا توانمندی های فعالان این بخش از صنایع نساجی در معرض دید مردم قرار گیرد.

مهندس حبیب الله شاه کرمی- دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان- آخرین سخنران مراسم افتتاحیه بود که در جایگاه سخنرانی قرار گرفت.

به گفته وی، 9 هزار و 818 واحد نساجی در سراسر کشور وجود دارند که از این تعداد 2 هزار و 150 واحد در اصفهان مستقر شده اند و 288 هزار اشتغال رسمی را ایجاد کرده اند.

شاه کرمی، صنعت نساجی را یک صنعت پیشرو و حل کننده معضلات اجتماعی دانست و گفت: در سند راهبردی صنایع، کارگاه های زیر 10 نفر جزو تولید محسوب نمی شوند در حالی که برای مثال در اصفهان 6 هزار و 416 واحد زیر 10 نفر به صورت خویش فرما و کارفرما وجود دارند!

وی تصریح کرد: 5 درصد از کل سرمایه گذاری های داخل کشور و 13 درصد اشتغال به صنعت نساجی اختصاص دارد. هم چنین از20 میلیارد دلار گردش نساجی 7 میلیارد دلار قاچاق است.

دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان تأکید کرد: واقعیت این است که مبارزه با قاچاق منحصر به یک نهاد یا ارگان نمی شود و تمام فعالان نساجی و پوشاک، تأمین کنندگان مواد اولیه، نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند.

شاه کرمی تصریح کرد: در دنیای امروز، تأمین خواسته و نیاز مشتری حرف اول را می زند و زمانی که از عهده انجام این کار برنیاییم، مصرف کنندگان به تهیه و خرید محصولات قاچاق روی خواهند آورد.

وی با ذکر این مطلب که صنعت نساجی در مقایسه با تمام صنایع برتری های بسیاری دارد، گفت: ارزش صادراتی هر تن مواد خام معدنی 101 دلار ، ارزش صادراتی هر تن مواد خام غیرنفتی 392 دلار، یک تن کالای صادراتی کل مملکت 479 دلار، صادرات هر تن کالای نساجی 4 هزار و 160 دلار است یعنی به طور متوسط 9 برابر ارزش صادراتی کل کالاها. ضمن این که در صورت تقویت صنعت پوشاک و مد، این رقم به 12 هزار دلار در هر تن خواهد رسید.

به اعتقاد شاه کرمی، صنعت پوشاک به توسعه و عدالت اجتماعی می انجامد و درآمد سرانه کشور را افزایش می دهد اما تحقق این موضوع نیازمند عزم همگانی و همکاری صنعت، دانشگاه و دولتمردان است.

این صنعتگر نساجی در بخش دیگر سخنرانی خود گفت: توان تولید پارچه در ایران حدود یک میلیارد و 400 میلیون متر مربع، حجم مصرف 850 میلیون متر مربع و میزان واردات 550 میلیون متر مربع است. توان تولید وجود دارد اما بهره وری پایین، عدم توجه به نوسازی و بازسازی خطوط تولید و کم توجهی به نیاز و خواسته مشتری از تهدیدات این صنعت محسوب می شوند.

وی بیان داشت: یکی از مشکلات مهم در دوران پساتحریم، ورود گسترده برندهای مختلف منسوجات و پوشاک ترکیه به بازار ایران است در حالی که صنعتگران نساجی به هیچ عنوان با این روند موافق نیستند و سرمایه گذاران ترک یا هر سرمایه گذار خارجی دیگر باید بخشی از تولیدات خود را در ایران انجام دهند و به انتقال دانش فنی و تکنولوژی های خود بپردازد نه این که ایران را یک بازار گسترده برای فروش صرف محصولات خود ببینند. واردات محصولات خارجی هیچ دردی را درمان نخواهد کرد و جز تعطیلی واحدهای تولیدی ایران رهاوردی نخواهد داشت!

دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنایع نساجی استان اصفهان اذعان داشت: سرمایه گذاری مشترک، شرایط خاص خود را دارد برای مثال طرف خارجی اجازه ورود ماشین آلات دست دوم را ندارد.

وی، با بیان اینکه پنبه یک کالای استراتژیک است و باید در این زمینه به کشاورزان یارانه اختصاص یابد، در بخش دیگر سخنرانی خود، طراحان پارچه و لباس را نجات دهنده صنعت نساجی و پوشاک قلمداد کرد و گفت: امروزه در اغلب کشورها، رقمی معادل 20 میلیارد دلار در سال هزینه مد و لباس می شود.

شاه کرمی گفت: حجم کل صادرات نساجی و پوشاک ایران 920 میلیون دلار است در حالی که 50 کشور بالای یک میلیارد دلار صادرات دارند پس با تدوین برنامه منسجم و دقیق، به آسانی می توانیم 12 میلیارد دلار صادرات نساجی و پوشاک داشته باشیم.

وی، موانع دسترسی به مواد اولیه مرغوب، بهره های بالای بانکی، افزایش صعودی بیمه های تأمین اجتماعی، کمبود نیروی متخصص در واحدهای تولیدی محدودیت های فراوان وزارت ارشاد در زمینه نمایش پوشاک زنانه و مردانه از مهم ترین مشکلات صنعت پوشاک کشور برشمرد.

به اعتقاد شاه کرمی،4 عامل ماشین آلات، مواد اولیه، نیروی انسانی و مدیریت در نسل اول تولید حرف اول را می زدند اما در نسل های بعدی تولید، «دانایی» نقش مهمی ایفا می کند.