ایجاد سامانه جامع گمرکی یکی از اقداماتی است طی سالیان گذشته مورد توجه مسئولین گمرکی قرار گرفته است. راه‌اندازی کامل این سامانه می تواند به کاهش وابستگی به نفت، حمایت از تولیدات داخلی و مبارزه عملی با قاچاق منجر شود
نامگذاری سال ۹۶ به‌عنوان سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال از سوی رهبر انقلاب همچون سالهای پیش نشان می‌دهد که سازمان‌ها و دستگاههای کشور به‌ویژه نهادهای اجرایی باید بیشترین تلاش خود را صرف عملی شدن اقتصاد مقاومتی به‌ویژه در حوزه تولید و اشتغال کنند و از تمام ظرفیت‌ها، استعدادها و امکانات در این زمینه استفاده شود.
گمرک به عنوان یکی از دستگاههای اجرایی مهم در راستای تسهیل فضای تولید و اشتغال، موظف است صادرات کالا و واردات کالاهای اولیه را تسهیل کند. یکی از اقداماتی که به تسهیل در واردات مواد اولیه و صادرات کالاها کمک شایانی کرده است، راه اندازی سامانه جامع گمرکی می باشد.
این سامانه سه تاثیر مهم بر اقتصاد کشور و تجارت داشته که عبارتند از:
۱- کاهش وابستگی به نفت: به‌منظور رهایی از اقتصاد تک‌محصولی و اثرات سویی که به‌تبع آن در کل اقتصاد پدیدار می‌شود، افزایش و توسعه صادرات غیرنفتی باید به‌منظور کاهش وابستگی شدید اقتصاد به درآمدهای نفتی در دستور کار قرار گیرد.
تسهیل صادرات یکی از عواملی است که می تواند به افزایش صادرات و در نهایت افزایش اشتغال بینجامد. راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی منجر به تسهیل هر چه بیشتر صادرات شده است بطوریکه با راه اندازی این سامانه زمان صادرات کالا از هشت روز به یک روز کاهش یافته است.
۲- حمایت از تولید ملی: سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران کمک به تحقق اهداف و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را در دستور کار قرار داده و اتفاقاً یکی از برنامه‌های مهم گمرک در این راستا حمایت از تولید و به تبع آن اشتغال بوده است.
این اهداف با فراهم‌سازی تسهیلات و امکانات گوناگون برای تسهیل و تسریع ترخیص مواد اولیه و قطعات و لوازم خطوط تولید و ماشین‌‌آلات مورد نیاز تولیدکنندگان صورت گرفته است.
سیستمی شدن امور در گمرک با استفاده از سامانه‌های الکترونیکی میسر شده است، مدت زمان ترخیص مواد اولیه وارداتی و رسیدن آن به خطوط تولید را به شدت کاهش داده و در کنار نظارت‌های سیستمی، امکان مدیریت بهتر و کارآمدتر گمرک را مهیا کرده است.
ارائه خدمات به فعالان مجاز اقتصادی، ارائه تسهیلات ویژه در قبول ضمانت های بانکی مدت دار برای واحدهای تولیدی، تسریع در استرداد حقوق ورودی به صادرکنندگان و امکان ورود موقت مواد اولیه جهت پردازش و تولید کالاهای صادراتی، نمونه هایی از تسهیلاتی است که گمرک در راستای اقتصاد مقاومتی در برنامه کار خود قرار داده است.
در بحث حمایت از فعالان تولیدی، تسهیلات گمرک برای صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی نیز قابل توجه بوده و به اعتقاد صاحبنظران، ایجاد پنجره واحد گمرکی تاثیر قابل توجهی در افزایش صادرات غیر نفتی کشورمان طی سالهای اخیر داشته است.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که با توجه به محدودیت و عدم تنوع بازارهای صادراتی برای صادرکنندگان کشورمان، گمرک ایران سامانه ثبت اطلاعات تجاری را به صورت آنلاین راه‌اندازی کرده و فعالان اقتصادی می‌توانند با دسترسی لحظه‌ای به آمارهای گمرکی و تجاری و کسب اطلاعات لازم، برای بازارهای صادراتی جدید برنامه‌ریزی کنند و گمرک در این زمینه برای ارائه هر نوع کمک اعلام آمادگی کرده است.
۳- مبارزه با قاچاق: قاچاق از مباحث بسیار مهمی است که بیشترین و شدیدترین لطمات را به تولید و اشتغال زده و می‌زند. خسارات و آسیب‌هایی که از این بابت به تولیدکنندگان داخلی وارد شده در بعضی از بخش‌ها واقعاً نگران‌کننده است و موضوع دارای آنچنان اهمیتی است که واکنش بالاترین مقامات و مسئولان کشور را در پی داشته است.
گمرک ایران به‌عنوان سازمانی که در خط مقدم مبارزه با قاچاق (کالا، مواد مخدر، انسان و سایر موارد) قرار دارد، با پیاده‌سازی سامانه جامع امور گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی طی سه سال گذشته نقش و تأثیر غیرقابل انکاری در مبارزه با قاچاق داشته و با استفاده از تجهیزات و ابزارهای پیشرفته الکترونیکی و همچنین بهره‌گیری از تجربیات ارزشمند کارکنان خود، موفق به کشف صدها تن کالا و انواع مواد مخدر به‌خصوص مواد مخدر صنعتی و پیش‌سازهای آن شده است.
یکی از راه های قاچاق نیز استفاده از دستگاه های ایکس ری برای کنترل کانتینرهای ورودی است. سئوالی که در این زمینه هر از چند گاهی توسط برخی از افراد و حتی مسئولان مطرح می‌شود، این است که چرا همه کانتینرهای حامل کالاهای وارداتی کنترل نمی‌شود و شبهاتی مبنی بر ورود کالاهای قاچاق از مبادی رسمی گمرکی مطرح می شود.
جلوگیری از ورود و خروج کالاهای قاچاق به طور صددرصد نیازمند تجهیز گمرکات کشور به دستگاههای پیشرفته الکترونیکی بیشتر و گسترده‌تر است که با توجه بیشتر مسئولان در مجلس و دولت و تقویت زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز، قرار است در سال جدید گمرک از این نظر قوی‌تر و مجهزتر شود.
بکارگیری دستگاههای ایکس‌ری جدید، سگ‌های مواد یاب و سایر امکانات کنترلی و نظارتی توان گمرک را برای مقابله با قاچاق به نحو محسوسی افزایش خواهد داد.
ضمن اینکه الکترونیکی شدن گمرک تاثیر قابل توجهی در پیشگیری و کشف کالای قاچاق داشته که در این خصوص می توان به الکترونیکی شدن پروانه ها و حذف پروانه های کاغذی، تشکیل بانک اطلاعاتی واردکنندگان، نظارت الکترونیکی بر عملکرد گمرکات، اظهارنامه الکترونیکی، اتصال الکترونیکی بارنامه ها به سامانه جامع گمرکی، تبادل الکترونیکی اطلاعات میان گمرک و بندر و امکان استعلام الکترونیکی محموله ها توسط نیروی انتظامی و دیگر کارکردهای سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد گمرک در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا اشاره کرد