پاسخ به برخی از پرسش‌های رایج در مورد قوانین کار، مسائل کارفرمایی

سوال 1 :  کارگاه های تولیدی ، صنعتی وپیمانکاری از چه زمانی بایستی نسبت به تهیه طرح طبقه بندی مشاغل اقدام نمایند؟

پاسخ  :  با توجه به بخشنامه شماره 12096 مورخ 2/9/74 معاونت تنظیم روابط کار وزارت کار و در اجرای ماده 1 آئین نامه اجرایی تبصره 1 ماده (49) قانون کار واحد هایی که از تاریخ 1/4/1375 به بعد به حد نصاب 50 نفر کارگر یا بیش از آن می رسند، مشمول اجرای طرح می شوند و زمان رسیدن به حد نصاب 50 نفر کارگر، زمان شمول اجرای طرح می باشد و همچنین طبق دستورالعمل شماره 61429 مورخ 19/7/83 کلیه پیمانکاران اعم از حقیقی یا حقوقی با هر نوع فعالیت و هر تعداد کارگر مشمول اجرای طرح طبقه بندی  مشاغل می باشند

سوال 2 :  انجام کارهای سخت و زیان آور در خصوص کارگران نوجوان چه حکمی دارد؟

پاسخ  :  با استناد به ماده 83 قانون کار ،ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کارهای سخت و زیان آور و خطرناک و حمل بار با دست ،بیش از حد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگر نوجوان (بین 15 تا 18 سال سن) ممنوع است.

سوال 3 : چنانچه فاصله شرکتی تا مرکز شهرحدود 44 کیلومتر باشد ، آیا آیتمی بعنوان حق بین راهی یا حق ایاب و ذهاب تعلق می گیرد یا خیر ؟ این حق به آن دسته از کارکنانی که بصورت نوبت کاری مشغول فعالیت می باشند نیز تعلق خواهد گرفت؟

پاسخ  :  در قانون کار در خصوص پرداخت حق ایاب و ذهاب به کارگرانی که محل کار آنان در خارج از محدوده شهر می باشد پیش بینی نشده است و فقط در ماده (152) قانون کار گفته شده است «در صورت دوری کارگاه و عدم تکافوی وسیله نقلیه عمومی ، صاحب کار باید برای رفت و برگشت کارکنان خود وسیله نقلیه مناسب در اختیار آنان قرار دهد»  توضیح اینکه واژه کارکنان در عبارت قانونی فوق کلیت داشته و ناظر بر هر دو دسته کارگران نوبتی و غیر نوبتی می باشد ضمناً درعین مورد مقرر در ماده مزبور، برقراری ایاب و ذهاب یا پرداخت وجهی از بابت آن ، چنانچه کارگاه فاقد عرف و روال در این زمینه باشد منوط به موافقت کارفرما خواهد بود.

سوال 4 :  در صورت وقوع حادثه شغلی در کارگاه وظیفه کارفرما چیست ؟

پاسخ  : 

الف) به استناد ماده 65 قانون تأمین اجتماعی در صورت وقوع حادثه ناشی از کار، کارفرما مکلف است اقدامات اولیه لازم را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد.

ب) به استناد تبصره ماده 95 قانون کار کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می گردد ثبت و مراتب را سریعاً به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند همچنین به استناد ماده 9 آئین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی و ماده 65 قانون تامین اجتماعی، کارفرما باید وقوع هر گونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به تامین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارائه فرم ویژه حادثه اقدام نماید.

سوال 5 :  اگر حادثه ای به علت بی احتیاطی  کارگری که بر خلاف قانون ملزم به اضافه کاری شده است رخ دهد مسئولیتی متوجه او می باشد و یا اینکه تمامی مسئولیت متوجه کارفرمایی است که او را برخلاف قانون برای اضافه کاری نگه داشته است؟

پاسخ:

1- صِرف هر خطایی از سوی کارفرما دلیل بر مسئولیت وی در بروز حادثه نیست ، بلکه کارشناس باید بین حادثه رخ داده و خطای کارفرما رابطه سببیت و یا رابطه علیت را احراز نماید . بنابراین ضمن اینکه خطای کارفرما در ارتباط با الزام کارگر به انجام اضافه کاری غیر قانونی در جای خود محفوظ است ، صِرف این الزام  کارگر به اضافه کاری غیر قانونی دلیل بر مسئول بودن کارفرما در بروز حادثه نمی باشد بلکه کارشناس  باید بین این خطای کارفرما و بروز حادثه رابطه ای را پیدا نماید .

 2-  اگرکارشناس بروز حادثه را متأثر از عدم رعایت مقررات ایمنی از سوی  کارفرما تشخیص داد، بحث اینکه اضافه کاری غیر قانونی در اینجا چه نقشی داشته است منتفی است .

3- مهمترین موضوع در بررسی حادثه زمانی است که کارشناس در فرایند بررسی حادثه ، بی احتیاطی و یا بی مبالاتی حادثه دیده را نیز از علل مؤثر در بروز این حادثه تشخیص میدهد که در اینصورت دیگر نمی توان از کارگری که به صورت غیرقانونی ملزم به انجام اضافه کاری شده ،  رعایت احتیاط را در آن شرایط  در حد  یک انسان متعارف انتظار  داشت وباید در کفه ترازوی ارزیابی کارشناسی علل مؤثر در بروز حادثه ، میزان تأثیر پذیری بی احتیاطی و یا بی مبالاتی کارگر را از این اضافه کاری غیرقانونی و تحمیل انجام کار بیش از حد متعارف وغیر قانونی مد نظر داشته و به میزانی که شرایط را بنا به دلایل بالا مؤثر در خطای کارگر تشخیص می دهد از میزان درصد تأثیر پذیری بروز حادثه از بی احتیاطی و بی مبالاتی کارگر کاسته و به مسئولیت کارفرما می افزاید.