قانون مشاغل سخت و زیان آور یکی از قانون هایی است که در دهه های گذشته در حمایت از کارگران و صنعتگران وضع شد؛ اما با گذشت زمان و عدم وجود آیین نامه های اجرایی مناسب به یکی از معضلات صنعتگران تبدیل شده است.
قانونی که در اوایل انقلاب با هدف کاهش تورم نیروی انسانی صنعت و با هدف کمک به بازنشستگی زودهنگام نیروی کار مشاغل، در واحدهای صنعتی و به خصوص واحدهای دولتی و مصادره ای تصویب شده بود. اکنون پس از سال‌ها به عنوان یکی از دغدغه‌های صنعتگران در پرداخت هزینه‌های سنگین مرتبط با دعاوی نیروی کار مشاغل در صنعت مطرح است.
به طور کلی مشاغل سخت و زیان آور به مشاغلی گفته می‌شود که عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیر استاندارد باشد؛ در اثر اشتغال بیمه‌شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد شود که نتیجه آن بیماری های شغلی و عوارض ناشی از آن باشد.
طبق قانون، مشاغل سخت و زیان آور به دو نوع الف و ب تقسیم بندی می شوند؛ که در نوع الف صنعت سخت و زیان‌آوری با ماهیت شغلی وابستگی دارد و می‌توان با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی و تکنولوژیکی مناسب توسط کارفرما، سختی و زیان آوری آنها را حذف و یا در سطح استاندارد قابل قبول کاهش داد. ولی نوع ب مشاغلی هستند که ماهیت سخت و زیان آوری آنها حتی با به کارگیری تمهیدات بهداشتی؛ ایمنی و فنی توسط کارفرما، سخت و زیان آوری آنها حفظ می شود (مانند کار مداوم در معادن زیرزمینی).
تعیین سخت و زیان آوری مشاغل نوع الف و ب در هر کارگاه با بررسی سوابق انجام بازدید و بررسی شرایط کار توسط کارشناسان بهداشت حرفه ای وزارت بهداشت و بازرسان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با تایید کمیته بدوی و تجدید نظر استانی انجام می شود و بیمه شدگانی که ۲۰ سال سابقه کار متوالی (یا ۲۵ سال متناوب) و پرداخت حق بیمه در مشاغل سخت و زیان آور دارند، بدون شرط سنی می توانند درخواست بازنشستگی سازمان تامین اجتماعی داشته باشند.
آیین نامه اجرای قانون مشاغل سخت و زیان آور در سال ۱۳۸۰ به تصویب رسید و در طول سال‌های گذشته به دلیل عدم وجود و وحدت رویه در اجرای قانون و کاستی ها و نارسایی های بسیار در آن ،محل ایراد تشکل ها و کانون های کارفرمایی بوده است و فعالین صنعت نساجی کشور مستحضراند که انجمن صنایع نساجی ایران به عنوان یکی از پر سابقه ترین و بزرگترین تشکل‌های کارفرمایی کشور همواره پیگیر اصلاح آیین نامه های اجرایی مرتبط با قانون مشاغل سخت و زیان آور بوده است.
حضور مهندس محمد مروج رئیس اسبق هیأت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران در جایگاه رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایان در اوایل دهه نود و نشست های مستمر با دکتر ربیعی وزیر وقت وزارت کار و امور اجتماعی، در نهایت به انعقاد تفاهم نامه مشترکی بین انجمن صنایع نساجی ایران و وزارت کار و امور اجتماعی منجر شد که طی این تفاهم‌نامه مقرر شد تا اصلاحاتی در آیین نامه اجرایی قانون مذکور صورت پذیرد و همچنین بازنگری های جدی در تعریف مشاغل سخت و زیان آور صورت پذیرد، که مهمترین آنها توجه ویژه به مشاغل نوع الف بود که با به کارگیری تمهیدات ایمنی، بهداشتی و فنی نظیر اصلاح نور سالن، به کارگیری گوشی و غیره امکان اصلاح شرایط سخت و زیان آوری آن فراهم می‌شد.
طی این موضوع بیش از ۱۲۰ شغل در کمیته های مربوط به عنوان مشاغل گروه ب شناخته شده بودند که پس از بررسی به حدود ۱۱۰ شغل در ۱۳ گروه شغلی احصاء و به تصویب شورای عالی حفاظت فنی رسید که کار در معادن، کوره ها، چاه ها، تونل ها، دکل ها، سمپاشی و غیره از جمله مشاغل سخت و زیان آور گروه ب شناخته شدند و در همین راستا سمینارهایی با هدف ایجاد وحدت رویه در کمیته های تخصصی مرتبط در استان‌های مختلف برنامه ریزی و اجرا شد اما با تغییر وزیر این روند به فراموشی سپرده شد و احکام اجرایی صادره برای واحدهای نساجی همواره یکی از مشکلات اعضای انجمن در سال های گذشته بوده است؛ که در این راستا انجمن صنایع نساجی ایران پیگیری‌های خود برای اصلاح قانون مذکور را متوقف نکرده است. به همین منظور با بهره گیری از مشاوره تخصصی در این حوزه تلاش کرده است تا واحدهای عضو را یاری نماید .
مهندس محمد اصابتی مدیرکل اسبق بازرسی کار وزارت کار که در حال حاضر مشاور انجمن صنایع نساجی ایران در امور مرتبط با روابط کار و مشاغل سخت و زیان آور است با برگزاری سمینارهای آموزشی، نشست های پرسش و پاسخ، مشاوره های تلفنی و حضوری کوشیده است تا همراه مدیران و کارآفرینان صنعت نساجی باشد. در این راستا عصر روز یکشنبه مورخ 27/01/1402 مهندس اصابتی در هزار و یکصد و سی امین نشست هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران حضور یافت و گزارشی از آخرین پیگیری های مربوط به آیین نامه پیشنهادی اجرایی قانون مشاغل سخت و زیان آور را ارائه نمود که مقرر شد انجمن با همراهی سایر تشکل‌های کارفرمایی موضوع لزوم اصلاح آیین نامه را در دستور پیگیری های خود قرار دهد. همچنین مقرر شد تا کار گروه‌های آموزشی مستمری برای واحدهای عضو انجمن برنامه ریزی و اجرا گردد تا از حداکثر ظرفیت های قانونی موجود در جهت کاهش فشارهای وارده به واحدهای تولیدی استفاده شود. اعضای محترم انجمن صنایع نساجی ایران می توانند جهت بهره مندی از مشاوره های تخصصی در حوزه روابط کار و مشاغل سخت و زیان آور، از مشاوره های دبیرخانه بهره مند گردند.