گرفتاری صنایع نساجی در تار و پود بروکراسی‌های دولتی

صنعت نساجی در کشورهای توسعه یافته از دیرباز نقش تعیین کننده‌ای در رشد و شکوفایی صنعتی داشته و بسیاری از کشورها  بخشی از موفقیت‌های خود را مدیون گسترش این صنعت در مراحل اولیه صنعتی شدن می‌دانند. انقلاب صنعتی با ماشینی شدن تولید منسوجات آغاز شد و صنعت نساجی به دلیل ماهیت و ویژگی‌های خاص خود زمینه رشد سایر صنایع را فراهم کرد.

در ایران نیز صنعت نساجی از قدمت طولانی برخوردار بوده و یکی از مهم‌ترین بخش‌های اشتغالزا‌ست.در شرایط کنونی کشور که رفع بحران بیکاری و افزایش درآمدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی از مهمترین اهداف اقتصادی کشور است، توجه به این صنعت از اهمیت خاصی برخوردار است، اما متاسفانه آن طور که باید به این صنعت توجه نمی‌شود.

نساجی در میان نیازهای اساسی اقتصادی در درجه سوم اهمیت پس از موادغذایی و مسکن قرار دارد و 4 درصد ارزش افزوده صنعتی و 10 درصد از کل صادرات صنعت کشور را شامل می‌شود. به‌صورتی که برآوردها نشان می‌دهد در حال حاضر 18 درصد اشتغال در صنعت مربوط به نساجی بوده و گردش‌مالی قابل توجهی در این بخش ایجاد شده است.

این درحالی است که میزان سرمایه گذاری ارزی برای ایجاد یک شغل در صنعت نساجی در مقایسه با بعضی از صنایع همچون خودروسازی، بسیار پایین است و از آنجا که این صنعت نسبت به بخش‌های اقتصادی در سطح ملی و در بین زیربخش‌های صنعت، بالاترین توان اشتغال‌زایی را به خود اختصاص داده لازم است توجه ویژه‌ای به آن داشته باشیم.

در ایران نیز نساجی جزء صنایعی محسوب می‌شود که از سابقه  زیادی برخوردار  است با وجود این که صنعت نساجی کشور از نظر اشتغال زایی پس از صنعت نفت قرار دارد، ولی همچنان با مشکلاتی بسیاری نظیر بهره  بانکی، قاچاق کالا، عوارض سنگین، واردات بی رویه، کمبود نقدینگی و نحوه  اجرای قانون نوسازی صنایع مواجه است. 

با رشد جمعیت در کشور و نیاز انسان به پوشاک و سایر محصولات صنعت نساجی و برای جلوگیری از واردات غیرقانونی و در نتیجه  خارج شدن ارز از کشور لازم است که در کشور به واحدهای نساجی بیشتر توجه شود. با این حال کم توجهی به صنعت نساجی و پوشاک در ایران سبب شد تا این صنعت در سال‌های اخیر نه تنها رشد را تجربه نکند، بلکه با رکود نیز مواجه شود و در ادامه به بررسی مشکلات صنعت نساجی می پردازیم.

 صنعت پوشاک بیش از دو سال پیاپی در تحریم آمریکایی‌ها است

مجید نامی نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت : با توجه به اینکه ارزش افزوده بسیار بالایی در صنعت پوشاک داریم اما متاسفانه آن طور که باید در این زمینه رشد کافی را نداشته ایم و شاید یکی از دلایل آن هم بی توجهی دولت در تمامی دوره‌ها به این صنعت مهم است.

وی با اشاره به بی‌مهری هایی که در  بحث حمایت‌های مالی و پرداخت تسهیلات بانکی صنعت قدیمی و سنتی نساجی کشور را هدف قرار  داده  است ، افزود: اکثر واحدهایی که صنعت نساجی به صورت سنتی کار می‌کنند، جزو واحدهای کوچک هستند و قابلیت رشد ندارند و چون جزو صنایع بخش خصوصی محسوب می‌شوند، دیدگاه دولت در این سطح مثبت نبوده است.

نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران مشکلات حوزه صنایع را بسیار متعدد خواند و تصریح کرد: به دلیل اینکه در صنعت نساجی تقاضا برای جذب کارگر بالا بوده و اشتغال زیادی را دارد، نیازمند استخدام پرسنل زیادی است  اما با تامین نیروی انسانی این بار مشکلات تامین اجتماعی و قوانین کار پررنگ می‌شود.

وی واردات غیر قانونی و قاچاق در صنعت نساجی را یکی از مهمترین دلایل عدم رشد این صنعت خواند و خاطر نشان کرد: واردات قاچاق سبب شده تا جلوی رشد تولید داخلی گرفته شود و با توجه به اینکه نرخ ارز در برخی مقاطع پایین بوده، کلیه  دستگاه‌ها و دولت توجهی به این صنعت نداشتند و  در سال‌های اخیر با افزایش نرخ ارز و ممنوعیت واردات پوشاک بخاطر مشکلات تحریمی و کمبود منابع ارزشی واردات بیش از 1400 قلم را ممنوع کردند.

نامی به تهیه نقشه راه بخش خصوصی اشاره کرد و اذعان داشت: متاسفانه این نقشه راه مورد توجه دولت قرار نگرفت و از سال 94 به تایید وزارت صمت رسید اما به دلیل وجود مخالفت هایی در بخش‌های مختلف اجرایی نشد و با پیگیری‌های انجام شده طی سال گذشته، بالاخره در تیر ماه امسال از یک طرح نصفه نیمه سند راهبردی رونمایی شد اما باز هم در مرحله  حرف باقی ماند و عملیاتی نشد و منتظر رویکرد دولت جدید هستیم تا ببینیم نسبت به این سند راهبردی چگونه عمل می کنند.

نامی در خصوص شعار غیرتحریمی بودن صنعت پوشاک و نساجی، بیان کرد: در دو سال گذشته صنعت نساجی تحت تحریم آمریکایی‌ها قرار گرفت و این شرایط کار را برای تهیه مواد اولیه و دستگاه‌های این صنعت  با قیمت مناسب سخت کرده است.

نائب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک، ایران را جزو کشورهای پر سرمایه اما بدون توجه و استفاده از این سرمایه و نیروی کار عنوان کرد و افزود: در آسیا و آمریکای جنوبی نیروی کار بسیار ارزان وجود دارد  و  در کشورهایی همچون چین، فیلیپین، آمریکای جنوبی و جنوب شرقی آسیا سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف صنعت نساجی را آغاز کردند.

وی با بیان اینکه میزان صادرات پوشاک ویتنام از  صادرات نفت ایران بیشتر است، ادامه داد:  با توجه به اینکه ما در ایران نیروی کار ارزان را موجود و به وفور داریم، متاسفانه به دلیل وجود قوانین کار هنوز نتوانسته ایم از این فرصت خوب برای رشد صنعت نساجی استفاده کنیم.

وی برندینگ را از جمله عوامل رشد کشورها در انقلاب صنعتی نساجی دانست و گفت : به دلیل عدم توجه دولت و قاچاق متاسفانه برندهای ایرانی رشدی نکردند، اما در سال‌های اخیر ممنوعیت واردات سبب شد تا رشد خوبی داشته باشیم و در اتحادیه تولید و صادرات شورای عالی برندهای ایرانی با 150 عضو به وجود آمده که بسیار در این کار کمک کرده و موفق بودند و به زودی اتفاقات خوبی در این عرصه رقم می‌خورد.

نامی مشکلات حاصل از وجود کرونا، تعطیلی فروشگاه‌ها، عدم برپایی نمایشگاه‌های اختصاصی در زمینه برندینگ و عدم توانایی در برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط به این موضوع را از جمله عوامل عدم رشد برندینگ عنوان کرد.

صادرات نساجی ایران روند کاهشی دارد

نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران در خصوص میزان صادرات ایران در صنعت نساجی طی سال 99 اظهار داشت: میزان صادرات ایران در آن سال 110 میلیون دلار بوده که  نسبت به  سه سال قبل رشد خوبی داشته اما قبلا میزان صادرات مان بیشتر بوده و در رده پایین قرار داریم

وی با بیان اینکه ایران توانایی صادرات به کشورهای همسایه و در سطح بین المللی را دارد. افزود: تحریم بین المللی سبب شد بسیاری از بازارهای خود را از دست بدهیم و نداشتن روابط بانکی موضوع صادرات را با موانعی مواجه کرده که با رفع تحریم‌ها می‌توانیم به درجات بالایی در صادرات برسیم

وی یکی از دلایل عدم رشد صنعت نساجی ایران را خودکفا نبودن در بخش تهیه مواد اولیه خواند و افزود: متاسفانه در بحث مواد اولیه نیازمند خارج از کشور هستیم و بنا به دلایل افزایش قیمت مواد اولیه توانایی تهیه این مواد را نداریم و با وجود طراحی‌های با کیفیت و در سطح جهانی بدون وجود مواد اولیه نمی توانیم کاری از پیش ببریم.

صنعت نساجی صنعتی درجه دو محسوب می‌شود

علیرضا حائری، عضو هیئت مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران با اشاره به وجود مشکلات فراوان در حوزه نساجی و پوشاک ایران گفت: به قدری مشکلات در این حوزه زیاد است که نمی‌توان گفت کدام یک در اولویت قرار دارد و همه نوع مشکلاتی  از جمله نوسانات برق، نقدینگی، قطعی آب، صادرات و برگشت ارز حاصل از صادرات در این صنعت وجود دارد.

عضو هیت مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران در خصوص دیگر مشکلات صنعت نساجی ادامه داد: با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، میزان فروش هم کاهش پیدا کرده و به دلیل وجود تحریم‌ها نیز صادرات نداریم و بانک‌ها مطالبات معوق بسیاری دارند و نمی‌توانند نقدینگی واحدهای تولیدی را تامین کنند و از طرفی هم افزایش روزانه نرخ ارز سبب بروز مشکلات بیشتری می‌شود.

وی ضعف نگرش مسئولان اقتصادی و صنعتی کشور نسبت به صنعت نساجی را یکی از دلایل عدم رشد این صنعت خواند و افزود: متاسفانه صنعت نساجی جزو صنایع درجه دو به حساب می آید و تا زمانی که این نگرش در بین مسئولان تغییر نکند که صنعت نساجی یک صنعت درجه یک و پر سود است شاهد تحول کیفی در صنعت نساجی نخواهیم بود.

حائری با بیان اینکه صنعت نساجی در رده صنایع فولاد، سیمان و خودروسازی قرار دارد و جزو صنایع ممتاز محسوب می‌شود، تصریح کرد: این صنعت ارزش افزوده بالا و اشتغال زیادی دارد و نیازمند توچه بیشتر است.

حائری در خصوص سند دولت دهم و قرارگیری جایگاه صنعت نساجی در این سند، اظهار داشت: صنعت نساجی بیش از یک  دهه است که در تعریف و نگرش مسئولان اقتصادی و صنعتی کشور به عنوان یک صنعت با اهمیت درجه دو شناسایی و تعریف شده و این موضوع در سند دولت دهم در زمان وزارت اقای غضنفری و طرح و برنامه آقای فاطمی امین وجود داشت که در نهایت این سند نهایی شد و در معرض ارزیابی همگان قرار گرفت.

به گفته حائری در این سند صنایع کشور به سه بخش اساسی تقسیم شد که بسیار ارزیابی خوبی هم انجام شده اما متاسفانه جایگاه صنعت نساجی در بخش دوم صنایع اصولی نبوده است.

عضو هیئت مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران در خصوص این تقسیم بندی اذعان داشت: در بخش اول صنایع  ممتاز درجه یک با ارزش افزوده بالا قرار دارد که بسیار در اشتغالزایی موثر هستند و مورد حمایت همه جانبه دولت قرار می‌گیرند و صنایع درجه دو ارزش افزوده بالایی ندارند و شرکت‌های کوچک و متوسط را شامل می‌شوند که نوعی صنایع محلی هستند و وقتی بتوانند تنها نیازهای داخل را تامین کنند کافی است و بخش سوم نیز صنایعی هستند که توجیه اقتصادی ندارند و نیازهای داخلی را از طریق واردات تامین می‌کنند.

وی تصریح کرد: با توجه به ارزش افزوده بالای صنعت نساجی، ایجاد اشتغال فراوان، سود و ارزآوری برای کشور این صنعت در جایگاه بالاتری حتی نسبت به صنایع پتروشیمی قرار دارد و سرمایه گذاری لازم برای ایجاد یک شغل در پوشاک یک چهارم سرمایه گذاری لازم در کل صنایع است و این نشان از قدرت شگرف این صنعت دارد اما  قرار گیری صنعت نساجی در بخش دوم باعث شد تا این صنعت بین المللی تبدیل به یک صنعت محلی شود و قدرت رقابت با خارج از کشور را از دست بدهد.

وی ادامه داد: تامین نیازهای داخلی شاید برای برخی از تولیدکنندگان منافعی داشته باشد اما این تنها برای قشر محدودی است و قبلا شاهد رخ دادن اتفاقات این چنینی در صنعت خودروسازی بودیم و امروزه شاهد این هستیم که واردات خوردور هیچ کمکی به صنعت خودروسازی نکرده و هر روز از صنعت روز خودروسازی جهان عقب تر هستیم.

عضو هیت مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران تاکید کرد: همانطور که آقای نعمت زاده در زمان وزارت خود اعلام کردند صنعت نساجی امکان رشد و پیشرفت را دارد امیدواریم تغییر نگرش در بین دولتمردان اتفاق بیفتد تا بتوانیم میزان صادرات در صنعت نساجی را به سه تا پنج میلیارد دلار برسانیم نه اینکه امروز میزان صادرات ما حتی از 500میلیون دلار هم بالاتر نرفته است و در سال گذشته از 700 میلیون دلار به 500میلیون دلار کاهش در بخش صادرات را شاهد بودیم.

کارشکنی برای راه اندازی شهرک نساجی و پوشاک از طرف برخی از سودجویان

رئیس انجمن نساجی و پوشاک استان البرز با بیان اینکه برای راه اندازی شهرک نساجی و پوشاک به دستور  و مساعدت رئیس جمهور نیاز داریم، گفت: برخی از سودجویان برای راه اندازی شهرک نساجی کارشکنی می کنند.

یدالله مالمیر در مورد آخرین وضعیت ایجاد شهرک نساجی در استان البرز اظهار داشت: موضوع راه اندازی و ایجاد شهرک نساجی سالیان زیادی است که بر روی زمین معطل مانده است.

وی افزود: 9 سال پیش برای احیای کارخانه فخر ایران از  سوی فعالان اقتصادی اقداماتی انجام شده ؛اما فعلا نتیجه ای نداشته است.

رئیس انجمن نساجی و پوشاک استان البرز با بیان اینکه در صورت موافقت و راه اندازی شهرک نساجی چندین هزار نفر اشتغالزایی می‌شود، بیان کرد: سرمایه گذاران بخش خصوصی هیچ نیازی برای دریافت وام و تسهیلات ندارند و حتی حاضر به پرداخت پول و سرمایه گذاری برای احداث شهرک هستند.

مالمیر با بیان اینکه راه اندازی این شهرک به چندین هزار اشتغال استان البرز کمک می کند ، ادامه داد: پیگیری این موضوع مساعدت در حد رئیس جمهور و هئیت دولت را می طلبد.

رئیس انجمن نساجی و پوشاک استان البرز با بیان اینکه برخی سودجویان مانع از احداث و راه اندازی شهرک نساجی می‌شوند،  تصریح کرد ؛ صنعت نساجى وپوشاك چنانچه بر روى ريل توسعه قرار بگيرد؛ با توجه به اينكه از صنايع پيشران واستراتژيك كشور محسوب مي گردد با حمايت‌ دولت قادر خواهد بود ٣٠ درصد اشتغال كشور بر عهده گيرد كه تاثير بسزايى در رشد وتوسعه واقتصاد جامعه خواهد داشت.

 راه اندازی شهرک تخصصی نساجی در البرز تسهیل شود 

پرهام رضایی رئیس اتاق بازرگانی استان البرز در مورد راه اندازی شهرک نساجی در این استان اظهار داشت: شهرک تخصصی نساجی در استان البرز از اقدامات ارزشمندی است که نیازمند مساعدت ویژه است.

وی افزود: فعالان این صنعت در استان البرز نیازی به هیچگونه تسهیلات و وام ندارند و سرمایه لازم برای راه اندازی این شهرک از سوی این فعالان اقتصادی تامین می‌شود.

رئیس اتاق بازرگانی استان البرز با بیان اینکه راه اندازی این شهرک علاوه بر تامین نیازهای داخلی این صنعت را در کشور احیا می کند، تصریح کرد: این صنعت با تولیدات خود می تواند ارز آوری و اشتغال بالایی برای کشور داشته باشد.

نائب رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و هند با بیان اینکه راه اندازی این شهرک حتی می تواند کشور را از واردات بسیاری از اقلام و صنایع وابسته به نساجی بی نیاز کند ، گفت: در این زمینه نیازمند حمایت دولت و مسئولان ارشد اجرایی کشور هستیم تا البرز به قطب صنعت نساجی کشور تبدیل شود.

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی رکود حاکم در جامعه صنعت نساجی کشور را با مشکلات زیادی مواجه کرده است، گفت: به گفته فعالان این عرصه بخشی از واحدهای نساجی مجبور شده اند که ظرفیت های تولید خود را کاهش دهند و یا به دلیل تورم  موجود و عدم توانایی در خرید ماشین آلات و دستگاه های جدید از تکنولوژی به روز در صنعت نساجی دورمانده اند.

رضایی با اشاره به اهمیت تسریع در راه اندازی شهرک نساجی استان البرز بیان کرد: با توجه با پیشینه البرز در این صنعت و پتانسیلی که برای رشد و توسعه آن در البرز وجود دارد، امید است که موانع سد راه آن با پیگیری مسئولان دولتی رفع شود. 

 رئیس صمت البرز پاسخگو نیست 

خبرنگار تسنیم در چندین مرحله سعی کرد که نظر رامین ربیعی رئیس سازمان صمت استان البرز را در مورد دلایل تاخیر در شهرک تخصصی نساجی در البرز جویا شود که وی حاضر به توضیح در این زمینه نشد.