لزوم حرکت هوشمندانه در انعقاد تعرفه ترجیحی با ازبکستان

اسماعیل‌ توکلی‌زاده- رئیس کارگروه ریسندگی الیاف کوتاه انجمن صنایع نساجی ایران - به تمایل ازبکستان به انعقاد تعرفه‌های ترجیحی با ایران پرداخت و هشدار داد:  دولتمردان و متولیان اقتصادی و صنعتی ما باید با در نظر گرفتن منافع ملی از گنجاندن محصولات نساجی (به خصوص نخ) در لیست تعرفه ترجیحی برای ازبکستان جداً خودداری نمایند. همان‌طور که ازبکستان صادرات پنبه به سایر کشورها را ممنوع اعلام و ارزش افزوده آن را برای خود حفظ کرده ما هم باید با تمرکز بر حفظ منافع ملی، ورود محصولات نساجی ازبکستان و نخ را محدود و حتی ممنوع اعلام نماییم.

وی ضمن اشاره به حضور رئیس انجمن صنایع نساجی ازبکستان در نشست هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران از اعلام آمادگی ان مقام مسئول جهت همکاری‌های دو جانبه با ایران در زمینه‌های تجاری و همچنین نساجی خبر داد و گفت: به دلیل عدم دسترسی ازبکستان به دریا‌، مقامات این کشور تمایل بسیاری دارند تا از طریق بنادر ایران همچون بندر‌عباس و بندر چابهار کالاهای تولیدی خود را صادر نمایند؛ کما این‌که در سال‌‌های گذشته که ازبکستان به صادرات پنبه می‌پرداخت، بخش عمده‌ای از محصولات خود را از طریق بندرعباس صادر می‌نمود

توکلی‌زاده با بیان این مطلب که ازبکستان در دوران اتحادیه جماهیر شوروی‌، منبع اصلی تأمین پنبه این کشور با تولید سالیانه حدود یک میلیون تن شناخته می‌شد؛ افزود: پس از فروپاشی شوروی‌ هم یکی از صادرکنندگان عمده پنبه در جهان بود و تمام محصولات خود را به سایر کشورها از جمله ایران صادر می‌کرد، اما در چند سال اخیر با تغییر رویکرد دولت و تلاش برای توسعه صنایع نساجی و حفظ ارزش افزوده ناشی از کشت و تولید پنبه، به پیشرفت‌های شگرفی دست پیدا کرده به نحوی که از صادرکننده صرف الیاف پنبه به بزرگترین صادر‌کننده نخ در آسیای میانه تبدیل شده است و در سال گذشته‌، علاوه بر مصرف یک میلیون تن پنبه تولید داخل، از کشورهای تاجیکستان‌، قزاقستان‌، قرقیزستان و آذربایجان پنبه وارد کرده که این روند در سال‌های آینده افزایش پیدا خواهد کرد.

به گفته وی، در حال حاضر ظرفیت نصب شده در ۱۹۶ واحد ریسندگی در ازبکستان سالیانه بالغ بر یک میلیون تن نخ است و یکی  از اولویت‌های مهم دولت، افزایش این ظرفیت تا 3/1میلیون تن در سال می‌باشد که برای رسیدن به این رقم سالیانه نیازمند 5/1میلیون تن الیاف است.

رئیس کارگروه ریسندگی الیاف کوتاه انجمن صنایع نساجی ایران اذعان داشت: ازبکستان در زمینه تولید الیاف پلی‌استر به پیشرفت خاصی دست پیدا  نکرده و از این نظر در مضیقه می‌باشد لذا تولیدکنندگان الیاف پلی‌استر در ایران می‌توانند از این فرصت برای افزایش صادرات خود استفاده کنند.

این عضو انجمن صنایع نساجی ایران، ارزش کل محصولات نساجی ازبکستان (عمدتاً نخ و پارچه) را سالیانه حدود 1/7 میلیارد دلار اعلام کرد که 5/3 میلیارد دلار آن (حدود ۵۰ درصد) را صادر نموده است واز این مقدار صادرات‌، 5/76 میلیون دلار به ایران صادر کرده که ۹۶ درصد آن به انواع نخ در سیستم الیاف کوتاه اختصاص دارد.

توکلی‌زاده، ارزش تولیدات صنایع نساجی ازبکستان را 1/7 میلیارد دلار عنوان کرد که سهم 9/7 درصدی در تولید ناخالص داخلی این کشور دارد. همچنین از عمده مقاصد صادراتی نساجی ازبکستان می‌توان به کشورهای تازه استقلال یافته شوروی، ترکیه، کشورهای مشترک المنافع، لهستان‌، ایتالیا، آلمان کره جنوبی و ژاپن نام برد.

وی در پاسخ به این سوال که وضعیت تجاری ازبکستان با دنیا به خصوص در صنایع نساجی چگونه است؛ ابراز داشت: نساجی در کشور ازبکستان ، صنعتی با اولویت درجه یک شناسایی و تعریف شده و دولت عزم جدی دارد که نسبت به توسعه این صنعت همت گمارد ، برنامه طولانی‌مدت این کشور تکمیل زنجیره ارزش تا تولید پوشاک است و بدون شک  تا 10سال آینده به قطب نساجی منطقه و بزرگترين تولید کننده پوشاک تبدیل خواهد شد و از این مسیر به اشتغال‌زایی بالا، ارزش افزوده و ارزآوری قابل توجهی دست پیدا می‌کند. ضمناً با توجه به مناسبات متداول بانکی با جهان و بهره‌مندی از تسهیلات بین المللی همچون یوزانس و ری‌فاینانس نسبت به جذب منابع بانکی بین المللی موفق عمل کرده و سرمایه مورد نیاز جهت توسعه صنایع نوپای خود را تأمین می‌نماید.

توکلی‌زاده تصریح کرد: اصولاً نگاه به صنعت نساجی در کشورهای ایران و ازبکستان متفاوت بوده و قابل قیاس با هم نیستند‌، در ازبکستان به صنعت نساجی به عنوان صنعت مادر نگریسته می‌شود و حمایت همه جانبه از آن به عمل می‌آید، لازم به یادآوری است که در این زمینه صادرات 5/3 میلیارد دلاری صنعت نساجی ازبکستان در سال ۲۰۲۲ را با صادرات ۶۰۰ میلیون دلاری ایران  مقایسه نمایید!

توکلی‌زاده با اشاره به بازدید رئیس جمهور ازبکستان از نمایشگاه ایتمای میلان و اهمیت فراوان صنایع نساجی برای مدیران و تصمیم‌گیران ارشد این کشور یادآور شد: در کشور ما اولویت‌ با سایر صنایع است، چندان به صنعت نساجی بها داده نمی‌شود و از حمایت‌های دولت و سیستم بانکی بی‌بهره است به همین دلیل شاهد رشد و توسعه چشمگیر نساجی کشور نیستیم. در ایران، به دفعات برنامه و سند راهبردی برای پیشرفت صنایع نساجی تدوین می‌شود اما همگی بی‌حاصل هستند و با کوچک‌ترین تغییر و تحولی حتی در سطح مدیران میانی دولت‌، سند قبلی به فراموشی سپرده می‌شود و مسئول جدید، سندی منطبق با ایده‌آل‌ها و سلایق خود تدوین می‌کند و روز از نو و روزی از نو ! متأسفانه هیچ مقام بالاتری نیز پیگیر عدم اجرای سند قبلی نمی‌شود در نتیجه پیشرفتی هم در این صنعت محقق نمی‌شود؛ از سوی دیگر اقدامات توسعه‌ای بخش خصوصی برای دولت اهمیت چندانی ندارد چون تمرکز و اولویت آن سایر صنایع و امور است.

رئیس کارگروه ریسندگی الیاف کوتاه انجمن صنایع نساجی ایران در ادامه این گفت‌وگو بیان داشت: حدود ۱۹۶ واحد ریسندگی فعال در ازبکستان وجود دارد که به دو گروه تقسیم می‌شود. گروه اول کارخانه‌هایی هستند که دارای مزرعه پنبه هستند و دولت برای کمک به آنها ۴۰ درصد از هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت پنبه را متقبل می‌شود. گروه دوم کارخانجات ریسندگی هستند که فاقد مزرعه پنبه بوده و باید الیاف پنبه را خریداری کنند که در این حالت هم سیستم بانکی ازبکستان، تسهیلات با نرخ بهره ۴ درصدی در اختیارشان قرار می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید هر دو گروه از حمایت همه جانبه و واقعی دولت بهره‌مند هستند که در کاهش قیمت تمام شده و تقویت صادرات بسیار موثر می‌باشد؛ در حالی‌ که تولید‌کنندگان ایرانی باید با چنین رقیبان توانمندی دست و پنجه نرم کنند، کاری است سخت و گاه نشدنی!